نقش برتر الگوی اقتضایی در سلامت روح از دیدگاه قرآن و روایات

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسندگان

1 هیات علمی دانشکده شهید محلاتی

2 دانشجوی دکتری دانشکده اصول الدین و مدرس دانشکده شهید محلاتی قم

چکیده

لگوهاى روابط اجتماعی، با سلامت روح و روان افراد ارتباط مستقیم دارد. با عنایت به نقاط ضعف بیشتر الگوها، انتخاب الگوی برتر دغدغه‌ای اساسی به شمار می‌آید. هدف اولیۀ این پژوهش، شناسایی مفهوم، انگیزه و تأثیر مثبت و منفی الگوهای روابط اجتماعی «پرخاشگری، سازشگری و قاطعیت» در سلامت روح و روان و در نهایت معرفی الگوی ارتباطی جدیدی با عنوان «الگوی اقتضایی» می‌­باشد که نقش برتر آن در سلامت روح و روان بر اساس آیات قرآن و سیرۀ اهل‌بیت(ع) را بیان می‌کند. روش تحقیق، تحلیلى و توصیفى است که بر داده‌هاى دینى، روان‌‏شناختى و جامعه‌‏شناختى مبتنى است. یافته‌هاى اصلى این تحقیق اثبات می‌کند که بهترین الگو در روابط اجتماعی، الگوی اقتضایی است؛ چرا که کارایی کامل و مؤثرتری در فرایند ارتباط دارد و پیامبران و ائمه اطهار(ع) در شرایط و موقعیت‌های مختلف از این الگوی رفتاری استفاده کرده‌اند و در نتیجه با کاربست این الگو سلامت روح و روان افراد بیشتر تأمین می‌شود. نتایج حاصل از این پژوهش برای تک‌ ­تک افراد اجتماع به‌صورت عمومی و برای پژوهشگران، محققان، روان‌­شناسان و مدیران به‌صورت خصوصی قابل استفاده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Contingency Model in Mental Health from the Qur’an and Traditions Point of View

نویسندگان [English]

  • Gholamreza Good-humored 1
  • Mosayyeb Sayyadi 2
1 Faculty of Shahid Mahallati College
2 PhD student at the Faculty of Usuluddin and lecturer at the Shahid Mahallati College in Qom
چکیده [English]

The patterns of social relations are directly related to the people’s mental health. Because of the weaknesses of most patterns, selecting the preferred model is an essential concern. The primary objective of this study was to identify the concept, motivation and influence of the positive and negative patterns of social relationships of "aggression, compromise and decisiveness" on mental health and eventually introduce a new communication model called "contingency model", which superior role in health Spirit and soul, based on Qur'anic verses and the household of the Prophet of God (S.A.W). The research method is analytical and descriptive based on religious, psychological and sociological data. The main findings of this research prove that the best model in social relationships is the contingency model. Therefore, there is a more complete and effective efficacy in the process of communication, and the prophets and the Imams (A.S.) have used this pattern in different situations. By using this template, people's mental health will be better. The results of this research can be used privately for community,researchers, psychologists and managers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • pattern
  • contingency
  • Health soul
  • Verses and Traditions
  1. قرآن کریم.
  2. نهج‌البلاغه.
  3. آرگایل، مایکل، روان­شناسی شادی، ترجمۀ حسن پالاهنگ و دیگران، جهاد دانشگاهی، اصفهان، چاپ دوم، 1383ش.
  4. ابن بابویه، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا؟ع؟، ترجمۀ حمیدرضا مستفید و علی‌اکبر غفاری، صدوق، تهران، 1373ش.
  5. ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول؟ص؟، تصحیح و تحقیق علی‌اکبر غفاری، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، 1404ق.
  6. ابن عساکر، ابوالقاسم علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، ترجمۀ علی شیری، دار الفکر، بیروت، چاپ دوم، 1415ق.
  7. ابن هشام، عبدالملک، سیره‌ ابن‌هشام‌، ترجمۀ هاشم رسولی، کتابچی، تهران، چاپ سوم، 1375ش.
  8. ابوالمعالی، خدیجه، نظریه‌های جرم‌شناسی و بزهکاری، ارجمند، تهران، چاپ دوم، 1389ش.
  9. انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، انتشارات سخن، تهران، 1382ش.
  10. اون هارجى و دیگران، مهارت‏هاى اجتماعى در ارتباطات میان‏فردى، ترجمۀ خشایار بیگى و دیگران، اسوه، تهران، چاپ دوم، 1377ش.
  11. بهادری‌نژاد، مهدی، شادی و زندگی، نشر اوحدی، تهران، چاپ چهارم، 1387ش.
  12. پال هرسى و کنت بلانچارد، مدیریت رفتار سازمانى، امیر کبیر، تهران، چاپ چهلم، 1393ش.
  13. پسندیده، عباس، الگوی اسلامی شادکامی، دار الحدیث، قم، 1392ش.
  14. پیشوایی، مهدی، سیره پیشوایان، مؤسسۀ امام صادق؟ع؟، قم، چاپ چهاردهم، 1381ش.
  15. جعفریان، رسول، منابع تاریخ اسلام، انصاریان، قم، چاپ دوم، 1376ش.
  16. جوادی آملی، عبدالله، ‌تفسیر تسنیم، اسراء، قم، چاپ نهم، 1391ش.
  17. جوکار، بهرام و صفورا سپهری، «‌رابطۀ شادی و شیوه‌های گزینش»، فصلنامه مطالعات روان‌شناختی دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، ‌شمارۀ ۳ و ۴، 1386ش.
  18. حر عاملی، محمد بن حسن ، وسائل الشیعه، مؤسسۀ فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان، قم، چاپ چهارم، 1387ش.
  19. خوارزمی، موفق بن احمد، مقتل الحسین، ترجمۀ مصطفی صادقی، انتشارات مسجد مقدس جمکران، قم، چاپ دوم، 1418ق.
  20. دهخدا، على‏اکبر، لغت‏نامه، دانشگاه تهران، تهران، چاپ دوم، 1325ش.
  21. رفیع‏پور، فرامرز، سرطان اجتماعى فساد، عماد، تهران، 1388ش.
  22. ستوده، هدایت‏اللّه، آسیب‌‏شناسى اجتماعى، آواى نور، تهران، چاپ دوم، 1388ش.
  23. شرفی، محمدرضا، جوان و نیروی چهارم زندگی، سروش، تهران، 1379ش.
  24. شعارى‏نژاد، على‏اکبر، فرهنگ علوم رفتارى، امیرکبیر، تهران، چاپ سوم، 1375ش.
  25. شکوهی، ‌محسن، مبانی تعلیم و تربیت اسلامی، وزارت آموزش و پرورش، تهران، 1363ش.
  26. شولتس، دوآن، روان‌شناسی کمال، ترجمۀ گیتی خوش‌دل، نشر پیکان، تهران،  چاپ سیزدهم، 1385ش.
  27. شیخاوندی، داور،  جامعه­شناسی انحرافات و مسائل جامعه ایران، قطره، تهران، چاپ سوم، 1384ش.
  28. صدیق سروستانى، رحمت‌‏اللّه، آسیب‏شناسى اجتماعى، سمت، تهران، چاپ دوم، 1388ش.
  29. طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الأخلاق، ترجمۀ سید ابراهیم میرباقری، انتشارات فراهانی، قم، چاپ دوم، 1412ق.
  30. علاقه‏بند، على، جامعه‏شناسى آموزش و پرورش، روان، تهران، چاپ دوم، 1387ش.
  31. عمید، حسن، فرهنگ عمید، امیر کبیر، تهران، 1377ش.
  32. فاضلی، مهسا،  «اهمیت تعامل و گفت و گوی فرهنگی در منظر قرآن»، پژوهشهای قرآنی، شمارۀ 32، ویژه‌نامۀ قرآن و ادیان و فرهنگ‌ها، 1381ش.
  33. فتى، لادن و همکاران، آموزش مهارت‏هاى زندگى، دانژه، تهران، چاپ سوم، 1385ش.
  34. ف‍رانزوی، اس‍ت‍ف‍ن‌ ال‌، روان‌ش‍ن‍اس‍ی‌ اج‍ت‍ماع‍ی‌، ت‍رج‍مۀ‌ م‍هرداد فی‍روزب‍خت‌ و م‍ن‍ص‍ور ق‍نادان‌، خ‍دم‍ات‌ ف‍ره‍ن‍گی رس‍ا، تهران، چاپ سوم، 1381ش.
  35.  قمى، شیخ عباس، سفینة ‏البحار و مدینة الحکم و الآثار، ترجمۀ محمدباقر ساعدی خراسانی، آستان قدس رضوی، مشهد، چاپ دوم، 1383ش.
  36. کلاین برگ، اتو، روان­شناسی اجتماعی، ترجمۀ علی‌محمد کاردان، انتشارات فرانکلین، تهران، چاپ دوم، 1342ش.
  37. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ترجمۀ محمدباقر کمره­ای، اسوه، تهران، چاپ دوم، 1372ش.
  38.  لوک بدار و همکاران، روان­شناسی اجتماعی، ترجمۀ حمزه گنجی، نشر ساوالان، تهران، چاپ دوم، 1381ش.
  39. لهسایى‏زاده، عبدالعلى،  نابرابرى و قشربندى اجتماعى، دانشگاه شیراز، چاپ دوم، 1377ش.
  40. مانوئل. جی، اسمیت، روان­شناسی اعتراض، ترجمۀ مهدی قراچه­داغی، انتشارات درسا، تهران، چاپ چهارم، 1394ش.
  41. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، مؤسسة الوفاء، بیروت، چاپ دوم، 1403ق.
  42. محمدی ری­شهری، محمد، میزان الحکمه، دار الحدیث، قم، چاپ دوم، 1375ش.
  43. معین، محمد، فرهنگ معین، انتشارات امیرکبیر، تهران، چاپ هشتم، 1356ش.
  44. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، دار الکتب الاسلامیه، تهران، چاپ هفتم، 1374ش.
  45. ممتاز، فریده، انحرافات اجتماعى، شرکت سهامى انتشار، تهران، چاپ چهارم، 1387ش.
  46. نش، کیت، جامعه‏شناسى سیاسى معاصر، ترجمۀ محمدتقى دلفروز، کویر، تهران، چاپ سوم، 1388ش.
  47. نورى، حسین بن محمدتقی، مستدرک ‏الوسائل، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، بیروت، چاپ دوم، 1408ق.
  48. هومن، حیدر علی، شناخت روش علمی در علوم رفتاری، نشر پارسا، تهران، 1373ش.