ORIGINAL_ARTICLE
نقد و بررسی دیدگاه آیة الله معرفت در نسخ نشدن آیه نجوی (مجادله/12)
آیه نجوی از آیاتی است که در نسخ آن اختلاف نظر وجود دارد. گروهی از معاصران حکم آیه را منسوخ نمیدانند. استاد معرفت; از کسانی است که در آخرین نظریاتش نسخ آیه را منکر شده و معتقد است حکم آیه حکم حکومتی است که برای شرایط خاص، شخص خاص و زمان خاص تشریع میشود، قانون شریعت نیست که تغییر نکند. و آیه نجوی دارای پیامی همیشگی و پا برجاست، تا مراجعه به سران مسئول در مسائل کلان و ارزشمند کشوری و دینی بوده باشد، نه در مسائل ریز و کمارزش. با این حال، سیاق آیات و قرائن و شواهدی که در آنهاست، روایات فراوان و اجماع علما، نسخ آیه را تایید میکند. روایات متعدد و معتبری دلالت دارد بعد از نزول آیه مذکور، تنها علی(ع) به آن عمل کرد و آنگاه نسخ شد. این آیه به اتفاق نظر علمای فریقین، فضیلتی برای آن حضرت است. این مقاله به نقد و بررسی دیدگاه استاد در اِحکام آیه نجوی پرداخته و با دلائل متقن به ویژه روایات، نسخ آیه را اثبات نموده و این حقیقت - که خداوند این آیه را فرو فرستاد تا ولیّ خود (علی) را به سبب فضیلتی که برای دیگر اولیائش قرار نداده است از آنان جدا نماید - به خوبی تبیین مینماید.
https://mishkat.islamic-rf.ir/article_101896_d30218415dd444ddf93ee43a4b8ef81d.pdf
2012-08-22
25
45
نسخ
اِحکام
آیه نجوی
آیه اشفاق
نسخ حکم
فضائل امیرالمؤمنین
سید عبدالرسول
حسینیزاده
hosseiny43@yahoo.com
1
. استادیار دانشکده تفسیر و معارف قرآن قم
AUTHOR
قرآن کریم
1
آلوسى، محمود، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم والسبع المثانى، تحقیق محمدحسین عرب، بیروت، دارالفکر، 1997م.
2
ابن ابى حاتم، عبدالرحمن بن محمد، تفسیر القرآن العظیم، چاپ اول، بیروت، المکتبة العصریة، 1999 م.
3
ابن العربی، ابوبکر محمد بن عبداللَّه، احکام القرآن، تحقیق على محمد البجاوى، بیروت، دار احیاء التراث العربى.
4
ابن العربی، قاضی ابوبکر، العواصم و القواصم فی تحقیق مواقف الصحابه بعد وفاه النبی9، قاهره، مکتبه السنه، بیتا.
5
ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم، منهاج السنةالنبویة فی نقض کلام الشیعة القدریة، تحقیق محمد رشاد سالم، سعودی، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیه، 1406ق - 1986م.
6
ابن جوزى، عبدالرحمن بن على، ناسخ القرآن و منسوخه، تحقیق حسین سلیم اسد، بیروت، دارالثقافة العربیه، 1990 م.
7
ابن حبان، صحیح ابن حبان، تحقیق شعیب الأرنؤوط، چاپ دوم: 1414ق/1993م.
8
ابن حجر، أحمد بن علی بن حجر أبو الفضل العسقلانی الشافعی، فتح الباری شرح صحیح البخاری، دار المعرفة - بیروت، 1379).
9
ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون (مقدمة ابن خلدون، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چهارم.
10
ابن عاشور، محمد طاهر، التحریر و التنویر، (نرم افزار جامع التفاسیر).
11
ابن کثیر، اسماعیل، تفسیر القرآن العظیم، بیروت، نشر دارالمعرفه.
12
ابوحیان، محمدبن یوسف، البحر المحیط فى التفسیر، بیروت، دارالفکر، 1992 م.
13
بحرانى، سید هاشم، البرهان فى تفسیر القرآن، تحقیق گروهى از محققان، بیروت، موسسة اعلمى، 1999 م.
14
بیضاوى، عبداللَّه بن عمر، تفسیر البیضاوى، بیروت، اعلمى، 1990 م.
15
ترمذی، سنن الترمذی، تحقیق و تصحیح عبدالرحمن محمد عثمان، دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع، بیروت، 1403 - 1983م.
16
ثعلبی نیشابوری، احمد بن ابراهیم، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1422ق.
17
جبرى، عبدالمتعال، لا نسخ فى القرآن لماذا، قاهره، مکتبة وهبه، 1980 م.
18
جنابذه، سلطان محمد، بیان السعاده، چاپ دوم: بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1408ق.
19
حویزى، شیخ عبدعلى بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، تحقیق سید هاشم رسولى محلاتى، چاپ چهارم: قم، اسماعیلیان، 1373 ش.
20
خازن، على بن محمد، لباب التاویل فى معانى التنزیل، تصحیح محمد على شاهین، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1995 م.
21
خطیب، عبدالکریم، التفسیر القرآنى للقرآن، قاهره، دارالفکر العربى.
22
خویى، ابوالقاسم، البیان فى تفسیر القرآن، چاپ پنجم، بیروت، دارالزهراء، 1987م.
23
زرکشی، محمد بن عبدالله، البرهان فی علوم القرآن، محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، المکتبة العصریه، 1425ق.
24
زمخشرى، محمود بن عمر، الکشاف عنحقائق غوامض التنزیل، قم، ادب الحوزه، 1414ق.
25
السخاوى، على بن محمد بن عبد الصمد، جمال القراء و کمال الإقراء، بیروت، مؤسسة الکتب الثقافیه، 1419ق/1999م.
26
سمرقندى، نصر بن محمد، تفسیر السمرقندى (بحرالعلوم) تحقیق محمدعلى معوّض، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1993م.
27
شاذلی، سید بن قطب بن ابراهیم، فى ظلال القرآن، بیروت- قاهره، دارالشروق، 1412ق.
28
سیوطى، جلال الدین، الدر المنثور فى تفسیر المأثور، بیروت، دارالمعرفه، 1992م.
29
ــــــــــ ، الاتقان فى علوم القرآن، تحقیق دکتر مصطفى دیب البغا، چاپ دوم: بیروت، دار ابنکثیر، 1993 م.
30
شوکانى، محمد بن على بن محمد، فتح القدیر، بیروت، دارالمعرفه.
31
طباطبایى، محمد حسین، المیزان فى تفسیر القرآن، چاپ پنجم: قم، اسماعیلیان، 1412ق.
32
طبرسى، فضل بن الحسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفه، 1986م.
33
طبرى، محمد بن جریر، جامع البیان، تحقیق صدقى جمیل عطار، بیروت، دارالفکر، 1995م.
34
فخرالدین رازى، ابوعبدالله محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، چاپ سوم: بیروت، دار احیاء التراث العربى، 1420ق.
35
فراهیدی، خلیل بن احمد، ترتیب کتاب العین، اعداد محمد حسن بکایی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1414م.
36
فیروزآبادى، محمد بن یعقوب، بصائر ذوى التمییز فى کتاب اللّه العزیز، بیروت، المکتبة العلمیه.
37
قرطبى، محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن، چاپ پنجم، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1994م.
38
مراغى، احمد مصطفى، تفسیرالمراغى، چاپ دوم: بیروت، داراحیاءالتراث العربى، 1985م.
39
مصطفى زید، النسخ فى القرآن الکریم، بیروت، دارالفکر.
40
معرفت، محمدهادى، التمهید فى علوم القرآن، چاپ دوم، قم، مرکز مدیریت حوزه، 1408 ق.
41
ــــــــــ ، «نوآوریها و نظرات جدید»، بینّات، ش44، ص67.
42
ــــــــــ ، «نسخ در قرآن در تازهترین دیدگاهها»، بینّات، شماره۴۴، سال یازدهم، ص۱۰۷- ۹۹.
43
ابن العربى، ابوبکر محمد بن عبداللَّه، الناسخ والمنسوخ فى القرآن الکریم، تحقیق زکریا عمیرات، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1997 م.
44
حاکم نیشابوری، محمد بن محمد، المستدرک علی الصحیحین، تحقیق یوسف مرعشی، بیروت، دارالمعرفه، 1406ق.
45
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، علوم القرآن عند المفسرین، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1375ش.
46
مکى بن ابىطالب قیسی، الایضاح لناسخ القرآن و منسوخه، تحقیق احمد حسن فرحات، جده، دارالمناره، 1986م.
47
ملاحویش آل غازى، عبدالقادر، بیان المعانى، دمشق، مطبعة الترقى، 1382ق.
48
میبدى، رشید الدین ابوالفضل، کشف الاسرار و عدّة الابرار، به کوشش على اصغر حکمت، چاپ ششم، تهران، انتشارات دانشگاه، 1376ش.
49
نحاس، احمد بن محمد، الناسخ والمنسوخ فى کتاباللّه عزّوجلّ، تحقیق سلیمان ابن ابراهیم، بیروت، مؤسسة الرسالة، 1991م.
50
ORIGINAL_ARTICLE
روش تفسیرکیوان قزوینی و دیدگاههای او در علوم قرآنی
شیخ عباسعلی کیوان قزوینی (1240-1317ش) مؤلف سه دوره تفسیر است. تفسیر کیوان برآیند و بازتاب سه محور و گرایش مهم زندگی اوست: 1. اصلاح رویکردها در فهم قرآن با هدف ساماندهی به مشکلات مردم جهان، با راهبرد تقریب مذاهب و ادیان توحیدی 2. سلوک عرفانی برای تهذیب اخلاق و شناخت عرفانی قرآن همراه بازاندیشی در میراث و سنّت صوفیان و عارفان 3. مراوده با مردم و تعلیم آسان معارف قرآنی به آنان به دور از هرگونه تعصّب مذهبی. از مهمترین ویژگیهای روش تفسیری او میتوان به تبیین قرآن با مدلول لفظی قرآن با در نظر گرفتن همۀ وجوه معنایی لغات، شقوق گوناگون صرفی و نحوی، جایگاه کلمات و تناسب و پیوند آنها با یکدیگر و بیاعتمادی به برخی روایات بهعلت احتمال جعلی بودن یا خاص و محدود بودن مخاطب و مفهوم آنها اشاره کرد. از این رو، گاهی آرای فقهی، تفسیری و علوم قرآنی او جدید و شگفت مینماید.
https://mishkat.islamic-rf.ir/article_101942_6091c33d1fe612586bcae4d3ab4d9747.pdf
2012-08-22
46
63
تفاسیر عرفانی
روشهای تفسیری تصوف
کیوان قزوینی
علوم قرآنی
قرائت و کتابت قرآن
رکوعات قرآنی
محسن
رجبی قدسی
rajabiqodsi@yahoo.com
1
پژوهشگر بنیاد پژوهشهای اسلامی (گروه دائرة المعارف) و دانشجوی دکتری دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
محمدحسن
رستمی
rostami@um.ac.ir
2
استادیار دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
ابن سعد، محمد، الطبقات الکبرى، تحقیق محمد عبد القادر عطاء، بیروت، دارالکتب العلمیّه، 1997 م.
1
ابن شبّه، عمر، تاریخ المدینة المنوّرة، تحقیق فهیم محمد شلتوت.
2
ابن کثیر، اسماعیل، تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دارالمعرفه، 1412ق.
3
ابن هشام، عبدالملک، السیرة النبویة، به کوشش عمر عبدالسّلام تَدْمُرى، بیروت، دارالکتاب العربى، 1416 ق/1996 م.
4
ابوداود طیالسی، سلیمان بن داود، مسند، تحقیق محمد بن عبدالمحسن ترکی، هجر للطباعة والنشر، 1419ق/1999م.
5
بینارق، عصمت و ارن، خالد، کتابشناسی جهانی ترجمهها و تفسیرهایچاپی قرآن مجید به 65 زبان (1515-1980 م)، ترجمه و نگارش محمدآصف فکرت، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، 1373ش.
6
پاکتچی، احمد، «تفسیر»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج15، تهران، 1387ش.
7
حسینی طهرانی، محمدحسین، نور ملکوت قرآن، مشهد، انتشارات علامه طباطبائی.
8
رضا، محمدرشید، تفسیر المنار، بیروت، دارالمعرفه.
9
سمیعی، کیوان، «حاج ملا عباسعلی کیوان قزوینی (1)»، وحید، شهریور 1349، شماره81.
10
ــــــــــ ، «حاج ملا عباسعلی کیوان قزوینی (2)»، وحید، مهر 1349، شماره82.
11
ــــــــــ ، «حاج ملا عباسعلی کیوان قزوینی (3)»، وحید، آذر1349، شماره 84.
12
صنعانی، عبدالرزاق، مصنّف، تحقیق حبیبالرحمن الأعظمی، بیروت، المکتب الإسلامی، 1403 ق.
13
صفوى، زین العابدین، رسالة احیاء الخط [الکوفى]، 1322ق.
14
غفاری، مهدی، «تغنّی»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج15، تهران، 1387ش.
15
کلینی، محمد بن یعقوب، الاصول من الکافی، تصحیح علیاکبر غفاری، تهران، مکتبة الصدوق، 1381 ق.
16
کیوان قزوینی، عباسعلی، تفسیر کیوان قزوینی، تهران، سایه، 1384ش.
17
ــــــــــ ، قصه یوسف، به کوشش مسعودرضا مدرسی چهاردهی، نشر آفرینش، ۱۳۷۹ش.
18
ــــــــــ ، گفتارهای کیوان (در هفت رساله)، با مقدمه و حواشی نورالدین چهاردهی، تهران، فتحی، 1363ش.
19
ــــــــــ ، «شرح حال کیوان قزوینی به قلم خودش»، وحید، فروردین1351، شماره100، ص27-33.
20
ــــــــــ ، «چند پرسش و پاسخ»، وحید، اردیبهشت1351، شماره101، ص148-156.
21
مرادى زنجانى، حسین و لسانى فشارکى، محمدعلى، روش تحقیقموضوعى در قرآن کریم، زنجان، مهرقلم، 1385ش.
22
ناصرزاده، محمود، «صوفیشناس قرن خاموش شد»، کیهان فرهنگی، دی1376، شماره 138، ص54-57.
23
هارلند، ریچارد، ابرساختارگرایی، فلسفه ساختارگرایی وپساساختارگرایی، ترجمه فرزان سجودی، تهران، حوزۀ هنری سازمان تبلیغات اسلامی، 1380ش.
24
ORIGINAL_ARTICLE
قرآن و تحریف تورات با توجه به آیه 75 سورة بقره
یکی از حقایقی که قرآن کریم طی برخی آیات به بیان آن پرداخته وقوع تحریف در تورات است. عدهای از مفسران تحریف لفظی تورات را پذیرفته، شماری نیز به تحریف معنوی تورات معتقدند. تبیین انواع تحریف لفظی و معنوی تورات با محوریت آیه 75 سوره بقره، موضوع این مقاله است که بعد از بررسی آرای مفسران ذیل این آیه و در نظر گرفتن دیگر آیات قرآن کریم، به این نتیجه رسیده است که تحریف معنوی تورات از سوی دانشمندان یهود انکارناپذیر است، ولی اثبات تحریف لفظی تورات با تأکید بر آیه 75 سوره بقره ممکن نمیباشد که شرح ادله و مستندات آنرا باید در مقاله جستوجو کرد.
https://mishkat.islamic-rf.ir/article_101943_4f9318364defcf6575869d505d250df5.pdf
2012-08-22
64
76
قرآن
تورات
تحریف لفظی
تحریف معنوی
آیه 75 سورة بقره
سید محمد
مرتضوی
1
عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
الهه
سلیمی
salimi11524@yahoo.com
2
کارشناسی ارشد مبانی نظری اسلام
AUTHOR
قرآن کریم.
1
آلوسى، سید محمود، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1405ق.
2
ابراهیم، محمد ابوالفضل، قصههای قرآن، ترجمه مصطفی زمانی، چاپ چهارم: قم، انتشارات فاطمة الزهرا، 1375ش.
3
ابن جزی، غرناطى، محمد بن احمد، کتاب التسهیل لعلوم التنزیل، بیروت، شرکت دارالارقم بن ابی الارقم، 1416ق.
4
ابن کثیر اسماعیل بن عمر، تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1419ق.
5
ــــــــــ ، البدایة و النهایة، بیروت، مکتبة المعارف، ۱۹۶۶م.
6
ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار صادر، 1414ق.
7
ابو السعود، محمد بن محمد العماری، تفسیر ابی السعود او ارشاد الی مزایاالکتاب الکریم، بیروت، دارالفکر، 982ق.
8
اندلسی، ابوحیان محمد بن یوسف، البحر المحیط فی التفسیر، بیروت، دارالفکر، 1420ق.
9
بغوی، حسین بن مسعود، معالم التنزیل فى تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1420ق.
10
بلاغی نجفی، محمد جواد، آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن، قم، بنیاد بعثت، 1420ق.
11
جوهری، اسماعیل بن حماد، تاج اللغة و صحاح العربیه، بیجا، المطبعة الکبری، ۱۲۹۲ق.
12
حسینی بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، تهران، بنیاد بعثت، 1415ق.
13
حسینی شاه عبدالعظیمی، حسین بن احمد،تفسیر اثناعشری، تهران، میقات، 1363ش.
14
حقی بروسوی، اسماعیل، روح البیان، بیروت، دارالفکر، بیتا.
15
خزائلی، محمد، اعلام قرآن، چاپ دوم: بیجا، انتشارات امیرکبیر، 1350ش.
