2024-03-29T02:21:13Z
https://mishkat.islamic-rf.ir/?_action=export&rf=summon&issue=16158
مشکوة
مشکوة
1683-8033
1683-8033
1399
39
2
تأثیر عمل مبتنی بر اعتماد به وعدههای الهی در معرفت دینی با تأکید بر آیۀ 122 سورۀ توبه (آیۀ نفْر)
رامین
طیاری نژاد
زهرا
منصوری
خدیجه
محمد خان
انسان موجودی مستعد و نیازمندِ تأدیب و تربیتِ مستمر است و حیاتِ دینی بستری است تا رشد و تربیتِ شایستۀ انسان را به او بدهد. یکی از برجستهترین وجوه زندگیِ دینی، عملِ مبتنی بر اعتماد به وعدههای الهی است. تحلیل کارکرد تربیتی عمل معتمدانه به وعدههای الهی، مسئلهای است که پژوهش حاضر به روش توصیفی _ تحلیلی تلاش دارد آن را در قلمرو زندگی دینی و در ارتباط با فرایندی تربیتی با استفاده از متن قرآن و تفاسیر گوناگون بررسی نماید.یافتههای این پژوهش عبارتاند از: 1) در صورت تداومِ حرکتِ انسان در وادی حیات دینی، دستیابی او به سطوح عالی تربیت و معرفتهای یقینی عمیقتر میسر خواهد شد.2) مشاهدۀ تحققِ وعدههای الهی، هم به مثابۀ بیّنه برای ورود به وادیِ زندگی دینی است و هم به عنوان فرایندی تربیتی در زندگی دینی برای حصولِ معرفتهای عمیقِ دینی مطرح است. 3) تفقّه در منطق قرآن، متوجه ادراکاتِ قلبی است و اصطلاحاً بر معرفتهای عمیق حاصلشدهای که در قلمرو باور قرار دارند، تمرکز دارد. 4) عمل مبتنی بر اعتماد به وعدههای الهی، در حصولِ تفقّهِ دینی، طریقیتِ منحصربهفردی دارد تا جایی که سبب میشود آدمی به مقامِ «انذار» که صبغۀ رسالتی دارد، بار یابد. انسان موجودی مستعد و نیازمندِ تأدیب و تربیتِ مستمر است و حیاتِ دینی بستری است تا رشد و تربیتِ شایستۀ انسان را به او بدهد. یکی از برجستهترین وجوه زندگیِ دینی، عملِ مبتنی بر اعتماد به وعدههای الهی است. تحلیل کارکرد تربیتی عمل معتمدانه به وعدههای الهی، مسئلهای است که پژوهش حاضر به روش توصیفی _ تحلیلی تلاش دارد آن را در قلمرو زندگی دینی و در ارتباط با فرایندی تربیتی با استفاده از متن قرآن و تفاسیر گوناگون بررسی نماید. یافتههای این پژوهش عبارتاند از: 1) در صورت تداومِ حرکتِ انسان در وادی حیات دینی، دستیابی او به سطوح عالی تربیت و معرفتهای یقینی عمیقتر میسر خواهد شد. 2) مشاهدۀ تحققِ وعدههای الهی، هم به مثابۀ بیّنه برای ورود به وادیِ زندگی دینی است و هم به عنوان فرایندی تربیتی در زندگی دینی برای حصولِ معرفتهای عمیقِ دینی مطرح است. 3) تفقّه در منطق قرآن، متوجه ادراکاتِ قلبی است و اصطلاحاً بر معرفتهای عمیق حاصلشدهای که در قلمرو باور قرار دارند، تمرکز دارد. 4) عمل مبتنی بر اعتماد به وعدههای الهی، در حصولِ تفقّهِ دینی، طریقیتِ منحصربهفردی دارد تا جایی که سبب میشود آدمی به مقامِ «انذار» که صبغۀ رسالتی دارد، بار یابد.
عمل به وعدههای الهی
آیۀ نفْر
زندگی دینی
باور قلبی
تفقّه دینی
2020
08
22
4
23
https://mishkat.islamic-rf.ir/article_119001_4372cabb1c515773b2e70b707de9bfe3.pdf
مشکوة
مشکوة
1683-8033
1683-8033
1399
39
2
تحلیل گفتمان احادیث تقیۀ حسن بن محبوب
علی
راد
سعید
عزیزی
بهرهجویی از روش تحلیل گفتمان در شناسایی مؤلفههای گفتمانی احادیت راویان شیعی، رهیافتی نوین و کارآمد در حوزۀ مطالعات حدیثی امامیه است. بر پایۀ این روش، بازتاب کنشهای زبانی در اجتماع، در تناظر با آوای متعارض و گفتمان رقیبی است که در بستر فکری جامعه رخنمایی میکند. کاربست این روش در تراثپژوهی امامیه، موجب بسترشناسی صدور و نقل روایات، واکاوی گفتمانهای رقیب و شناخت باورهای اعتقادی محدّثان امامیه میگردد. در پژوهۀ پیشرو برآنیم تا مؤلفههای گفتمانی احادیث حسن بن محبوب (149_ 224ق) دربارۀ آموزۀ تقیه را واکاوی کرده، مورد تحلیل گفتمانی قرار دهیم. وی از اصحاب امام کاظم، امام رضا و امام جواد؟عهم؟ و یکی از ارکان چهارگانۀ علمی شیعه در عصر خویش بوده و از جملۀ اصحاب اجماع امامیه به شمار آمده است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که احادیث ابن محبوب در رویارویی و ستیز با دو گفتمان رقیبی است که در صدد ترویج نگرۀ اصالت قیام یا مرجوح بودن راهبرد تقیه برآمدهاند.
حسن بن محبوب
گفتمان حدیثی
تقیه
تحلیل گفتمان
احادیث امامیه
2020
08
22
24
52
https://mishkat.islamic-rf.ir/article_119002_b32cd0768f1c6c1642a7d5be39fc6112.pdf
مشکوة
مشکوة
1683-8033
1683-8033
1399
39
2
بازخوانی ترجمه و تفسیر آیات 32 و 33 سورۀ صٓ و دفاع از شخصیت حضرت سلیمان(ع)
محمدرضا
شاه سنائی
از جمله آیاتی که معرکۀ آرای مترجمان و مفسران قرآن کریم گشته و ترجمهها و تفاسیر متفاوتی از آن ارائه شده، آیات 32 و 33 سورۀ صٓ است. منشأ اختلاف مذکور، ترجمۀ واژۀ «اوّاب»، در آیۀ 30، ترجمۀ حرف «عن» در جملۀ (عَنْ ذِکْرِ رَبِّی) و همچنین مراجع ضمایر در «توارت» و «ردّوها» است که موجب ارائۀ سه دیدگاه متفاوت شده است. در این مقاله به بررسی و نقد دیدگاههای مختلف پرداخته شده و با توجه به ظاهر و سیاق این بخش از آیات، حرف«عن» به معنای تعلیل، واژۀ «اوّاب» به معنای رجوع و حضور دائمی در محضر پروردگار است و با در نظر گرفتن ارتباط بین واژۀ «اوّاب» و دو آیۀ بعد از آن، مرجع ضمایر در «توارت» و «ردّوها»، اسبان مشخص شده است. در این دیدگاه بر خلاف سه دیدگاه دیگر، ضمن رد انتساب اعمال ناپسند به حضرت سلیمان؟ع؟، صدور هرگونه غفلت و حتی ترک اولی از آن حضرت نفی شده است.
ساندیدن سلیمان
عصمت انبیاء
عن ذکر ربّی
اوّاب
توارت
2020
08
22
53
72
https://mishkat.islamic-rf.ir/article_119004_72bc2c5edb1e87a6cddce5434ffd5128.pdf
مشکوة
مشکوة
1683-8033
1683-8033
1399
39
2
تطور حیطۀ موضوعی قرآن در فهم مفسران از عبارتِ (تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْءٍ)
فهیمه
ضیاقریشی
الهه
شاهپسند
بسیاری از مفسران از دیرباز عبارت (تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْءٍ) (نحل/ 89) را با محدودۀ موضوعاتی که قرآن آنها را شامل میشود، ارتباط دادهاند؛ محدودۀ این مصادیق گاه حداقلی و گاه حداکثری بوده است. این گونه مباحث، در دورۀ معاصر، با عنوان جامعیت قرآن مطرح میشوند و همین دسته از آرای متقدم را به عنوان پیشینۀ خود مطرح میکنند. بررسی سیر آرای تفسیری ذیل آیۀ 89 نحل نشان میدهد قلمرو جامعیت قرآن در طول تاریخ مورد اتفاق مفسران نبوده و دیدگاههای متعددی در این زمینه وجود داشته است که جامعیت مطلق، جامعیت دینی مطلق و جامعیت دینی مقید، موارد مهم آن بودهاند. این مقاله ذیل هر یک از این دستهها به بررسی سیر تطور دیدگاههای مفسران پرداخته و به این نتیجه رسیده است که قلمرو جامعیت در هریک از این گونهها، نه از نظر گسترۀ شمول، بلکه از نظر پیچیدگی و اختصاص جزئیاتِ بیشتر، شاهد تغییراتی بوده و این تابعی است از پیچیدهتر شدن مسائل و دغدغههای بشری به مرور زمان.
حیطۀ موضوعی قرآن
جامعیت مطلق قرآن
تبیاناً لکلّ شیء
جامعیت قرآن
جامعیت دینی
2020
08
22
53
72
https://mishkat.islamic-rf.ir/article_119006_264a71561f4e75592e5641e4ecb649b2.pdf
مشکوة
مشکوة
1683-8033
1683-8033
1399
39
2
آسیبشناسی اخلاقی انتقاد از منظر نهج البلاغه
میثم
کهن ترابی
مصطفی
حاجی محمدی
انتقاد، اظهار عیوب به بهترین شکل به منظور اصلاح آنها در راستای رشد و تعالی انسان است و زمانی محقق میشود که اصول و ضوابط آن از دو جهت علمی و اخلاقی رعایت شود. با توجه به موضوع مقاله که ناظر به جنبۀ اخلاقی انتقاد است در این مقاله از جنبۀ علمی آن صرف نظر شده است. از منظر اخلاق اسلامی، فعلی که متلبس به حسن فاعلی و حسن فعلی باشد، فعلی اخلاقی خوانده میشود. از این رو آسیبهای اخلاقی فعل انتقاد را میتوان ناظر به دو جهت دانست: نخست، آسیبهای انگیزشی و دیگر، آسیبهای بُعد رفتاری آن. آسیبهای انگیزشی فعل انتقاد را در عوامل شکلگیری انگیزه باید جُست که این عوامل عبارتاند از: نیازها، عواطف و احساسات، شناختها و رویدادهای بیرونی. بر این اساس، رفع نادرست نیازها، افراط و تفریط در هیجانات و احساسات و خطای معرفتی و نیز خلط منفعت و ضرر، از جمله آسیبهای انگیزشی فعل انتقاد محسوب میشود. آسیبهای رفتاری فعل انتقاد نیز ناظر به روشهای انتقاد، بستر انتقاد و محتوای انتقاد است که بهرهگیری از روشهای غیر اخلاقی، عرضۀ انتقاد در بسترهای نامساعد از لحاظ زمانی، شرایط اجتماعی، فرهنگی و سیاسی؛ و بالاخره از جهت محتوایی نیز، ضعف معرفتی ناشی از تأثیرگذاری هوای نفس و احساسات، عدم تمایز میان رفتار و شخصیت، و عدم جامعنگری و واقعبینی، از جمله آسیبهای اخلاقی بعد رفتاری فعل انتقاد به شمار میآید. پژوهش حاضر در پی آن است که خطرات اخلاقی پیش روی انتقاد را بر اساس آموزههای نهج البلاغه در بستر روشی توصیفی _ تحلیلی مورد واکاوی قرار دهد.
انتقاد
آسیبهای اخلاقی
علی (ع)
انگیزه
رفتار انتقادی
نهجالبلاغه
2020
08
22
91
112
https://mishkat.islamic-rf.ir/article_119008_e559840bfea9d4263e43c80cc4e5692e.pdf