تفسیر فریقین از آیۀ 29 سورۀ الرحمان (کُلَّ‏َّ یَوْمٍ هُوَ فِى شَأْنٍ)

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسندگان

1 دانشجوی دانشگاه مازندران - بابلسر دانشکد ه الهیات علوم قرآن و حدیث

2 دانشیار دانشکده الهیات دانشگاه مازندران

چکیده

صفات خداوند و ویژگی­‌های آن، از مباحث مورد اختلاف میان متکلمان و حکیمان و مفسران است. از جمله آیاتی که در تفسیر آن میان فریقین اختلاف است، تفسیر آیۀ 29 سورۀ الرحمان است که بیان می­‌دارد خداوند هر روز در شأنی است. آیه در مقام بیان قدرت خداوند و نقد دیدگاه یهود مبنی بر گذشتن امور در علم الهی و عدم حدوث موجودات جدید است. با توجه به اختلافاتی که در تفسیر آیه وجود دارد، پژوهش حاضر با روش توصیفی _ تحلیلی ضمن بیان دیدگاه‌های مفسران، وجوه افتراق و اشتراک فریقین در تفسیر آیه را مورد مداقه قرار داده است. برخی از اهل سنت حدوث موجودات جدید را نمی­پذیرند، در حالی که شیعه با توجه به روایت امام علی(ع)، قائل به حدوث امور جدید است. معنای واژۀ «یوم»، فیض‌­رسانی دائمی، شناخت ارادۀ ازلی خداوند و ارادۀ فعلی وی، عدم زمان‌مندی حق‌­تعالی، تفاوت لوح محفوظ و لوح محو واثبات، از نکات مهم تفسیری است که استمرار حدوث موجودات و فیض‌­رسانی مستمر خداوند را که با آیه مطابقت دارد، ثابت می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Interpretation of the Two Sects from Verse 29 of Ar-Rahman Surah (Every Day He Exerciseth Universal Power)

نویسندگان [English]

  • akram hosseinzadeh 1
  • Zaynab al-Sadat Husayni 2
1 Student of Mazandaran University - Babolsar Faculty of Theology of Quran and Hadith Sciences
2
چکیده [English]

The attributes of God and its characteristics are controversial among theologians, sages, and commentators. One of the verses in which there is a difference of opinion between the two sects is the interpretation of verse 29 of Ar-Rahman Surah, which states that God exercise His power every day. The verse is in the position of expressing the power of God and criticizing the Jewish view that things pass in divine knowledge and the absence of new beings. Paying attention to the differences in the interpretation of the verse; The present study, while expressing the opinions of the commentators, has examined the differences and commonalities of the two parties in the interpretation of the verse with a descriptive-analytical method. According to the differences in the interpretation of the verse, the present study has used descriptive-analytical method while expressing the opinions of the commentators, and has examined the differences and differences between the two parties in interpreting the verse. Some Sunnis do not accept the occurrence of new beings, while the Shiites, according to the narration of Imam Ali (A.S.), believe in the occurrence of new matters. The meaning of the word "day", the constant grace, the knowledge of God's eternal will and His current will, the lack of scheduling of the God Almighty, the difference between the preserved tablet and the fade tablet and affirmation, are important points of interpretation.
The attributes of God and its characteristics are controversial among theologians, sages, and commentators. One of the verses in which there is a difference of opinion between the two sects is the interpretation of verse 29 of Ar-Rahman Surah, which states that God exercise His power every day. The verse is in the position of expressing the power of God and criticizing the Jewish view that things pass in divine knowledge and the absence of new beings. Paying attention to the differences in the interpretation of the verse; The present study, while expressing the opinions of the commentators, has examined the differences and commonalities of the two parties in the interpretation of the verse with a descriptive-analytical method. According to the differences in the interpretation of the verse, the present study has used descriptive-analytical method while expressing the opinions of the commentators, and has examined the differences and differences between the two parties in interpreting the verse. Some Sunnis do not accept the occurrence of new beings, while the Shiites, according to the narration of Imam Ali (A.S.), believe in the occurrence of new matters. The meaning of the word "day", the constant grace, the knowledge of God's eternal will and His current will, the lack of scheduling of the God Almighty, the difference between the preserved tablet and the fade tablet and affirmation, are important points of interpretation.
Keywords: Divine exercise, eternal will, feeding, every day He exerciseth (universal) power, interpretation of the two sects.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Divine exercise
  • eternal will
  • feeding
  • every day He exerciseth (universal) power
  • interpretation of the two sects

