تأثیر عمل مبتنی بر اعتماد به وعده‌های الهی در معرفت دینی با تأکید بر آیۀ 122 سورۀ توبه (آیۀ نفْر)

نوع مقاله : علمی _ پژوهشی

نویسندگان

1 علوم قرآن و حدیث، علوم انسانی، تربیت مدرس، تهران، ایران

2 علوم قرآنی، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، تهران، ایران

3 علوم قرآن و حدیث، علوم انسانی، پژوهشگاه علوم انسانی، تهران، ایران

چکیده

انسان موجودی مستعد و نیازمندِ تأدیب و تربیتِ مستمر است و حیاتِ دینی بستری است تا رشد و تربیتِ شایستۀ انسان را به او بدهد. یکی از برجسته‌ترین وجوه زندگیِ دینی، عملِ مبتنی بر اعتماد به وعده‌های الهی است. تحلیل کارکرد تربیتی عمل معتمدانه به وعده‌های الهی، مسئله‌ای است که پژوهش حاضر به روش توصیفی _ تحلیلی تلاش دارد آن را در قلمرو زندگی دینی و در ارتباط با فرایندی تربیتی با استفاده از متن قرآن و تفاسیر گوناگون بررسی نماید.
یافته‌های این پژوهش عبارت‌اند از: 1) در صورت تداومِ حرکتِ انسان در وادی حیات دینی، دستیابی او به سطوح عالی تربیت و معرفت‌های یقینی عمیق‌تر میسر خواهد شد.
2) مشاهدۀ تحققِ وعده‌های الهی، هم به مثابۀ بیّنه برای ورود به وادیِ زندگی دینی است و هم به عنوان فرایندی تربیتی در زندگی دینی برای حصولِ معرفت‌های عمیقِ دینی مطرح است. 3) تفقّه در منطق قرآن، متوجه ادراکاتِ قلبی است و اصطلاحاً بر معرفت‌های عمیق حاصل‌شده‌ای که در قلمرو باور قرار دارند، تمرکز دارد. 4) عمل مبتنی بر اعتماد به وعده‌های الهی، در حصولِ تفقّهِ دینی، طریقیتِ منحصربه‌فردی دارد تا جایی که سبب می‌شود آدمی به مقامِ «انذار» که صبغۀ رسالتی دارد، بار یابد.
انسان موجودی مستعد و نیازمندِ تأدیب و تربیتِ مستمر است و حیاتِ دینی بستری است تا رشد و تربیتِ شایستۀ انسان را به او بدهد. یکی از برجسته‌ترین وجوه زندگیِ دینی، عملِ مبتنی بر اعتماد به وعده‌های الهی است. تحلیل کارکرد تربیتی عمل معتمدانه به وعده‌های الهی، مسئله‌ای است که پژوهش حاضر به روش توصیفی _ تحلیلی تلاش دارد آن را در قلمرو زندگی دینی و در ارتباط با فرایندی تربیتی با استفاده از متن قرآن و تفاسیر گوناگون بررسی نماید.
 یافته‌های این پژوهش عبارت‌اند از: 1) در صورت تداومِ حرکتِ انسان در وادی حیات دینی، دستیابی او به سطوح عالی تربیت و معرفت‌های یقینی عمیق‌تر میسر خواهد شد.
2) مشاهدۀ تحققِ وعده‌های الهی، هم به مثابۀ بیّنه برای ورود به وادیِ زندگی دینی است و هم به عنوان فرایندی تربیتی در زندگی دینی برای حصولِ معرفت‌های عمیقِ دینی مطرح است. 3) تفقّه در منطق قرآن، متوجه ادراکاتِ قلبی است و اصطلاحاً بر معرفت‌های عمیق حاصل‌شده‌ای که در قلمرو باور قرار دارند، تمرکز دارد. 4) عمل مبتنی بر اعتماد به وعده‌های الهی، در حصولِ تفقّهِ دینی، طریقیتِ منحصربه‌فردی دارد تا جایی که سبب می‌شود آدمی به مقامِ «انذار» که صبغۀ رسالتی دارد، بار یابد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effect of Action Based on Trust in Divine Promises in Religious Knowledge with Emphasis on Verse 122 of AtTawbah Surah (Nafr Verse)

نویسندگان [English]

  • Ramin Tayyarinejhad 1
  • Zahra Mansury 2
  • khadijeh Mohammadkhan 3
1 Quran and Hadith Sciences، Humanities، Tarbiat Modares University، Tehran، Iran
2 Quranic Sciences, University of Holy Quran Sciences and Education, Tehran, Iran
3 Quran and Hadith Sciences, Humanities, Institute of Humanities, Tehran, Iran
چکیده [English]

Human beings need constant discipline and training. Religious life is a ground to give the proper mental development and instruction to a man. One of the most prominent aspects of religious life is the practice based on trust in divine promises. Analysis of the educational function of action based on trust in divine promises is an issue that the present study tries to study in a descriptive-analytical method in the religious life and educational process using the Qur'an text and various interpretations. The findings of this study are: 1) If man continues to walk in the path of religious life, he will be able to achieve higher levels of education and deeper certain knowledge. 2) Observing the fulfillment of divine promises is both as evidence for entering the religious life and as an educational process in religious life to obtain deep religious knowledge. 3) The deep understanding of religion in the logic of the Qur'an focuses on the perceptions and on the profound knowledge gained in the realm of belief.4) Practice based on trust in divine promises has a unique way of gaining a deep understanding of religion; To the extent that the man promotes as a "warner" like prophets.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Acting on Divine Promises
  • Nafr Verse
  • Religious Life
  • Deep Belief
  • Deep Understanding of Religion

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. آلوسی، محمود، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم، دار الکتب العلمیه، بیروت، 1415ق.
  3. ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل‌الزیارات، دار المرتضویه، نجف اشرف، 1356ق.
  4. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، تفسیر القرآن العظیم، دار الکتب العلمیه، بیروت، 1419ق.
  5. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، دار صادر، بیروت، چاپ سوم، 1414ق.
  6. انصاری،  مرتضی  بن  محمد،  الرسائل الجدیدة و الفرائد الحدیثه، تلخیص علی مشکینی اردبیلی، مطبعه پیروز، قم، 1349ش.
  7. بحرانی، سید هاشم بن سلیمان، البرهان فی تفسیر القرآن، مؤسسۀ بعثت، قم، 1374ش.
  8. بهشتی، محمد، شناخت از دیدگاه قرآن، بقعه، تهران، 1378ش.
  9. پرچم، اعظم و سمیه عمادی اندانی، «نقش اسماء و صفات خداوند در مراتب معنایی وعد و وعیدهای الهی»، مطالعات اسلامی: فلسفه و کلام، شمارۀ 84، 1389ش.
  10. جوادی آملی، عبدالله، فلسفۀ الهی از منظر امام رضا؟ع؟، إسراء، قم، چاپ چهارم، 1388ش.
  11. جوادی آملی، عبدالله، هدایت در قرآن، تحقیق علی عباسیان، إسراء، قم، چاپ دوم، 1385ش.
  12. جوادی آملی، عبدالله،  تفسیر انسان به انسان، تحقیق محمدحسین الهی‌زاده، إسراء، قم، چاپ پنجم، 1389ش.
  13. جوادی آملی، عبدالله، ولایت در قرآن، تحقیق مصطفی‌پور، إسراء، قم، چاپ پنجم، 1386ش.
  14. جوادی آملی، عبدالله، حکمت عبادات، تحقیق حسین شفیعی، إسراء، قم، چاپ پانزدهم، 1388ش.
  15. جوادی آملی، عبدالله، مبادی اخلاق در قرآن، تحقیق حسین شفیعی، إسراء، قم، چاپ ششم، 1387ش.
  16. خامنه‌ای (مدّ ظله العالی)، علی، طرح کلی اندیشۀ اسلامی در قرآن، مؤسسۀ جهادی، تهران، چاپ چهارم، 1393ش.
  17. خامنه‌ای (مدّ ظله العالی)، علی، تفسیر سورۀ برائت، انقلاب اسلامی، تهران، 1396ش.
  18. خسروپناه، عبدالحسین، منظومۀ فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، تهران، 1396ش.
  19. خمینی؟رح؟، روح‌الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی؟ق؟، تهران، چاپ چهاردهم، 1391ش.
  20. ذکاوتی، علیرضا،  اسباب‌ النزول، نشر نی، تهران، 1383ش.
  21. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، دار القلم، بیروت، 1412ق.
  22. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، شرح أصول‌الکافی، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگى، تهران، 1383ش.
  23. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، دفتر انتشارات اسلامى جامعۀ مدرّسین، قم، چاپ پنجم، 1417ق.
  24. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع ‌البیان فی تفسیر القرآن، انتشارات ناصر خسرو، تهران، چاپ سوم، 1372ش.
  25. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، دار المعرفه، بیروت، 1412ق.
  26. طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع ‌البحرین، مرتضوی، تهران، چاپ سوم، 1375ش.
  27. عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، المطبعة العلمیه، تهران، 1380ش.
  28. فیّومی، احمد بن محمد،  المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، دار الهجره، قم، چاپ دوم، 1414ق.
  29. قرائتی، محسن، تفسیر نور، مرکز فرهنگى درس‌هایى از قرآن، تهران، چاپ یازدهم، 1383ش.
  30. قطب، سید، فی ظلال القرآن، دار الشروق، بیروت، چاپ هفدهم، 1412ق.
  31. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، دار الکتب الإسلامیه، تهران، چاپ چهارم، 1407ق.
  32. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار؟عهم؟، دار احیاءالتراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403ق.
  33. مدرّسی، محمدتقی، من هدی القرآن، دار محبّی الحسین؟ع؟، تهران، 1419ق.
  34. مصطفوی، حسن،  التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‏، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، 1368ش.
  35. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، دار الکتب الإسلامیه، تهران، 1374ش.
  36. نصیری، علی، «پژوهشی پیرامون آیۀ نفر»، علوم و معارف قرآنی، شمارۀ 1، 1375ش.
  37. یونسی، حمیدرضا و نیکو دیالمه، «انذار از روش تا اصل تربیتی»، پژوهش‌نامۀ قرآن و حدیث، شمارۀ 21، 1396ش.
  38. سایت اینترنتی:   www.farsi.khamenei.ir

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار