معنای واژۀ «مستمرّ» در آیۀ (وَإِنْ یَرَوْا آیَةً یُعْرِضُوا وَیَقُولُوا سِحْرٌ مُسْتَمِرٌّ) با تکیه بر بافت زبانی و غیر زبانی

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه شیراز

2 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه شیراز

چکیده

واژۀ « مستمرّ» در آیۀ شریفۀ (وَإِنْ یَرَوْا آیَةً یُعْرِضُوا وَیَقُولُوا سِحْرٌ مُسْتَمِرٌّ) (قمر /2) از واژگان قرآن­کریم است که مفسران در بیان معنای آن دچار اختلاف شده و آرای گوناگونی را مطرح نموده­اند؛ همان­گونه که در میان منابع دانش لغت هم این تشتت آراء و اقوال دیده می­شود؛ زیرا عده­ای این واژه را دارای یک اصل معنایی دانسته و برخی برای آن چند اصل معنایی در نظر گرفته­اند. اختلاف در اصل معنای لغوی «مستمرّ»، مفسران را در تفسیر این آیه دچار اختلاف نظر نموده است؛ سحر متداوم، سحر زائل شونده، سحر قوی، سحر مشابه و سحر فراگیر از معانی «سحر مستمرّ» در تفاسیر موجود است. با توجه به اختلاف گسترده­ای که در میان مفسران در بیان معنای این ترکیب وجود دارد، به نظر می­رسد می‌توان با تکیه بر نقش عناصر زبانی در متن و تأثیر آن در تشخیص معنا و موقعیت تولید متن، معنای تداوم را بر دیگر معانی ترجیح داد. بافت زبانی و غیرزبانی این آیه نشان می‌دهد، معنای مستمرّ باید دارای بار منفی باشد و از میان معانی منفی که مطرح شده، معنای تداوم با بافت زبانی و غیرزبانی هماهنگ­­تر است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explain the Meaning of "Prolonged" in the Holy Verse “And If They Behold a Portent They Turn Away and Say: Prolonged Illusion” Based on Linguistic and Non-linguistic Context

نویسندگان [English]

  • Zahra Qasemnejad 1
  • seyyedeh mahboobeh kashfi 2
1
2
چکیده [English]

The word "Prolonged" in the Holy Verse “And If They Behold a Portent They Turn Away and Say: Prolonged Illusion” (54:2) is one of the words of the Holy Qur’an that the commentators have disagreed on its meaning and have expressed various opinions, because some people consider this word to have one semantic principle and some have considered several semantic principles. The disagreement in the meaning of "prolonged" has caused the commentators to disagree in interpreting this verse; continuous illusion, disappearing illusion, strong illusion, similar illusion, comprehensive illusion are some meanings of "prolonged illusion" in the interpretations. Given the widespread disagreement among commentators, it seems that relying on the role of linguistic elements in the text and its effect on recognizing the meaning and position of text production, the meaning of continuity can be preferred to other meanings. The linguistic and non-linguistic context of this verse shows that prolonged meaning must have a negative connotation, and among the negative meanings that have been proposed, the meaning of continuity is more in harmony with linguistic and non-linguistic context.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Al-Qamar surah
  • illusion
  • continuous
  • linguistic and non-linguistic context

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. ابن فارس، احمد، معجم مقاییس اللغه، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، مکتب الإعلام الاسلامی، قم، 1404ق.
  3. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، تصحیح جمال الدین میردامادی، دار الفکر، بیروت، 1414ق.
  4. ابن­درید، محمد بن حسن، جمهرة اللغه، تصحیح عادل عبدالرحمن البدری، بنیاد پژوهشهای اسلامی، 1428ق.
  5. ابن­سکیت، یعقوب بن اسحاق، اصلاح المنطق، تحقیق احمد محمد شاکر و عبدالسلام محمد هارون، دار المعارف، قاهره، 1970م.
  6. ابن­عاشور، محمد بن طاهر، التحریر والتنویر، مؤسسه تاریخ عربی، بیروت، 1420ق.
  7. ابن­قتیبه، عبدالله بن مسلم ، تفسیر غریب القرآن، تحقیق سیداحمد صقر، دار الکتب العلمیه، بیروت، 1398ق.
  8. ابوعبیده، معمر بن المثنی، مجاز القرآن، مکتبة الخانجی، قاهره، 1381ق.
  9. ازهری، محمد بن احمد، معانی القراءات، تحقیق عید مصطفی درویش و دکتر عوض بن حمد القوزی، منشورات محمد علی بیضون _ دارالکتب العلمیه، بیروت، 1414ق.
  10. اسعدی و همکاران، آسیب‌شناسی جریان های تفسیری، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، 1389ش.
  11. امین اصفهانی، سیده نصرت، مخزن العرفان در تفسیر قرآن، انتشارات ایران، تهران، 1361ش.
  12. بابایی، علی‌اکبر و دیگران، مکاتب تفسیری، مکتب روایی محض و تفاسیر روایی محض، پژوهشکده حوزه و دانشگاه و سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی، تهران، 1381ش.
  13. بلخی، مقاتل بن سلیمان، تفسیر مقاتل بن سلیمان، دار احیاء التراث، بیروت، 1423ق.
  14. جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح تاج اللغة وصحاح العربیه، تحقیق احمد عبد الغفور عطار، دار العلم للملایین، بیروت، چاپ چهارم، 1407ق/ 1987م.
  15. حوی، سعید ، الاساس فی التفسیر، دارالاسلام، قاهره، بی­تا.
  16. خامه­گر، محمد، ساختار هندسی سوره های قرآن، سازمان تبلیغات اسلامی شرکت چاپ و نشر بین‌الملل، 1396ش.
  17. خطیب، عبدالکریم، تفسیر القرآنی للقرآن،  دار الکتب العربی، بیروت، 1403ق.
  18. رازی، ابوالفتوح، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، 1408ق.
  19. راغب اصفهانى، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدنان‏ داوودى، دار الشامیه، بیروت، 1412ق.
  20. رجبی، محمود، روش تفسیر قرآن، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، 1387ش.
  21. زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، دار الکتاب العربی، بیروت، 1407ق.
  22. سبزواری، محمد بن حبیب الله، الجدید فی تفسیر القرآن المجید، دار التعارف للمطبوعات، بیروت، 1406ق.
  23. سلوی، محمد العوی، الوجوه و النظائر فی القرآن الکریم، دار الشروق، بیروت، 1419ق.
  24. سمرقندی، نصر بن محمد بن احمد، بحر العلوم، بی­نا، بی­جا، بی­تا.
  25. شنتمری، ابوالحجاج یوسف بن سلیمان، أشعار الشعراء الستة الجاهلیین، دار الکتب العلمیه، بیروت، بی­تا.
  26. صفوی، کوروش، معناشناسی کاربردی، همشهری، تهران، 1394ش.
  27. صنعانی،عبدالرزاق، تفسیر القرآن، تحقیق مصطفی مسلم محمد، مکتبة الرشد، ریاض، 1410ق.
  28. طباطبایی، سیّدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، انتشارات اسماعیلیان، قم، 1417ق.
  29. طبرسی، ابوعلی فضل بن‌حسن، مجمع البیان فی علوم القرآن، انتشارات ناصر خسرو، تهران، 1372ش.
  30. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان عن تأویل آی القرآن، دار المعرفه، بیروت، 1412ق.
  31. طریحی، فخر الدین محمد، مجمع البحرین، کتاب‌فروشی مرتضوی، تهران، چاپ سوم، 1408ق.
  32. طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، دار احیاء التراث العربی، بیروت، بی­تا.
  33. عسکری، ابوهلال حسن بن عبدالله، جمهرة الامثال، دار الفکر، بیروت، بی­تا.
  34. فخر رازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، دار احیاء التراث العربی، بیروت، بی­تا.
  35. فراء، یحیی بن زیاد، معانی القرآن، دار المصریه للتألیف والترجمه، بیروت، بی ­تا.
  36. فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، تحقیق مهدی مخزومی و ابراهیم سامرایی، انتشارات اسوه، قم، 1425ق.
  37. فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، شرکة مکتبة ومطبعة مصطفی البابی الحلبی واولاده، قاهره، 1952م.
  38. قائمی­نیا، علیرضا، «نشانه‌شناسی و فلسفۀزبان»، ذهن، شمارۀ 27، تهران، 1385ش.
  39. کاشانی، ملا فتح الله، تفسیر منهج الصادقین فی الزام المخالفین، کتاب‌فروشی محمد حسن علمی، تهران، 1336ش.
  40. ماتریدی، محمد بن محمد، تأویلات اهل السنة (تفسیر ماتریدی)، تحقیق مجدی باسلوم، دارالکتب العلمیه، بیروت، بی­تا.
  41. ماوردی، ابوالحسن علی بن حبیب، النکت والعیون، تحقیق خضر محمد خضر، تصحیح د. عبدالستار ابوغدة، مطابع مقهوی، کویت، 1402ق.
  42. مدرّسی، محمد تقی،  من هدی القرآن، دار محبّی الحسین؟ع؟، تهران، 1419ق.
  43. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، دار الکتب العلمیه، مرکز نشر آثار مصطفوی، چاپ سوم، 1430ق.
  44. مهائمی، علی بن احمد ، تفسیر القرآن المسمی تبصیر الرحمن و تیسیر المنان، مطبعة الامیره، بی‌جا، 1295.
  45. مهدوی‌راد، محمد علی، آفاق تفسیر، هستی‌نما، تهران،1382ش.
  46. میدانی، عبدالرحمن حسن حبنکه، معارج التفکر ودقائق التدبر، دار القلم، دمشق، 1361.
  47. نهاوندی، محمد، نفحات الرحمن فی تفسیر القرآن، بنیاد بعثت، قم 1386ش.
  48. نیشابوری، حسن بن محمد، غرائب القرآن ورغائب الفرقان، دار الکتب العلمیه، بیروت، 1416ق.
  49. Brown, G. & G. Yule (1983), Discourse Analysis. Cambridge: Cambridge, University Press.

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار