ORIGINAL_ARTICLE
بقای نام نیک و آثار آن
نویسنده به استناد آیه 78 سورۀ صافّات که خداوند دوام نام نیک پیامبران را متذکّر میشود به حس نیکوکاری که در فطرت انسان است اشاره میکند، و آن را انگیزۀ کارهای خیری که آثارش بعد از فوت هم بر جاست میشمرد، مانند وقف اموال و ایجاد مؤسسات خیریه. این علاقه و میل به برجا ماندن نام نیک و بهرهمندی از ثواب کار خیر، دلیل وجدانی و دریافت درونی بر بقای روح یا «من» بعد از فنای «تن» میباشد، زیرا اگر انسان خود را پس از مرگ هیچ و پوچ میدانست ذکر خیر یا شر برایش تفاوتی نداشت، در حالی که همه دوست دارند پس از مردن نام نیکشان بماند و تمجید و تعریف شوند، و از ثواب نیکوکاریهایشان بهرهمند گردند.
https://mishkat.islamic-rf.ir/article_67129_d96e0d282f6fefe1f68e7606431a3a21.pdf
2018-05-22
4
9
بقای نام نیک
نام نیک پیامبران
علاقه به برجاماندن ذکر خیر
خیرات ماندگار
بقای روح
محمدمهدی
رکنی یزدی
1
سردبیر و مدیر مسئول
AUTHOR
ابن شعبه، حسن بن علی، تحف العقول، تصحیح علی اکبر غفّاری، کتابفروشی اسلامیه، 1384ق.
1
خزاعی نیشابوری، حسین بن علی (مشهور به ابوالفتوح)، رَوض الجِنان و رَوح الجَنان فی تفسیر القرآن، تصحیح دکتر یاحقی و دکتر ناصح، بنیاد پژوهشهای اسلامی، 1365.
2
طباطبایی، محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1389.
3
طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، دارالمعرفه، انتشارات ناصرخسرو، تهران.
4
مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1403ق.
5
میبدی، ابوالفضل رشیدالدین، کشف الاسرار و عُدّة الابرار، به سعی علی اصغر حکمت، 1339.
6
ORIGINAL_ARTICLE
نقش ترادف کامل در آیات قرآن براساس سیاق (مورد مطالعه: مادّه لغوی ثَ قَ فَ)
ترادف پدیدهای مشترک میان زبانهای مختلف است و زبانشناسان دنیا، نظرات گوناگونی درباره آن دارند. زبانشناسان متأخر، علت این اختلاف را نبود تعریف دقیق و جامع از این مسئله دانستهاند و پس از بیان تعریف ترادف، ترادف کامل در حیطه لغت را انکار نمودهاند؛ این مقاله به اثبات ترادف کامل در حیطه مصداق و براساس سیاق آیات قرآن میپردازد.پژوهش حاضر سعی دارد، ضمن واکاوی معنای لغوی برخی از واژهها، بر اساس قرائن درونمتنی و برونمتنی آیات (سیاق)، ترادف کامل را در این دسته از واژگان و در حیطه مصداق اثبات کند.سامانه ترادف رهنمون این معناست که بافتهای مختلف آیات، توسعه ترادف واژهها را به وجود آورده است؛ بنابراین میتوان گفت: قرآن به زبان عربی غنا بخشیده و موجب زایش و توسعه واژههای مترادف گردیده است.
https://mishkat.islamic-rf.ir/article_67233_d3e3057db6f0b0e5c3466967f95ebbd9.pdf
2018-05-22
10
23
قرآن
ترادف
ترادف کامل
مادّه ثَ قَ فَ
سیاق
اعظم
پرچم
azamparcham@gmail.com
1
دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان
LEAD_AUTHOR
اعظم
ابراهیمی
a.ebrahimi557@gmail.com
2
کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان
AUTHOR
قرآن کریم
1
ابن فارس، حسین، معجم مقاییس اللغه، تحقیق عبدالسلام هارون، مصر، مکتبة الخانجی، 1981م.
2
ابن منظور، محمدبن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار صاد، چاپ سوم، 1414.
3
انیس، ابراهیم، معجم الوسیط (عربی به فارسی)، مصر، مطابع دار المعارف، 1392.
4
المنجد، محمد نورالدین، الترادف فی القرآن الکریم، دمشق، دار الفکر، 1997م.
5
آلوسى، سیدمحمود، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1415.
6
بنت الشاطی، عبدالرحمن، اعجاز بیانی قرآن، ترجمۀ حسین صابری، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1376.
7
بیضاوی، عبدالله بن عمر، انوار التنزیل و اسرار التأویل، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1418.
8
پالمر، فرانک، نگاهی تازه به معناشناسی، کورش صفوی، تهران، نشر مرکز، 1387.
9
پرچم، اعظم، نصرالله شاملی، «تداخل معنایی واژگان مترادف در ادبیات جاهلی و واژگان قرآن»، مطالعات اسلامی علوم قرآن و حدیث،3/84، مشهد، دانشگاه فردوسی، 1389.
10
ــــــــــــــــــــــــــــــ ، «نقش و کارکرد اشتراک معنوی و سیاق در دانش وجوه قرآن و ترجمههای فارسی قرآن»، اصفهان، پیام علوی، 1391.
11
جمعی از نویسندگان، المعجم فی فقه لغه القرآن و سرّ بلاغته، مشهد، بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی، 1388.
12
رازى، ابوعبدالله محمد بن عمر فخرالدین، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1420.
13
راغب اصفهانی، حسین بن محمد، معجم مفردات الفاظ القرآن، بیروت، دار الفکر 1392 ق.
14
رمضان، عبدالتواب، مباحثی در فقه اللغه و زبانشناسی عربی، مشهد، آستان قدس رضوی، 1367.
15
زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت، دار الکتب العربی، 1366.
16
سیبویه، عمر بن عثمان، الکتاب، بیروت، نشر ادب الحوزه، 1404ق.
17
صفوی، کورش، در آمدی بر معناشناسی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی، 1379.
18
طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمۀ محمدباقر موسوی همدانی، دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، 1374ق
19
طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تقسیر القرآن، تهران، مکتبة العلمیة الإسلامیة، 1379.
20
طبرى، ابو جعفر محمد بن جریر، جامع البیان فى تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفة، 1412.
21
طریحی، فخرالدینمحمد، مجمع البحرین، احمد حسینی اشکوری، تهران، مرتضوی، 1375.
22
طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار الاحیاء التراث العربی، 1409ق.
23
عسکری، ابوهلال، فروق فی اللغة، مشهد، آستان قدس رضوی، 1363.
24
فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، تهران، هجرت، 1409ق.
25
فولادوند، محمدمهدی، ترجمۀ قرآن، تهران، 1375.
26
فیروزآبادی، محمدبن یعقوب، قاموس المحیط، قاهره، مصطفی البابی الحلبی، 1952م.
27
قرشی، علیاکبر، قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الإسلامیة، 1412ق.
28
قرطبى، محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن، تهران، انتشارات ناصرخسرو، 1364.
29
مختار عمر، احمد، معناشناسی، ترجمۀ سیدحسین سیدی، مشهد دانشگاه فردوسی، 1385.
30
مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1368.
31
مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتاب الإسلامیة، 1374.
32
میبدى، رشیدالدین احمد بن ابىسعد، کشف الأسرار و عدّة الأبرار، تهران، انتشارات امیر کبیر، 1371.
33
میرلوحی، سیدعلی، ترادف در قرآن، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیه قم، 1392.
34
نکونام،جعفر، «ترادف در قرآن کریم»، مجلۀ پژوهش دینی، اسفند ماه، 1384.