مراجع

  1. قرآن کریم، ترجمۀ مهدی الهی قمشه­ای، انتشارات الزهراء، قم، چاپ دوم، 1380ش.
  2. ابن ابی زمنین، محمد بن عبدالله، تفسیر ابن­ابی زمنین، دار الکتب العلمیه، منشورات محمدعلی بیضون، بیروت، 1424ق.
  3. ابن­بطال، علی ­بن ­خلف، شرح صحیح البخاری لابن بطال، مکتبة الرشد، ریاض، 1423ق.
  4. ابن حموش، مکی، الهدایة إلى بلوغ النهایه، با اشراف: شاهد بوشیخی، جامعة الشارقه، امارات _ شارجه، 1429ق.
  5. ابن عربی، محمد بن­علی، تفسیر ابن­عربی(تأویلات عبدالرزاق)، تحقیق سمیر مصطفی رباب، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1422ق.
  6. ابن­کثیر، اسماعیل ­بن­عمر، تفسیر القرآن العظیم(تفسیر ابن­کثیر)، تحقیق محمدحسین شمس­الدین، دار الکتب العلمیه، بیروت، 1419ق.
  7. ابوالفتوح رازی، حسین ­بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، تصحیح محمد مهدی ناصح و محمدجعفر یاحقی، بنیاد پژوهشهای اسلامی، مشهد، 1408ق.
  8. ابوحمزه ­ثمالی، ثابت ­بن دینار، تفسیر القرآن الکریم، گردآورنده: عبدالرزاق محمد حرزالدین، دار المفید، بیروت، 1373ش.
  9. اشکوری، محمد بن­علی، تفسیر شریف لاهیجی، تصحیح جلال‌الدین محدّث ارموی، دفتر نشر داد، تهران، 1373ش.
  10. امین، نصرت بیگم، مخزن العرفان در علوم قرآن، بی­نا، بی­جا.
  11. انصاری، زکریا بن­محمد، فتح الرحمن شرح ما یلتبس من القرآن، تصحیح مراد یحیی، دار الکتب العلمیه، بیروت، 1424ق.
  12. باروتی و همکاران، «معناشناسی علم الهی از دیدگاه علامه طباطبایی»، حکمت معاصر، سال نهم، شمارۀ 2، 1397ش، ص23-45.
  13. بغوی،حسین ­بن مسعود، معالم التنزیل، تصحیح مهدی عبدالرزاق، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1420ق.
  14. بیضاوی، عبدالله­ بن­عمر، انوار التنزیل و اسرار التأویل، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1418ق.
  15. ثعلبی، احمد بن محمد، الکشف و البیان، تحقیق ابی‌محمد ابن عاشور، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1422ق.
  16. جزایری، ابوبکر جابر، ایسر التفاسیر لکلام العلیّ الکبیر، مکتبة العلوم و الحکم، مدینه منوّره، 1416ق.
  17. جوادی ­آملی، عبدالله، رحیق مختوم، تحقیق حمید پارسانیا، اسراء، قم، چاپ سوم، 1386ش.
  18. جوادی ­آملی، عبدالله،  معاد در قرآن، تحقیق علی زمانی قمشه­ای، اسراء، قم، چاپ چهارم، 1387ش.
  19. جوادی ­آملی، عبدالله،  فلسفه ­صدرا، تحقیق محمدکاظم بادپا، اسراء، قم، 1387ش.
  20. جوادی ­آملی، عبدالله،  تفسیر تسنیم (ج1)، تحقیق علی اسلامی، اسراء، قم، چاپ هشتم، 1388ش.
  21. جوادی ­آملی، عبدالله،  تفسیر تسنیم (ج4)، تحقیق احمد اقدسی، اسراء، قم، چاپ ششم، 1389ش.
  22. جوادی ­آملی، عبدالله،  تفسیر تسنیم (ج7)، تحقیق حسن واعظی محمدی، اسراء، قم، چاپ چهارم، 1388ش.
  23. جوادی ­آملی، عبدالله،  تسنیم (ج22)، تحقیق حسین شفیعی و محمد فراهانی، اسراء، قم، 1389ش.
  24. جوادی ­آملی، عبدالله،  توحید در قرآن،  اسراء، قم، 1383ش.
  25. حسینی ­همدانی، محمد، انوار درخشان در تفسیر قرآن‏، تحقیق محمدباقر بهبودی، لطفی، تهران، 1404ق.
  26. حوی، سعید، الاساس فی التفسیر، دارالسلام، قاهره، چاپ ششم، 1424ق.
  27. خرم­دل، مصطفی، تفسیر نور، احسان، تهران، چاپ چهارم، 1384ش.
  28. دهباشی، مهدی، «علم خدا به جهان هستی از نگاه فیلسوف طوس»،  فرهنگ، شمارۀ 61 و 62، 1386ش، ص 255-282.
  29. راغب اصفهانی، حسین­ بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق صفوان عدنان داودی، دار العلم _ دار الشامیه، بیروت _ دمشق، 1412ق.
  30. زمخشری، محمود بن­عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل، تصحیح مصطفی حسین احمد، دار الکتب العربی، بیروت، چاپ سوم، 1407ق.
  31. سبحانی، جعفر، الإلهیات على هدى الکتاب و السنة و العقل‏، المرکز العالمی للدراسات الإسلامیة، قم، چاپ سوم، 1412ق.
  32. سبحانی، جعفر،  البداء فی ضوء الکتاب و السنه، دار الاضواء، بیروت، چاپ دوم، 1408ق.
  33. سبحانی، جعفر، محاضرات فی الإلهیات، تلخیص علی ربانی گلپایگانی، مؤسسۀ امام صادق؟ع؟، قم، چاپ یازدهم، 1428ق.
  34. سعادت­مصطفوی، حسن، «علم خدا»، پژوهش­های فلسفی کلامی،  دورۀ 8، شمارۀ 2، 1385ش، ص3-37.
  35. سعیدی­مهر، محمد،  آموزش کلام اسلامی، مؤسسۀ فرهنگی طه، قم، 1377ش.
  36. سیوری، مقداد، ارشاد الطالبین، تحقیق مهدی رجایی و محمود مرعشی، کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی، قم، 1377ش.
  37. شعرانی، ابوالحسن، پژوهش‌های قرآنی علامه شعرانی در تفاسیر مجمع البیان، روح الجنان و منهج الصادقین، تحقیق محمدرضا غیاثی کرمانی، بوستان کتاب، قم، چاپ دوم، 1386ش.
  38. صاوی، احمد بن ­محمد، حاشیة الصاوی علی تفسیر الجلالین، تصحیح محمدعبدالسلام شاهین، دار الکتب العلمیه، بیروت، چاپ چهارم، 1427ق.
  39. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، تفسیر القرآن الکریم(صدرا)، تحقیق محمد خواجوی، بیدار، قم، چاپ دوم، 1361ش.
  40. طباطبایی سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت، 1417ق.
  41. طوسی، محمد بن­حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، تصحیح احمدحبیب عاملی، دار احیاء التراث العربی، بیروت، بی‌تا.
  42. طوسی، نصیرالدین، تلخیص المحصل، تحقیق عبدالله نورانی، مؤسسه مطالعات اسلامی، تهران، 1359ش.
  43. طیب، عبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، انتشارات اسلام، تهران، چاپ دوم، 1369ش.
  44. عباس­زاده، مهدی و میر احسنی، «مراتب فعل الهی از دیدگاه فلاسفه و متکلمان مکتب اصفهان (با تأکید بر آراء صدر المتألهین و ملا صالح مازندرانی)»، کلام اسلامی، شماره 103، دوره 26، ص 55-78.
  45. غزالی، محمد، قواعد العقائد، تحقیق محمدعلی موسی، بیروت، 1405ق.
  46. فخر رازی، محمد بن ­عمر، مفاتیح الغیب، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، 1420ق.
  47. فخر رازی، محمد بن ­عمر،  البراهین،  تحقیق محمدباقر سبزواری، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 1341ش.
  48. فضل‌الله، محمدحسین، من وحی القرآن، دار الملاک، بیروت، 1419ق.
  49. قرائتی، محسن، تفسیر نور، مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن، تهران، 1388ش.
  50. قرشی­ بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، دار الکتب الاسلامیه، تهران، چاپ ششم، 1371ش.
  51. قرشی­ بنابی، علی‌اکبر،  تفسیر احسن الحدیث، بنیاد بعثت، تهران، چاپ دوم، 1375ش.
  52. کشفی، عبدالرسول و متین طایفه رستمی، «بررسی تطبیقی دیدگاه علامه طباطبایی و ویلیام کریگ در باب مسئلۀ «تقدیرگرایی الهیاتی»، حکمت معاصر، سال ششم، شمارۀ 3، 1394ش، ص75- 100.
  53. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، 
    دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1407ق.
  54. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1403ق.
  55. مدرّسی، محمدتقی، من هدی القرآن، دار محبی الحسین، تهران، 1419ق.
  56. مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش عقاید، سازمان تبلیغات، چاپ هفتم، 1370ش.
  57. مفید، محمد بن محمد بن نعمان، الاختصاص، کنگرۀ شیخ مفید، قم، 1413ق.
  58. مفید، محمد بن محمد بن نعمان،  تصحیح الاعتقاد، تحقیق هبةالدین شهرستانی، منشورات رضی، قم، 1363ش.
  59. مقاتل بن سلیمان، تفسیر مقاتل بن سلیمان، تحقیق عبدالله محمود شحاته، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1423ق.
  60. مکارم شیرازی، ناصر، الأمثل فی تفسیر کتاب الله المنزل، مؤسسۀ علی­ بن ابی­طالب؟ع؟، قم، 1379ش.
  61. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، دار الکتب الإسلامیه، تهران، 1371ش.
  62. مکی­بن­ابی‌طالب، الهدایة الی بلوغ النهایة فی علم معانی القرآن و تفسیره و احکامه (تفسیر مکی­بن ابی­طالب)، دار الکتب العلمیه، بیروت، 2011م.
  63. مهائمی، علی ­بن احمد، تبصیر الرحمن و تیسیر المنان، عالم الکتب، بیروت، چاپ دوم، 1403ق.
  64. میبدی، احمد بن ­محمد، کشف الاسرار و عدّة الابرار، با اهتمام علی‌اصغر حکمت، امیرکبیر، تهران، چاپ پنجم، 1371ش.
  65. میدانی، عبدالرحمن حسن حبنکه، معارج التفکر و دقائق التدبر، دار القلم، دمشق، 1361.
  66. نیشابوری، ابوعبدالله ­الحاکم، المستدرک على الصحیحین، تحقیق مصطفى عبدالقادر عطا، دار الکتب العلمیة، بیروت، 1411ق.
  67. همدانى درودآبادى، سید حسین، شرح الأسماء الحسنی، تحقیق محسن بیدارفر، بیدار، قم، چاپ دوم، 1426ق.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار