راهکارهای اساسی حل مسئلۀ نشوز و شقاق زوجین در قرآن و حدیث

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسنده

رئیس گروه فرهنگ و معارف اسلامی مجله اندیشه حوزه

چکیده

در این نوشتار نگارنده در نگاه اوّل، با التفات به یک واقعیت زیست‌شناختی و روان‌شناختی در خصوص ماهیت زن، به این نکته رهنمود می‌یابد که زن با این که استعداد تنها زیستن را بیشتر از مرد دارد، لیکن شدت نیاز روانی او به همزیستی با مرد، وی را وادار به قبول بسیاری از شرایط سخت و احیاناً خارج از چارچوب وظیفة حقوقی او می‌نماید و توجه به این امر موجب می‌شود تا در درجۀ اوّل، شوهر و در درجة دوم، دو حَکَم بهتر بتوانند ریشة اختلاف و ناسازگاری پدید آمده میان آن‌ها را کشف نمایند.

در نگاه دوم، التفات نگارنده به طرفینی بودن امر نشوز است؛ که هر چند از نظر فقهی ابهامی در این رابطه نبوده است، لیکن در فرهنگ دینی اجتماعی ما امری یک جانبه و متعلق به زن شناخته شده، تا آن‌جا که شاید گاه، امر بر دانایان نیز مشتبه گردیده است.
در ارتباط با این چشم‌انداز، نگارنده مسئلۀ نشوز را با مراجعه به آیات و روایات و متون تفسیری - فقهی بررسی نموده و آن را به عنوان یک مفهوم کلی دارای مراتبی - از نظر شدت و ضعف - دانسته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Basic Approaches to Solving the Problem of Marital Disobedience and Dissension in the Qur’ān and Hadīth

نویسنده [English]

  • Muhammad Husayn Pazhūhanda
چکیده [English]

In this article, paying attention to a psychological reality, the writer as a first step makes the point that a woman, although having more capacity than a man to live alone, is forced by a strong psychological need to

 
 cohabit with a man to accept many difficult circumstances. Paying attention to this issue helps the husband in the first place and then the two arbitrators to better uncover the roots of dispute and incompatibility appeared between the couple.
As a second step, the writer addresses the reciprocity of marital disobedience in jurisprudence, although in our socio-religious culture it is known to be related to the women.
The writer studies the issue of marital disobedience with reference to the Qur’ānic verses, traditions, and exegetico-legal texts and views it as a general concept which has different levels – in terms of intensity and weakness.

کلیدواژه‌ها [English]

  • peace
  • marital disobedience
  • dissension
  • arbitrator
  • family
  • couple’s right
  1. قرآن کریم.
  2. ابن ادریس، محمد ابو عبدالله العجلی الحلی، السرائر، تهران، المعارف الاسلامیة، 1390ق.
  3. امام رضا، على بن موسى(ع)، فقه الرضا، انتشارات کنگره جهانى امام رضا(ع)، مشهد، 1406ق.
  4. امام علی(ع)، نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، افست ایران: قم، انتشارات الهجرة، 1395ق.
  5. حر عاملى، وسائل الشیعة، قم، مؤسسة آل البیت:، 1409ق.
  6. الحلی، جعفر بن الحسن المعروف بالمحقّق الحلی، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، تهران، مؤسسة الاعلمی، افست از چاپ اوّل نجف: مطبعة الاداب، 1389ق.
  7. الکوفی، ابوعلی محمد بن محمد الاشعث، الاشعثیات، (القسم الآخر من کتاب قرب الاسناد)، تهران، مکتبة نینوی الحدیثة. طبع افست سنگی، بی‌تا.
  8. رشید رضا، سید محمد، حقوق‌ النساء فیالاسلام‌، بیروت‌، 1310ق.
  9. شیخ صدوق، أبوجعفر محمد بن علی ابن الحسین بن موسى بن بابویه الفقیه القمی، من‌لا یحضره‌ الفقیه‌، قم، انتشارات جامعه مدرسین، 1413ق.
  10. کلینى، محمد بن یعقوب،  الکافی، دار الکتب‏ الاسلامیة، تهران، 1365.
  11. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، 1404ق.
  12. محدث نورى، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، قم، مؤسسة آل البیت، 1408ق.
  13. مکی، محمد بن علی بن عطیة الحارثی، المشهور بابی طالب المکی، قوّة القلوب، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1417ق.
  14. النشار، الشیخ ابراهیم علی مصطفی، الاسلام و المرأة، بیروت، عالم الکتب؛ القاهرة، مکتبة الکلیات الازهریة، 1407ق.
  15. نجفی، شیخ محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1981م.