نقش بشر در جهان‌گستری دین و راهکار‌های قرآنی آن

نوع مقاله : علمی _ پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد رشته علوم قرآنی پژوهشکده مطالعات میان رشته ای قرآن

2 استادیار پژوهشکدۀ مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن، دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

در عصری که گفتمان جهانی‌سازی، ذهن بسیاری از اندیشمندان را به خود جلب کرده، بررسی نسبت دین با این گفتمان، دغدغه‌ای جدی است، به ویژه آنکه قرآن سخن از دین جهانیِ اسلام به میان ‌آورده و وعده به غلبۀ آن بر همۀ ادیان و گفتمان‌ها در گسترۀ جهانی داده است. مسئله این است که بشر چه نقشی در این وعدۀ الهی دارد؟ آیا قرآن راهکاری در این راستا برای مسلمانان پیش گذاشته است؟ تحقیق حاضر با استقراء در قرآن و استخراج آیات مرتبط و بررسی تحلیلی آن‌ها به روش کتابخانه‌ای، به راهکار‌های متعدد دست یافته که کلیدی‌ترین آن، «الگوی جهانی‌شدن» جامعۀ اسلامی است. مسلمانان برای تحقق جهان‌گستری دین باید با «کنترل درون»، «نصرت دین الهی»، «استقامت‌ورزی» و «اصلاح‌گرایی» خود را پرورانده و حرکت تاریخی خود را به جای برون‌نگری و رویکرد پی‌رونده، به درون‌نگری و رویکرد پیش‌رونده تغییر دهند و با جهاد مستمر تلاش کنند تا دین را از ساحت نصوص به ساحت تمدن عینیت ببخشند و خود الگو و مقتدای جهانیان شوند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Man’s Role in Religion spread in World and its Qur’anic Methods

نویسندگان [English]

  • Mahdi Salimi 1
  • Farzaneh Rohani Mashhadi 2
1 M.A in Qur'anic Sciences, Research Institute for Interdisciplinary Qur'anic Studies
2 Assistant Professor, Institute for Interdisciplinary Qur'anic Studies, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

When globalization is the dominant approach in the minds of many thinkers, the study of the relationship between religion and this discourse is a serious concern. Mostly because the Qur'an discuss about Islam as a universal religion and it has promised to overcome all religions and discourses worldwide. The question is what is the role of man in this divine promise? The present study, by extracting related verses and analyzing them in a library method, has achieved several methods; the most important of them is the "globalization model" of Islamic society. In order to realize the universality of religion, Muslims must strengthen "inner control", "victory of the divine religion", "endurance" and "reformism" and change their historical movement to introspection and progressive approach instead of extraversion and progressive approach, and constantly try to objectify religion from the field of texts to the field of civilization and become the model  of the world.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mahdism
  • social reformism
  • worldview of religion
  • global model
  • internal control

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. آرام، محمد رضا، «قرآن، جهانی‌سازی و جهانی‌شدن»، سراج منیر، شمارۀ 5، ۱۳۹۰ش.
  3. ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، دار المرتضویه، نجف، 1356ش.
  4. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، دار الفکر، بیروت، 1414ق.
  5. ابن بابویه، علی بن حسین، الإمامة و التبصرة من الحیرة، تصحیح و تحقیق مدرسه امام مهدى(ع)، مدرسة الإمام المهدى‏، قم، ۱۴۰۴ق.
  6. ابن بابویه، محمد بن علی (شیخ صدوق)، إعتقادات الإمامیة، کنگره شیخ مفید، قم، ۱۴۱۴ق.
  7. ابن فارس، احمد بن فارس، معجم مقاییس اللغه، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، ۱۴۰۴ق.
  8. ابن ماجه، ابو عبد الله محمد بن یزید، سنن ابن ماجة، دار احیاء الکتب العربیه، بی‌جا، ۱۳۷۳ق.
  9. ابو داود، سلیمان بن اشعث، سنن ابی داود، چاپ سنگی، مصر، ۱۳۱۲ق.
  10. ازهری، محمد بن احمد، تهذیب اللغه، دار احیاء التراث العربی، بیروت، ۱۴۲۱ق.
  11. بحرانی، سید هاشم بن سلیمان، البرهان فی تفسیر القرآن، مؤسسۀ بعثت‏، قم، 1415ق.
  12. جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، تاج اللغة و صحاح العربیه، دار العلم للملایین، بیروت، ۱۹۹۰م.
  13. حسینی خامنه‌ای، سید علی، سخنرانی نوروزی خطاب به ملت ایران، ۳ فروردین 1399ش. http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=
  14. حمیری، عبد الله بن جعفر، قرب الإسناد، مؤسسة آل البیت(ع)، قم، ۱۴۱۳ق.
  15. حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، تصحیح و تحقیق هاشم رسولی، انتشارات اسماعیلیان، قم، 1415ق.
  16. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن‏، دار القلم _ دار الشامیة، بیروت _ دمشق، ۱۴۱۲ق.
  17. زرشناس، شهریار، واژه‌نامۀ سیاسی-فرهنگی، معارف، تهران، ۱۳۹۳ش.
  18. زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل‏، تحقیق حسین احمد مصطفی، دار الکتاب العربی، بیروت، ۱۴۰۷ق.
  19. سیوطی، عبدالرحمن بن ابى‏بکر، الدرّ المنثور فى التفسیر بالمأثور، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، قم، ۱۴۰۴ق.
  20. شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، تصحیح صبحی صالح، هجرت، قم، ۱۴۱۴ق.
  21. شیرودی، مرتضی، «جهانی‌سازی، اسلام و آیندۀ بشریت»، معرفت، شمارۀ 79، ۱۳۸۳ش.
  22. صباغچی، یحیی، «اسلام جهانی و راه‌های گسترش آن از منظر قرآن»، تحقیقات اخلاقی، شمارۀ 41، ۱۳۹۳ش.
  23. صدر، سید محمد باقر ، فلسفتنا، دار الکتاب الإسلامی، قم، ۱۴۰۱ق.
  24. صدر، سید محمد باقر، المدرسة القرآنیه، دار الصدر (مرکز الأبحاث و الدراسات التخصصیة للشهید الصدر)، قم، ۱۴۳۵ق.
  25. صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد(ع)، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی‏، قم، ۱۴۰۴ق.
  26. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، بیروت، ۱۳۹۰ق.
  27. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فى تفسیر القرآن (تفسیر الطبرى)، دار المعرفه، بیروت، ۱۴۱۲ق.
  28. طریحی، فخر الدین بن محمد، مجمع البحرین، مرتضوی، تهران، ۱۳۷۵ش.
  29. طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن‏، دار احیاء التراث العربی‏، بیروت، بی‌تا.
  30. طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الأحکام‏، دار الکتب الإسلامیه‏، تهران، ۱۴۰۷ق.
  31. عسکری، ابو هلال حسن بن عبد الله، الفروق فی اللغه، دار الآفاق الجدیده، بیروت، ۱۴۰۰ق.
  32. عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، المطبعة العلمیه، تهران، ۱۳۸۰ش.
  33. فتال نیشابوری، محمد بن احمد، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، انتشارات رضی، قم، ۱۳۷۵ش.
  34. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، نشر هجرت، قم، ۱۴۰۹ق.
  35. فضل الله، محمد حسین، من وحی القرآن، دار الملاک، بیروت، ۱۴۱۹ق.
  36. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، دار الکتب الإسلامیه، تهران، ۱۴۰۷ق.
  37. مازندرانی، محمد صالح بن احمد، شرح الکافی _ الأصول و الروضه، المکتبة الإسلامیه، تهران، ۱۳۸۲ش.
  38. مطهری، مرتضی، ده گفتار، صدرا، تهران، 1398ق.
  39. مطهری، مرتضی، قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفۀ تاریخ. تهران: صدرا، تهران، 1400ق.
  40. معرفت، محمد هادی، «قرآن و جهانی‌شدن»، گلستان قرآن، شمارۀ 202، ۱۳۸۴ش.
  41. مفید، محمد بن محمد بن نعمان، الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، تصحیح و تحقیق مؤسسة آل البیت(ع)، کنگرۀ شیخ مفید، قم، ۱۴۱۳ق.
  42. مکارم شیرازی و همکاران، تفسیر نمونه، دار الکتب الإسلامیه، تهران، ۱۳۷۱ش.
  43. نعمانی، محمد بن ابراهیم، الغیبة، نشر صدوق، تهران، ۱۳۹۷ق.
  44. هلالی، سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس، ویرایش محمد انصاری زنجانی خوئینی، الهادی، قم، ۱۴۰۵ق.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار