سطح بندی و باطن پذیری روایات تفسیری در بیان ائمه(ع)

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه تهران (پردیس قم)

2 دانشیار دانشگاه تهران

چکیده

روایات تفسیری موجود در تفاسیر روایی و مجموعه‌های حدیثی  همه در یک سطح  نبوده، دارای  وجوه و سویه‌های معنایی مختلفی می‏باشند. دانش‌پژوهان معاصر  علوم تفسیری با سطح بندی این روایات برای رفع تعارض ظاهری آنها اقدام کرده و برای احادیث صادره از معصوم(ع) سطحی از تبیین و توضیح آیه را قائل شده‌اند.  معصومان(ع) خود نیز به سطوح گوناگون  روایات خویش اشاره و  تصریح نموده‏اند چنان که برای قرآن بطونی است، گاهی روایات تفسیری  بطن پذیر  و دارای سطوح مختلف معنایی هستند که  به اقتضاء سطوحی از بطون قرآن، به تناسب  درک مخاطب , نوع سؤال و ... بیان شده است. روایاتی متعدد از  ائمه(ع)  بر اهمیت  شناخت سویه‏های باطنی سخنان اهل بیت(ع) و ارزش فهم عمیق و درایت مراد روایات تأکید دارند. پژوهش حاضر نشان داده  معصومان(ع) خود روایات تفسیری را  در یک دسته‌بندی کلی به روایات تفسیر ظاهر و تفسیر باطن یا همان تأویلی تقسیم نموده‏اند و با این نگاه می‏توان تعارضی را که از این ناحیه در  روایات تفسیری هست، حل کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Classification and Acceptance of Interiority of the Exegetical Traditions in the Words of the Imams (A.S.)

نویسندگان [English]

  • Mahdi Khoshduni 1
  • Abdul Hadi Feqhizadeh 2
1
2
چکیده [English]

The exegetical traditions have not all been at the same level and have different semantic aspects. Contemporary scholars have, through classification of these traditions, taken actions in removing their apparent contradictions and have considered a level of elucidation and explanation for the traditions issued by the Infallible Imam (A.S.). The infallible Imams (A.S.) have themselves pointed out to various levels of their traditions and asserted that as there are interiors for the Qur’ān, sometimes the exegetical traditions can also have interiors and various semantic levels that are expressed depending on the levels of the interiors of the Qur’ān, the addressee’s understanding, and the type of question. The present research has indicated that the Infallible Imams (A.S.) themselves have, in a general classification, divided the exegetical traditions into traditions of the interior interpretation and the exterior interpretation or esoteric interpretation (ta’wīl), and that in this view, the contradiction that exists in the exegetical traditions in this regard can be resolved.

کلیدواژه‌ها [English]

  • exegetical traditions
  • guidance of the Infallible Imams (A.S.)
  • the exterior and the interior
  • esoteric interpretation

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. آلوسی ،سید محمود،روح المعانی،دارالفکر، بیروت، 1۴08هـ . ق.
  3. ابراهیمی، ابراهیم، کیفیت تحلیل و نقد حدیث، جهاد دانشگاهی ، بوستان کتاب،چاپ اول ،  1389 ش.
  4. ابن بابویه، محمد بن علی (الشیخ الصدوق)، عیون اخبار الرضا7، تحقیق سید مهدی حسینی لاجوردی،منشورات جهان، تهران.
  5. ____________ ، معانی الأخبار، تصحیح و تحقیق علی اکبر غفاری، مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرّسین بقم المشرفة، 1379ش.
  6. ____________ ، عیون اخبار الرضا7، ترجمه علی‏اکبر غفاری، مستفید ،نشر صدوق، بی تا.
  7. ____________ ، من لایحضره الفقیه، دار الاضواء، بیروت ، 1۴13 هـ .ق.

 

  1. صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، تصحیح، تعلیق و مقدمه از میرزا حسن کوچه باغی، منشورات الأعلمی، تهران، 1۴0۴ق/13۶2 ش.
  2. اسعدی، محمد و همکاران، آسیب شناسی جریان های تفسیری، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه،قم، چاپ دوم، 1390ش.
  3. بحرانى، سید هاشم‏، البرهان فی تفسیر القرآن، بنیاد بعثت‏،تهران،1۴1۶هـ . ق.
  4. برقی ، احمد، المحاسن، دارالکتب الاسلامیه، قم، بی تا.
  5. حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، مؤسسة آل البیت: لإحیاء التراث، قم.
  6. ذهبی، محمد حسین ، التفسیر و المفسرون، دارالقلم ،بیروت ، بی تا.
  7. رجبی محمود و جمعی از نویسندگان، روش شناسی تفسیر قرآن کریم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‏ها (سمت)، تهران، چاپ دوم ،زمستان 138۵ش.
  8. زرقانی، محمد عبدالعظیم، مناهل العرفان، دارالفکر، بیروت، 1988م.
  9. سیدرضی، نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، لاهیجی، قم، چاپ دوم، 1380 ش.
  10. سیوطی، جلال الدین،  الإتقان فی علوم القرآن، المکتبة الثقافیة، بیروت، 1973م.
  11. طبرسى، فضل بن حسن‏، مجمع البیان فى تفسیر القرآن‏، انتشارات ناصر خسرو، تهران،1372ش.
  12. عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، المکتبة العلمیة الإسلامیة، تهران.
  13. فیض کاشانی، ملا محسن، تفسیر الصافی، الصدر ، تهران، چاپ دوم،‏ 1۴1۵ ق‏.
  14. قمى مشهدى، محمد بن محمدرضا، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامى‏ ، تهران‏  ، 13۶8 ش‏.
  15. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح و تعلیق علی اکبر الغفاری، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ سوم، 13۶7 ش.
  16. متقی هندی، کنز العمال، تحقیق، ضبط و تفسیر از شیخ بکری حیانی، تصحیح و فهارس از الشیخ صفوة السقا، مؤسسة الرسالة، بیروت، 1۴09ق/ 1989م.
  17. محمدی ری‏شهری، محمد، میزان الحکمه، تهران، دارالحدیث، چاپ اول ،1۴1۶ هـ . ق.
  18. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، دارالاضواء، بیروت، 1۴13هـ .ق.
  19. مسعودی، عبدالهادی، آسیب شناخت حدیث، دانشکده علوم حدیث،انتشارات زائر، چاپ اول، 1389ش.
  20. ____________ ، روش فهم حدیث، انتشارات سمت،دارالحدیث، تهران، چاپ چهارم، 1387ش.
  21. مصطفوى، حسن‏، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم،  بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران، 13۶0 ش.
  22. معرفت، محمد هادی، علوم قرآنی، انتشارات التمهید و سمت، چاپ دوم ، 138۴ش.
  23. معارف، مجید، شناخت حدیث، نبأ، تهران 1387ش.
  24. نجارزادگان ، فتح الله، رهیافتی به مکاتب تفسیری، دانشکده اصول الدین، قم، 1387ش.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار