تاریخ‌گذاری سورۀ «اعراف» و نقد روایات ترتیب نزول آن

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسنده

کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم و پژوهشگر حوزه علمیه قم

چکیده

سورة اعراف سی و نهمین سورة قرآن از لحاظ ترتیب نزول است. برخی بر مبنای روایات ترتیب نزول، و بدون توجه به مضامین این سوره، زمان نزول آن را سال سوم بعثت می‌دانند که البته با مضامین این سوره در تناقض است. این سوره به استثنای آیاتی از آن، که اختلافی است، از سوره‌های مکی محسوب می‌شود. تاریخ‌گذاری این سوره، نقد و بررسی روایات ترتیب نزول آن بر اساس مضامین سوره و تطبیق مضامین این سوره با سور دیگر قرآن، مکی یا مدنی بودن سوره و اسباب نزول آیات آن، موضوع این مقاله است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Dating Sūrat al-A‘rāf and Criticizing the Traditions on its Revelation Order

نویسنده [English]

  • ‘Alīrizā Kūhī
چکیده [English]

Sūrat al-A‘rāf is the thirty ninth chapter of the Holy Qur’ān in terms of Revelation order. Some have, on the basis of the traditions related on the Revelation order and irrespective of the contexts of this sūra, regarded its time of revelation to be the third year of Bi‘tha (the Prophetic Mission), which of course contradicts the contexts of this sūra. This sūra, except controversial verses, is considered as among the Meccan. The subjects dealt with in this article include dating this sūra, critical review of the traditions concerning the Revelation order according to the contexts of the sūra and comparing the contexts of this sūra to the other sūras of the Qur’ān, and to verify whether the sūra is Meccan or Medinan.

کلیدواژه‌ها [English]

  • dating of Sūrat al-A‘rāf
  • Meccan and Medinan
  • Revelation unit
  • traditions on the Revelation order
  1. قرآن کریم
  2. آیتى، محمد ابراهیم، چکیده تاریخ پیامبر اسلام، ب‍ن‍ی‍اد پ‍ژوه‍ش‌ه‍ای‌ اس‍لام‍ی‌، م‍ش‍ه‍د، ۱۳۷۸ش.
  3. اسلامی، محمدجعفر، شأن نزول آیات، نشر نی، تهران، 1383ش.
  4. حسکانی، عبیدالله بن احمد، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، چاپ اوّل، 1411 ق.
  5. سبحانی، جعفر، فرازهایی از تاریخ پیامبر اسلام، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ اوّل، ش1371.
  6. طب‍اطب‍ایی، م‍ح‍م‍دح‍س‍ی‍ن، ال‍م‍ی‍زان‌، ت‍رج‍مه‌ م‍ح‍م‍دب‍اق‍ر م‍وس‍وی‌ ه‍م‍دان‍ی‌، ان‍ت‍ش‍ارات‌ اس‍لام‍ی، قم، 1363ش‌.
  7. طب‍رس‍ی، اب‍وع‍ل‍ی‌ ف‍ض‍ل ‌ب‍ن‌ ح‍س‍ن، ‌ت‍رج‍م‍ه‌ ت‍ف‍س‍ی‍ر م‍ج‍م‍ع‌ ال‍ب‍ی‍ان، ت‍رج‍م‍ه‌ و ن‍گ‍ارش‌ اح‍م‍د ب‍ه‍ش‍ت‍ی، تهران، فراهانی، بی‌تا.
  8. دروزه، محمدعزت ، التفسیر الحدیث، دار الغرب الاسلامی، چاپ دوم، بیروت، 1421ق.
  9. عیاشی، محمد بن مسعود، کتاب التفسیر، نشر چاپخانه علمیه، تهران، 1380ق.
  10.  قرائتی، محسن، تفسیر نور‌، مؤسّسه در راه‌ ح‍ق‌، قم، ۱۳۷۴ش.

  11.  ق‍م‍ی‌، ع‍ل‍ی ب‍ن‌ اب‍راه‍ی‍م‌، ت‍ف‍س‍ی‍ر ال‍ق‍م‍ی‌، مؤس‍س‍ه‌ الاع‍ل‍م‍ی‌ ل‍ل‍م‍طب‍وع‍ات‌، ۱۴۱۲ ق.

  12.  ‌محقق، محمدباقر، نمونه بینات در شأن نزول آیات، انتشارات اسلامی، تهران، 1361ش.

  13.  مکارم شیرازی، ناصر، و جمعی از همکاران، تفسیر نمونه، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، تهران، چاپ اوّل، 1374 ش.

  14.  منتظر القائم، اصغر، تاریخ اسلام، دانشگاه اصفهان، اصفهان، چاپ چهارم، 1373ش.

  15.  نکونام، جعفر، درآمدی بر تاریخ‌گذاری قرآن، نشر هستی‌نما، چاپ اوّل، 1380 ش.

  16.  واحدی، علی بن احمد، اسباب نزول القرآن، دار الکتب العلمیه، بیروت، 1411ق.

  17.  یعقوبی، احمد بن ابی‌یعقوب، تاریخ یعقوبی، دار صادر، بیروت، 1379 ش.