16
دروزه، محمد عزت، تفسیر الحدیث، قاهره، دار احیاء الکتب العربیه، 1383ق.
17
رازی، جمالالدین حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن،
18
راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، دارالعلم، الدار الشامیه، 1412ق.
19
رشید رضا، محمد، تفسیر المنار، بیروت، دارالفکر، بیتا.
20
زبیدی، محمد مرتضی، تاج العروس، بیروت، مکتبة الحیاة، بیتا.
21
زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت، دارالکتب العربی، 1407ق.
22
سبزواری نجفی، محمد بن حبیب الله، الجدید فی تفسیر القرآن المجید، بیروت، دارالتعارف، 1406ق.
23
سیوطى، جلال الدین، الدرّ المنثور فى تفسیر المأثور، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی، 1404ق.
24
ــــــــــ ، لباب النقول فی اسباب النزول، بیجا، دارالکتب العلمیه، بیتا.
25
صافی، محمود بن عبدالرحیم، الجدول فی اعراب القرآن، دمشق - بیروت، دارالرشید - مؤسسة الایمان، 1418ق.
26
طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات حوزه علمیه قم، 1417ق.
27
طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، تهران، انتشارات ناصر خسرو، 1372ش.
28
طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفه، 1412ق.
29
ــــــــــ ، تاریخ الامم و الملوک، چاپ دوم: قاهره، دارالمعارف مصر، بیتا.
30
طریحى، فخر الدین، مجمع البحرین، تحقیق سید احمد حسینی، بی جا، مکتب نشر الثقافة الاسلامیه، 1408ق.
31
طنطاوی جوهری، الجواهر فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالفکر، بیتا.
32
طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بیتا.
33
غرناطی، محمد بن احمد، کتاب التسهیل لعلوم التنزیل، بیروت، شرکة دارالارقم بن ابی الارقم، 1416ق.
34
فخررازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1420ق.
35
ـــــــــــ ، التفسیر الکبیر، بیروت، دار احیاء التراث الاسلامی، 14121ق.
36
فضل الله، محمدحسین، تفسیر من وحی القرآن، بیروت، دارالملک، 1999م.
37
فیروزآبادی، ابیطاهر محمد بن یعقوب، تنویر المقباس فی تفسیر ابن عباس، بیروت، دارالفکر، بیتا.
38
فیض کاشانی، ملا محسن، الاصفی فی تفسیر القرآن، قم، مرکز انتشارات تبلیغات اسلامی، 1418ق.
39
فیومی، احمد بن محمد، مصباح المنیر، بیجا، بینا، بیتا.
40
قرشی، سید علی اکبر، احسن الحدیث، تهران، واحد تحقیقات اسلامی، 1366ش.
41
ــــــــــ ، قاموس القرآن، تهران، بنیاد بعثت، 1377ش.
42
قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن، بیروت، دارالفکر، 1420ق.
43
قمی مشهدی، محمد بن محمدرضا، کنز الدقائق و بحر الغرائب، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1366ش.
44
قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، قم، مؤسسة دارالکتب للطباعة و النشر، 1367ش.
45
معرفت، محمد هادی، صیانة القرآن من التحریف، قم، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید، 1389ش.
46
مغنیه، محمد جواد، تفسیر الکاشف، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1424ق.
47
میبدی، رشیدالدین، کشف الاسرار و عدّة الابرار، تهران، امیرکبیر، 1377ش.
48
شیرازی (ملاصدرا) صدرالدین محمد بن ابراهیم، مفاتیح الغیب، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1363ش.
49
نخجوانی، نعمت الله بن محمود، الفواتح الالهیة و المفاتح الغیبیه، مصر، دار رکابی للنشر، 1999م.
50
ORIGINAL_ARTICLE
طبقهبندی علوم با رویکرد اسلامی ایرانی (ضرورت شناسایی الزامات و مختصات پارادایم جدید)
طبقهبندی علوم در منابع کهن ریشه در دو منبع وحی و عقل دارد و مبتنی بر تجربه ذهنی و عینی اندیشمندان اسلامی و منبعث از هستیشناسی، معرفتشناسی و روششناسیِ برگرفته از نگاه توحیدی استوار است؛ در نتیجه رابطهای پویا میان اسلام و گونههای مختلف دانش بهویژه علوم طبیعی، ریاضی و انسانی در تمدن اسلامی شکل گرفته است.در شرایط کنونی هر چند ما موضع روشنی در موضوع طبقهبندی دانشها نداریم، ولی نقد تاریخی میتواند سرآغاز شکلگیری تقسیم علوم شود. ما میدانیم اگر یک نظریه (پارادایم) نوین نداشته باشیم، نخواهیم توانست به پرسشهای جدید پاسخ دهیم؛ درنتیجه ابتدا آشفتگی و در پی آن بحران پیش خواهد آمد و بحران به انقلاب خواهد انجامید. در ایران معاصر از یک سو هر روز رشتهها، منابع و آثار نوگرا ظهور پیدا میکند، و جامعه علمی هر روز بیشتر تواناییهای خود را در تولید دانش نشان میدهد و از سوی دیگر تأمل در تقسیم علم در منابع اسلامی، این واقعیت را به ما یادآور میشود که ما میتوانیم به یک نظریه نوین با توجه به مقتضیات کنونی دست یابیم. در این نظریه، ماهیت علم و دادههای آن، اجزا، اختلاف و اشتراک دانشها، ابزارهای شناخت و عوامل تأثیرگذار در شکلگیری آن و روشهای نیل به حقیقت و امر واقع، دستیافتنی است.
https://mishkat.islamic-rf.ir/article_101944_4d1c15591a95ef8e0958d67357269166.pdf
2012-08-22
77
96
طبقهبندی علوم
تقسیم علوم
نظریهها
هستیشناسی
معرفتشناسی
روششناسی
غلامرضا
جلالی
jalali_fh@yahoo.com
1
بنیاد پژوهشهای اسلامی – مدیر گروه تراجم و انساب
AUTHOR
ابراهیمی دینانی، غلامحسین، معاد از دیدگاه حکیم مدرّس زنوزی، تهران، انتشارات حکمت، 1368ش.
1
ابن سینا و الطوسی، الاشارات و التنبیهات.
2
احمد بن مصطفی مشهور به طاش کبریزاده، مفتاح السعادة و مصباح السیادة فی موضوعات العلوم، بیروت، دارالکتب العلمیه، بیتا.
3
بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، تصحیح استاد شهید مرتضی مطهری، چاپ دوم: انتشارات دانشگاه تهران، 1375ش.
4
حسن، احمد یوسف – لررهبیل، دانا، تاریخ مصور تکنولوژی اسلامی، ترجمه دکتر ناصر موفقیان، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1375ش.
5
دشتکی، غیاثالدین منصور بن صدرالدین محمد، شفاء القلوب و تجوهر الاجسام، تصحیح و تحقیق علی اوجبی، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 1390ش.
6
سلماسی، ابوعلی حسن، الرسالةالشرقیة فی تقاسیم العلوم الیقینیه، تصحیح حمیده نورانی نژاد - محمد کریمی زنجانی اصل، تهران، سلسله انتشارات همایش بینالمللی قرطبه و اصفهان، 1383 ش.
7
شیرازی، صدرالمتألهین، تصور و تصدیق، ترجمه دکتر مهدی حائری یزدی، تهران، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران، 1360 ش.
8
شیرازی، قطبالدین، درة التاج، تصحیح سیدمحمد مشکوه، چاپ دوم: تهران، انتشارات حکمت، 1365ش.
9
شیرازی، مدرّسی، محمدتقی، المنطق الاسلامی اصوله و مناهجه، بیروت، دارالجیل، 1397ق.
10
صدرالمتألهین شیرازی، اسفار اربعه.
11
طباطبایی، سیدمحمدحسین - مطهری، مرتضی، اصول فلسفه و روش رئالیسم، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
12
طوسی، خواجه نصیرالدین، اخلاق ناصری، تصحیح و تنقیح مجتبی مینوی - علیرضا حیدری، تهران، انتشارات خوارزمی، 1369ش.
13
فارابی، ابونصر محمد، احصاءالعلوم، ترجمه حسین خدیوجم، چاپ دوم: تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1364ش.
14
کندی، ابویوسف یعقوب بن اسحاق، مجموعه رسائل فلسفی، ترجمه سیدمحمود یوسف ثانی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1387ش.
15
محمدپور، احمد، روش در روش (درباره ساخت معرفت در علوم انسانی)، تهران، جامعهشناسان، 1389ش.
16
مرقی کاشانی، افضلالدین محمد، مصنفات، تصحیح مجتبی مینوی - یحیی مهدوی، چاپ دوم: تهران، انتشارات خوارزمی، 1366ش.
17
مظفر، محمدرضا، المنطق، قم، انتشارات فیروزآبادی، 1408ق.
18
ORIGINAL_ARTICLE
چرایی عدم پذیرش خلافت از سوی امام رضا(ع)
یکی از رخدادهای تاریخی که در زندگی سیاسی امام رضا(ع)، از اهمیتی خاص برخوردار بوده و قابل توجه است، پذیرش دعوت مأمون در آمدن به ایران و در نهایت پذیرش ولایتعهدی به جای خلافت است. اما اینکه چرا امام رضا(ع) خلافت را وا نهاد و به جای آن، به ولایتعهدی مأمون رضایت داد، خود رازهایی پنهان و نکاتی تاریخی دارد. کسانی که از تاریخ و شرایط موجود در عصر امام رضا(ع) کم اطلاع یا بیاطلاع باشند، ممکن است شتابزده قضاوت کرده، بیآنکه به شرایط سیاسی حاکم بر عصر امام رضا(ع) توجه کنند بگویند: با اینکه مأمون خلافت را به امام رضا(ع) پیشنهاد داد و حتی ایشان را به پذیرش آن ملزم کرد، چرا امام(ع) از آن فرصت طلایی استفاده نکرد و خلافت را نپذیرفت و قدرت سیاسی را به دست نگرفت؟ اگر میپذیرفت وضع دولت و مردم، و سیاست و دین، به شکل دیگری رقم میخورد؟ اما حق این است که در چنین مواردی نباید شتابزده داوری کرد، بلکه باید پیش از آن، شرایط سیاسی، اوضاع مملکت، انگیزههای مأمون در تفویض خلافت و نیز انگیزههای امام رضا(ع) در عدم پذیرش آن را مورد مداقه قرار داد.این جستار که با عنوان چرایی عدم پذیرش خلافت از سوی امام رضا(ع) سامان یافته است، میکوشد تا نکتههایی را که هریک پاسخی به چرایی عدم پذیرش پیشنهاد مأمون مبنی بر تفویض خلافت به امام رضا(ع) است، ارائه نماید.
https://mishkat.islamic-rf.ir/article_101945_f9a292a4cd11e72afc24dd43cffd405f.pdf
2012-08-22
97
111
امام رضا(ع)
سیاست الهی
رد خلافت
مأمون
نقشههای شیطانی
رضا
وطندوست
1
مدرّس حوزه و دانشگاه و پژوهشگر بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی
AUTHOR
قرآن کریم.
1
اصفهانی، ابو الفرج، مقاتل الطالبیین، نجف اشرف، مکتبة الحیدریه، چاپ دوم، 1385ق.
2
بحرانی، سید هاشم، مدینة المعاجز، قم، مؤسسة معارف اسلامی، 1415ق.
3
ابن طاووس، ابو القاسم علی بن موسی، فرج المهموم فی تاریخ علماء النجوم، قم، منشورات رضی، 1363ش.
4
تستری، محمد تقی، قاموس الرجال، قم، جامعة مدرسین، 1425ق.
5
حائری، محمد مهدی، شجرة طوبی، نجف اشرف، مکتبة الحیدریه، چاپ پنجم، 1385ق.
6
حسینی، جعفر مرتضی، زندگی سیاسی هشتمین امام(ع)، مترجم: خلیل خلیلیان، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ بیستم: 1385ش.
7
ابن بابویه القمی، ابو جعفر محمدبن علی بن الحسین(شیخ صدوق)، التوحید، قم، جامعة مدرسین، بیتا.
8
ــــــــــ ، عیون أخبار الرضا(ع)، بیروت، مؤسسة اعلمی، 1404ق.
9
ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، نجف، الحیدریه، 1376ق،
10
طبرسی، ابو الفضل علی، مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، بیروت، دار الحدیث، 1418ق.
11
طبرسی، ابوعلی فضل بن حسن، إعلام الورى بأعلام الهدى، قم، مؤسسة آل البیت:، 1417ق.
12
عاملی، جعفر مرتضی، الحیاةالسیاسیة للامام الرضا(ع)، قم، جامعة مدرسین، چاپ دوم، 1403ق.
13
فضل الله، محمد جواد، تحلیلی از زندگانی امام رضا(ع)، ترجمه سید محمد صادق عارف، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی، چاپ نهم، 1384ش.
14
قمی، شیخ عباس، الأنوار البهیه، قم، جامعة مدرسین، 1417ق.
15
مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ سوم، 1403ق.
16
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی و نقد مدخل علیٌّ الرضا(ع) در دایرةالمعارف اسلام
ناآشنایی کامل برخی نویسندگان دایرةالمعارف اسلام با تاریخ تشیع و کلام اسلامی، سبب ضعف مدخلهای مرتبط با تشیع اثنیعشری در این دایرةالمعارف گردیده است. مدخل «علیٌّالرضا» از جمله مدخلهایی است که به دلیل تکیه بیش از حد نویسنده بر منابع اهل سنت، از ضعف یکسونگری در معرفی آن حضرت برخوردار است و موجب شده تا نقص منابع غیرشیعی در گزارش فعالیتهای اجتماعیسیاسی امام رضا(ع) در این مدخل نیز رسوخ کرده و بیش از بیان زندگی ایشان، به فعالیتهای مأمون بپردازد. از آنجا که این دایرةالمعارف بهعنوان یکی از منابع اصلی در معرفی اسلام مطرح است، نقد و بررسی مدخلهای آن، به رفع نواقص، اصلاح اشتباهات و ارتقای سطح اطلاعات در زمینة تاریخ تشیع کمک شایانی میکند. این نوشتار در راستای اهداف یادشده، به روش تحلیلی تاریخی، چهار بخش ولادت و وفات، فعالیتها، ولایتعهدی و منابع این مدخل را نقد و بررسی کرده است.
https://mishkat.islamic-rf.ir/article_101999_29e1d3e75affcb651f811bbe0c0198f9.pdf
2012-08-22
112
132
برنارد لوئیس
دایرةالمعارف اسلام
علیٌّالرضا
بررسی و نقد
محمد
باغستانی
1
استادیار پژوهشکدة علوم و فرهنگ اسلامی
AUTHOR
محمد
صادقیان هرات
2
دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ تشیع دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الأئمه، قم، منشورات رضی، 1379ش.
1
اشعری، سعد بن عبدالله، المقالات والفرق، تهران، مرکز انتشارات علمی و فرهنگی، 1361ش.
2
اصفهانی، ابوالفرج، مقاتل الطالبیین، بیروت، دارالمعرفه، بیتا.
3
تقیزاده داوری، محمود، تصویر امامان شیعه در دایرةالمعارف اسلام، قم، شیعهشناسی، 1385ش.
4
دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، 1367ش.
5
شبراوی، عبدالله بن محمد، الاتحاف بحب الاشراف، قم، دار الکتاب الاسلامی، 1423ق.
6
صدوق، محمد بن علی بن بابویه، عیون أخبار الرضا(ع)، قم، شریف رضی، 1378ش.
7
طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، بیروت، دار المعرفه، 1399ق.
8
طبری، محمد بن جریر بن رستم، دلائل الامامه، قم، منشورات رضی، 1363ش.
9
ــــــــــ ، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1408ق.
10
طوسی، محمد بن حسن، اختیار معرفة الرجال (معروف به رجال الکشی)، تهران، سازمان چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1382ش.
11
عاملی، جعفر مرتضی، الحیاةالسیاسیة للامام الرضا(ع)، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1403ق.
12
عباسی، مهرداد – آقایی، سیدعلی، «امامان شیعه در دایرةالمعارف اسلام»، کتاب ماه دین، ش74 و 75، 1382ش.
13
عبد الحمید، صائب، معجم مؤرّخی الشیعةالإمامیة - الزیدیة - الإسماعیلیة، قم، مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی، 1424ق.
14
عجمی، ابراهیم بن محمد، نهایة السول فی رواةالستّة الاصول، بیروت، دارالفکر، 1423ق.
15
عسقلانی، ابن حجر، تهذیب التهذیب، بیروت، دارالمعرفه، 1417ق.
16
مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403ق.
17
المزّی،یوسف، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، بیروت، دارالفکر، 1414ق.
18
مسعودی، علی بن حسین، اثبات الوصیة للامام علی بن ابیطالب(ع)، بیروت، دارالاضواء، 1409ق.
19
ــــــــــ ، التنبیه و الاشراف، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1349ق.
20
ــــــــــ ، مروج الذهب و معادن الجوهر، قم، شریف رضی، 1380ش.
21
مطبقانی، مازن بن صلاح، «فهرست آثار برنارد لوئیس» ترجمه رسول جعفریان، آئینه پژوهش، ش 52، 1377ش.
22
مفید، محمد بن محمد بن نعمان، الارشاد، قم، مؤسسة آل البیت: لاحیاء التراث، 1416ق.
23
معینی، محمدجواد – ترابی، احمد، امام علی بن موسیالرضا(ع) منادی توحید و امامت، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی، 1383ش.
24
B.Lewis, ALI AL RIDA, Encyclopaedia of Islam, p.399.
25