35
ORIGINAL_ARTICLE
معیّت الهی، مفهوم، اقسام و راههای تحقّق آن از نگاه قرآن
از مباحث مهم و قابل طرح در حوزۀ معارف قرآنی، «معیّت الهی» است.با بررسی مضامین برخی از آیات شریفۀ این کتاب آسمانی، روشن میشود که گاه مقصود از همراهی و معیّت خدای سبحان، اشراف وجودی و احاطۀ علمی او به همۀ آفریدگان خود از جمله انسانهاست که از آن به "معیّت عام" تعبیر میکنیم و گاه مراد، عنایات ویژۀ پروردگار به افراد و گروههایی خاص از انسانهاست که از آن به «معیّت خاص» تعبیر میشود. معیّت خاص خود بر دو گونه است، معیّت مهر و معیّت قهر که در اینجا بیشتر به معیّت مهر پرداخته شده است.شرط برخورداری از این عنایات، پیش از هر چیز، ایمان به خدا و پس از آن، تقوا، صبر و احسان به دیگران است. البته امور دیگری مانند: اطاعت از دستورهای خدا و پیامبر و پایبندی به میثاق الهی نیز در این زمینه، ایفای نقش میکنند که میتوان آنها را از مصادیق مهم تقوا دانست.
https://mishkat.islamic-rf.ir/article_67262_601ec995e147e7f7b812f8f86000fd3a.pdf
2018-06-21
31
48
معیّت
معیّت عام الهی
معیّت خاص الهی
معیّت مهر
آیات قرآن
علی اکبر
کلانتری
aak134@gmail.com
1
دانشیار دانشگاه شیراز
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم.
1
ابن جوزی، عبد الرحمن، زاد المسیر فی علم التفسیر، بیروت، دار الفکر، 1407ق.
2
ابن شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب7، قم، انتشارات علّامه، 1379ق.
3
ابن کثیر، اسماعیل، تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دار المعرفه، 1412ق.
4
ابن منظور، محمد بن مکرّم، لسان العرب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1416ق.
5
ابن هشام، جمال الدین، مغنی الادیب، قم، مرکز مدیریت حوزۀ علمیه، 1434ق.
6
اربلی، عیسی، کشف الغمّه، تبریز، مکتبة بنی هاشمی، 1381ق.
7
امام صادق7 (منسوب به ایشان)، مصباح الشریعه، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1400ق.
8
حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسۀ آل البیت:، 1409ق.
9
راغب اصفهانی، حسین، مفردات الفاظ القرآن، بیروت، الدار السامیة، 1412ق.
10
سید رضی، نهج البلاغه، قم، انتشارات دار الهجره، بی تا.
11
صدوق، محمد بن علی، الامالی، قم، انتشارات اسلامیه، 1362ش.
12
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، التوحید، قم، انتشارات جامعۀ مدرسین، 1398 ق.
13
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، الخصال، قم، انتشارات جامعۀ مدرسین، 1403ق.
14
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، کمال الدین، قم، دار الکتب الاسلامیه، 1395 ق.
15
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، من لا یحضره الفقیه، قم، انتشارات جامعۀ مدرسین، 1413ق.
16
طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، انتشارات جامعۀ مدرسین، بیتا.
17
طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج، مشهد، نشر مرتضی، 1403ق.
18
طبرسی، فضل بن حسن، جوامع الجامع، قم، انتشارات جامعۀ مدرسین، چاپ اول، 1418ق.
19
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، مجمع البیان، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، چاپ اول، 1415ق.
20
طبری، محمد بن جریر، جامع البیان عن تأویل آی القرآن، بیروت، دار الفکر، 1415ق.
21
طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، تهران، المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثار الجعفریه، بی تا.
22
طوسی، محمد بن حسن، الامالی، قم، انتشارات دار الثقافة، 1414ق.
23
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، التبیان فی تفسیر القرآن، مکتب الإعلام الإسلامی، چاپ اول، 1409ق.
24
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، تهذیب الأحکام، قم، دار الکتب الإسلامیة، 1365ش.
25
عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، نور الثقلین، قم، مؤسسۀ اسماعیلیان، 1412ق.
26
عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر عیاشی، تهران، المکتبة العلمیة الإسلامیة، بیتا.
27
فیروزآبادی، مجدالدین، القاموس المحیط، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1412ق.
28
فیض کاشانی، ملا محسن، تفسیر أصفی، قم، بوستان کتاب، 1418ق.
29
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، تفسیر صافی، تهران، مکتبة الصدر، 1416ق.
30
قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1405ق.
31
قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر قمی، قم، دار الکتب الإسلامیة، 1404ق.
32
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، 1365ش .
33
مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، 1404ق.
34
مفید، محمد بن محمد بن نعمان، الإرشاد، قم، کنگرۀ شیخ مفید، 1413ق.
35
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی مصونیت اولیای الهی از خوف و حزن با محوریت عبارت «لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلا هُمْ یَحْزَنُون»
بسیاری از آیات قرآن کریم، عبارت «لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلا هُمْ یَحْزَنُون» را در مقام مدح و پاداش مؤمنان ذکر کردهاند و نداشتنِ خوف و حزن را از امتیازهای ایشان برمیشمارند. از سوی دیگر، آیاتی وجود دارد که خوف و حزن را از ویژگیهای اهل ایمان بر شمرده است و حتی از وجود این حالتها در پیامبران خبر میدهند. این مسئله، بررسی این دو صفت در حالت نفی و اثبات و نیز توجه به تفاوت آنها را ضروری میکند. پژوهش حاضر، از رهگذر تقسیم خوف و حزن به دو گونۀ دنیوی و اخروی، نفی موجود در این عبارت را ناظر به خوف و حزن دنیوی دانسته و آنچه را که مورد تمجید خداوند قرار گرفته است، به نوع اخروی این حالتها مربوط میداند. با این حال، بنا بر بعضی آیات، برخی پیامبران در دنیا دچار خوف و حزن شدهاند؛ اما بیدرنگ امداد الهی شامل حالشان شده و بیم و اندوهشان برطرف شده است. در نتیجه، اولیای الهی به لطف خداوند، از خوف و حزن دنیوی مصون هستند.
https://mishkat.islamic-rf.ir/article_67268_af02a7faa3e9a75e9e6c1553408f0575.pdf
2018-06-21
49
66
خوف و حزن
دنیا و آخرت
مؤمنان
اولیاءالله
زینب
شیشه چی
z.shishehchi@chmail.ir
1
دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، نویسنده مسئول
LEAD_AUTHOR
الهه
شاه پسند
shahpasand@quran.ac.ir
2
استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، دانشکده تربیت مدرّس قرآن مشهد
AUTHOR
قرآن کریم، ترجمۀ آیت الله مکارم شیرازی.
1
ابنعاشور، محمد بن طاهر، التحریر والتنویر، بیروت، موسسة التاریخ العربی، 1420ق.
2
ابنعطیه اندلسی، المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، تحقیق عبدالسلام عبدالشافی محمد، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1422ق.
3
ابنمنظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دارصادر، 1414ق.
4
امین اصفهانى، سیده نصرت، مخزن العرفان در تفسیر قرآن، تهران، نهضت زنان مسلمان، 1361ش.
5
بروجردی، سید محمد ابراهیم، تفسیر جامع، تهران، انتشارات صدر، 1366ش.
6
جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، تحقیق احمد قدسی، بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء، چاپ پنجم، 1389.
7
حجازی، محمد محمود، التفسیر الواضح، بیروت، دارالجیل الجدید، 1413ق.
8
حسینى شیرازى، سید محمد، تقریب القرآن إلى الأذهان، بیروت، دارالعلوم، 1424ق.
9
حقی بروسوی، اسماعیل ، روح البیان، بیروت، دارالفکر، بیتا.
10
خلیل بن احمد، کتاب العین، قم، انتشارات هجرت، 1410ق.
11
راغب اصفهانى، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدنان داودی، بیروت، دارالعلم- الدار الشامیة، 1412ق.
12
سورآبادی، ابوبکر، تفسیر سور آبادى، تحقیق علیاکبر سعیدی، تهران، فرهنگ نشر نو، 1380ش.
13
سید رضی، نهج البلاغه، ترجمه دشتی، قم، انتشارات بیان الحق، 1390ش.
14
شبر، سید عبدالله، تفسیر القرآن الکریم، بیروت، دارالبلاغة للطباعة والنشر، 1412ق.
15
صادقی تهرانی، محمد، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، قم، انتشارات اسلامی، 1365ش.
16
طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامى جامعۀ مدرسین حوزه علمیه قم، 1417ق.
17
طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات ناصر، 1372ش.
18
طبرى، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفه، 1412ق.
19
عکبرى، عبدالله بن حسین ، التبیان فى اعراب القرآن، ریاض، بیت الافکار الدولیه، بیتا.
20
قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، 1383ش.
21
قرشی، سیدعلی اکبر، تفسیر أحسن الحدیث، تهران، بنیاد بعثت _ مرکز چاپ و نشر، چاپ دوم، 1375ش.
22
قمى مشهدى، محمد بن محمدرضا، کنز الدقائق وبحر الغرائب، تحقیق حسین درگاهی، تهران، سازمان چاپ و انتشارات ارشاد اسلامی، 1368ش.
23
کلینى، محمد بن یعقوب، اصول کافی، تهران، انتشارات اسلامیه، 1362ش.
24
گنابادى، سلطان محمد، بیان السعادة فى مقامات العبادة، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1408ق.
25
مجلسى، محمدباقر، بحار الأنوار، بیروت، موسسه الوفاء، 1404ق.
26
مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1360ش.
27
مظهرى، محمد ثناءالله، التفسیر المظهری، تحقیق غلامنبی تونسی، پاکستان، مکتبة رشدیه، 1412ق.
28
مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب اسلامیه، 1374ش.
29
ORIGINAL_ARTICLE
شاخصه های انضباط گفتاری در قرآن
انضباط محور اصول اخلاقی است. انضباطِ گفتاری؛ یعنی نظم داشتن و سامان یافتن گفتار، مسلط شدن بر زبان، رعایت حدود و رسیدن به مقام والای انسانی در مقام گفتار که مهمترین نقش را در زندگی انسان ایفا میکند. خدای متعال به عنوان خالق انسان و تنها کسی که از همۀ زوایای وجود آدمی آگاه است، برای سامان یافتن گفتار نیز در کتاب کریمش دستورهایی بیان نموده و حد و حدودی را مشخص فرموده است که با عمل به آنها انسان به نظمی همهجانبه در گفتار دست مییابد که خیر و سعادت او را در دنیا و آخرت رقم میزند. این نوشتار، به ویژگیهای اصلی انضباط گفتاری و بیان شاخصههای ایجابی و سلبی آن میپردازد.
https://mishkat.islamic-rf.ir/article_67271_3f38001ac6b5dc849ee254f9b01e3f7a.pdf
2018-06-21
67
88
شاخصه
نظم
انضباط گفتاری
قرآن
فاطمه
سیفعلی
seyfali8@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری دانشگاه ایلام
AUTHOR
قرآن کریم.
1
نهج البلاغه، قم، دارالهجره.
2
ابن ابی الحدید معتزلی، شرح نهج البلاغه، قم، کتابخانۀ آیت الله مرعشی نجفی، 1404ق .
3
ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار صادر، 1414 ق.
4
ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القران، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، 1408 ق.
5
برقی، احمد بن ابیعبدالله، المحاسن، قم، دارالکتب الاسلامیه، 1371 هـ .
6
بستانی، فواد افرام، فرهنگ ابجدی، ترجمه رضا مهیار، تهران، مؤسسه تحقیقات و نشر معارف اهلبیت:، 1375ش.
7
تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1366.
8
حر عاملی، محمدبن حسن، وسائل الشیعه، قم، آل البیت لاحیاء التراث، 1409،
9
حرانی، ابن شعبه ، تحف العقول عن اخبار آل الرسول9، تحقیق علی اکبر غفاری، قم، انتشارات جامعه مدرسین، 1363ش.
10
دهخدا، علی اکبر، لغت نامه دهخدا.
11
رازی، فخرالدین، مفاتیح الغیب، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1420 ق.
12
راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، بیروت، دمشق، 1412 ق.
13
سیوطی، جلالالدین، الدرّ المنثور فی تفسیر المأثور، قم، کتابخانۀ آیتالله مرعشی نجفی، 1404 ق.
14
شاذلی، سید بن قطب، فی ظلال القرآن، بیروت، دار الشروق، 1412 ق.
15
شریعتمداری، علی، روانشناسی تربیتی، امیر کبیر، 1393ش.
16
صدوق، محمد بن علی، الفقیه، قم، انتشارات اسلامی، 1413ق.
17
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، معانی الاخبار، قم، مؤسسه انتشارات اسلامی، 1361ش.
18
طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین، 1417 ق.
19
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، سنن النبی، تهران، پیام آزادی، 1381 ش.
20
طبرسی، فضل بن حسن، إعلام الوری بأعلام الهدی، قم، مؤسسۀ آل البیت، 1376.
21
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات ناصر خسرو، 1372 ش.
22
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، تفسیر جوامع الجامع، تهران، دانشگاه تهران، 1377 ش.
23
طبری، ابوجعفر محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفه، 1412 ق.
24
طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تهران، مرتضوی، 1375 ش.
25
طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
26
طیب، سید عبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات اسلام، 1378 ش.
27
غیاث الدین رامپوری، محمد بن جلال الدین، غیاث اللغات، تهران، امیر کبیر، 1393 ش.
28
قرائتی، محسن، دقایقی با قرآن، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن.
29
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، 1383 ش.
30
قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الإسلامیة، 1371 ش.
31
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الإسلامیة، 1365ش.
32
گنابادی، سلطان محمد، تفسیر بیان السعادة فی مقامات العبادة، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1408 ق.
33
لویس، معلوف، المنجد فی اللغة و الأدب و العلوم، ترجمۀ محمدبندر ریگی، تهران، انتشارات ایمان، 1380ش.
34
لیثی واسطی، علی بن محمد، عیون الحکم و المواعظ، تهران، مؤسسة البعثة، 1387 ش.
35
مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، 1404 ق.
36
محمدی ریشهری، محمد ، میزان الحکمه، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1362 ش.
37
مراغی، احمد بن مصطفی، تفسیر المراغی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
38
مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1360 ش.
39
معین، محمد، فرهنگ معین، تهران، امیر کبیر، 1350 ش.
40
مکارم شیرازی، ناصر، اخلاق در قرآن، قم، مدرسۀ الامام علی بن ابی طالب، 1385 ش.
41
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیة، 1374 ش.
42
نجفی خمینی، محمد جواد، تفسیر آسان، تهران، انتشارات اسلامیه، 1398 ق.
43
نفیسی، علی اکبر، ناظم الاطباء، تهران، خیام، 1343 ش.
44
ORIGINAL_ARTICLE
نفایس صندوقها و ضریحهای حرم مطهر رضوی از عصر صفوی تا دورۀ معاصر
صندوق و ضریح در فرهنگ مسلمانان نمادی از مضجع بزرگان دین، رجال و مشاهیر شناخته میشود و در بیشتر موارد القاکنندۀ امری مقدّس است. همین امر سبب شده است این سازهها کمتر از جنبۀ تاریخی و هنری، بررسی شوند. با اینکه اجزای تشکیلدهندۀ این نمادها، مشخص بوده و بر نحوۀ ساخت آنها اصول خاصی حاکم است؛ امّا در مقاطعی، اشیای دیگری بر صندوقها و ضریحها افزوده شده که از شاکلۀ اصلی آنها نبوده است. هدف این پژوهش، شناسایی، معرفی و تجزیه و تحلیل این اشیا و وسایل در صندوقها و ضریحهای حرم رضوی است. در این نوشتار به شیوه توصیفی_ تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانهای و آرشیوی تلاش شده است تصویری کامل از ویژگیهای انواع نفایس منصوب و منضم شده به صندوقها و ضریحهای مرقد امام رضا7 ارائه شود و شناختی از واقفان، بانیان، اهداکنندگان، سازندگان و هنرمندان این آثار به دست آید. مهمترین یافتههای این پژوهش نشان میدهد قدیمترین شیء نفیس نصبشده در صندوقها به قرن هفتم هجری و قدیمترین وسیلۀ منصوب بر ضریحها به قرن دوازدهم هجری میرسد. در میان نفایس گوناگون که به صورت دائمی بر صندوقها و ضریحها قرار گرفته، نصب انواع قبّه، پرشمارترین مورد بوده و بیشترین و متنوّعترین اشیا بر ضریح فولادی در دورۀ شاه سلطان حسین صفوی، نصب بوده است.
https://mishkat.islamic-rf.ir/article_67273_393ab755a2116dfd5ba747a8fb695022.pdf
2018-06-21
89
123
نفایس
صندوق
ضریح
حرم امام رضا
سعیده
جلالیان
jalalian2015@gmail.com
1
کارشناس ارشد تاریخ و کارشناس پژوهش سازمان کتابخانه ها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی
AUTHOR
آرمین، منیژه، «همراه با هنرمندان در آخرین روزهای نصب ضریح مطهر رضوی»، پیام زن، سال دهم، ش3، 1380.
1
آفتاب شرق، سال چهلویکم، ش 8984 .
2
احتشام کاویانیان، محمد، شمس الشموس، آستان قدس رضوی، مشهد، 1354.
3
اعتمادالسلطنه، محمّدحسن خان، مطلع الشمس، پیشگام، تهران، 1362.
4
الحافظ ابوالحسن عبدالغافر بن اسماعیل، تاریخ نیسابور المنتخب من السیاق، المنتخب الحافظ ابواسحاق ابراهیم بن محمّد بن الازهر الصریفینی، جماعه المدرسین العلمیه فی قم، قم، 1403ق.
5
جلالی، میثم، «ضریح شاه طهماسب، یادگاری از دودمان صفوی در موزه آستان قدس رضوی»، مشکوة، ش108، 1380.
6
«ویژهنامه تعویض ضریح مطهر امام رضا7»، حرم، سال یازدهم، ش85، 1381.
7
خجسته مبشری، محمدحسین، تاریخ مشهد، بینا، مشهد، 1353.
8
روزنامه خراسان، سال بیستوششم، ش7484 .
9
خراسانی مشهدی، محمّدهاشم، منتخب التواریخ، کتابفروشی علمیه اسلامیه، تهران، 1382ق.
10
دامادی، محمود، ابوسعیدنامه در بیان شرح احوال و عقاید و افکار و روش ابوسعید ابیالخیر، دانشگاه تهران، 1374.
11
دانش، مهدی، «بررسی سیر تحولّ هنر ضریحسازی در ایران از صفویه تاکنون»، پایاننامه کارشناسی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، 1369.
12
دهخدا، علیاکبر، لغت نامه دهخدا، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، تهران، 1377.
13
رضوی، محمدباقر، شجره طیبه در انساب سلسله سادات علویه رضویه، به کوشش محمدتقی رضوی، چاپخانه حیدری، تهران، 1352.
14
روحانی، محمود، «ضریح نمادی از تجسم نور»، کتاب ماه هنر، ش 127، 1388.
15
سازمان کتابخانهها، موزهها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، اسناد ش 10365، 10367، 10409، 10410، 105000، 28923، 28968، 29009، 29915، 33287، 33355، 33359، 33387، 34347، 35778، 37139، 37174، 37186، 37581، 37629، 38285، 40037، 40528، 42140، 42143، 42146، 42162، 42183، 42976، 43351، 49249، 52921، 62168، 89415، 93425، 93428.
16
«ضریح پنجم، گلستانی از هنرهای اسلامی و ایرانی است»، حرم، ش 369، 19 اسفند 1391.
17
طوسی، ابیجعفر محمد بن علی، الثاقب فی المناقب، تحقیق نبیل رضا علوان، انصاریان، قم، 1428ق.
18
فیض قمی، عباس، بدر فروزان، بینا، قم، 1324.
19
کفائی، محمدرضا، «درِ جواهرنشان»، نامه آستان قدس، سال سوم، ش 9، 1340.
20
مستوفی، محمدمحسن، زبدة التواریخ، به کوشش بهروز گودرزی، موقوفات محمود افشار یزدی، تهران، 1375.
21
«معراج نور»، زائر، ش77 و 78، 1380.
22
موسوی اصفهانی، میرزاحسن، روزنامه سفر مشهد، مکه و عتبات، به کوشش رسول جعفریان با همکاری حمیدرضا نفیسی، مشعر، تهران، 1392.
23
مؤتمن، علی، «ابنیه آستان قدس»، نامه آستان قدس، ش2، 1339.
24
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، تاریخ آستان قدس، آستان قدس رضوی، مشهد، 1355.
25
مهران، محمد، «ضریح جدید»، نامه آستان قدس، ش1، 1339.
26
میهنی، محمد بن منور، اسرارالتوحید فی مقامات الشیخ ابوسعید، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، آگاه، بیجا، 1366.
27
نوایی، عبدالحسین، شاهاسماعیل صفوی (اسناد و مکاتبات تاریخی همراه با یادداشتهای تفصیلی)، بنیاد فرهنگ ایران، تهران، 1347.
28
همدانی، خواجه رشید الدین فضل الله، جامع التواریخ، به کوشش بهمن کریمی، اقبال، تهران، 1362.
29
«55 روز برای همیشه تاریخ»، نشریه حرم (ویژهنامه تعویض ضریح بارگاه حضرت رضا7، 1389.
30
ORIGINAL_ARTICLE
وقف فرش به حرم امام رضا پیشینه و شیوه ها (از صفویه تا اواخر قاجار)
حرم مطهر امام رضا از مهمترین اماکن مذهبی مسلمانان، به ویژه شیعیان است که همواره مورد توجه واقفان بوده است؛ به طوری که وقف در دورههای مختلف تاریخی، بهویژه از دورۀ صفویه به این سو، نقش بسزایی در تأمین نیازهای حرم مطهر و اماکن وابستۀ آن داشته است. در این میان، مفروشات در کنار لوازم کاربردی دیگر، مانند وسایل روشنایی، بخش مهمی از موقوفات حرم را به خود اختصاص داده است. بررسیها نشان میدهد تاکنون پژوهشهای بسیاری در راستای شناخت و معرفی موقوفات حرم مطهر امام رضا از جنبههای گوناگون به انجام رسیده، اما به وقف فرش بر حرم مطهر به طور خاص پرداخته نشده است. بر این اساس در پژوهش حاضر، پیشینۀ تاریخی وقف فرش بر حرم مطهر امام رضا7، همچنین انواع شیوههای وقف فرش و انواع فرشهای وقفی با هدف شناخت جایگاه وقف در تأمین مفروشات حرم مطهر از دورۀ صفویه تا اواخر دورۀ قاجار بررسی شده است. این مقاله، پژوهشی تاریخی است و بر پایه مطالعات کتابخانهای، اسنادی و میدانی صورت گرفته است.
https://mishkat.islamic-rf.ir/article_67276_9cd879b8a75551a9f52160aab1f6f147.pdf
2018-06-21
124
139
حرم امام رضا
اسناد وقف
فرش
وقف فرش
منا
سلطانی
m.soltani@art.ac.ir
1
کارشناس ارشد مرمّت اشیای تاریخی و فرهنگی، عضو هیئت علمی دانشگاه هنر تهران
AUTHOR
سید حسن
احمدی
ahmadi1494@yahoo.com
2
کارشناس ارشد فرش
AUTHOR
انزابینژاد، رضا و همکاران، بیست وقفنامه از خراسان، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی، چاپ اول، 1388.
1
حسنآبادی، ابوالفضل، «بررسی تحلیلی جنبههایی از مصرف موقوفات آستان قدس رضوی در دوره صفویه»، پژوهشنامه مطالعات اسنادی و آرشیوی (جستاری در وقفنامهها و اسناد وقفی موقوفات آستان قدس رضوی)، سال اول، ش 1، 1391.
2
خانیزاده، مهدی، «معرفی یکی از موقوفات آستان قدس رضوی (موقوفه عتیقی)»، پژوهشنامه مطالعات اسنادی و آرشیوی (جستاری در وقفنامهها و اسناد وقفی موقوفات آستان قدس رضوی)، سال اول، ش 1، 1391.
3
دهخدا، علیاکبر، لغتنامۀ دهخدا، تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1343.
4
سلطانی، منا، «تاریخچۀ حفاظت و مرمت فرش در آستان قدس رضوی»، دانشورز (ویژهنامۀ موزه تخصصی فرش آستان قدس رضوی)، سال سیزدهم، ش6، شمارۀ پیایی 91، 1391.
5
کتابچه موقوفات آستانه رضوی (مجدالملک)، کتابخانه آستان قدس رضوی، شماره ثبت 9071، 1285 ق.
6
همدانی مستوفی، اسماعیل، آثار الرضویه، نسخۀ چاپ سنگی کتابخانه آستان قدس رضوی، 1317 ق.
7