تحلیل انتقادی ادعای «نظام اخلاقی تبعیض‌آمیز آموزه‌های اسلامی به سود مؤمنان»

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسنده

دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی

چکیده

آیات و روایاتی که به نکوهش کفار و مخالفان و رفتارهای آنان پرداخته یا تعامل مسلمانان را با آنان بیان کرده است، این ادعا را به میان می‌آورد که اسلام، نظام اخلاقی تبعیض‌آمیزی را به سود مؤمنان و برضد غیر مسلمانان ارائه نموده و ارزش‌های اخلاقی و انسانی را برای غیر مسلمانان نادیده گرفته است. این تحقیق درصدد پاسخ به این ادعاست. براساس این تحقیق، مبتنی بر آموزه‌های دینی، در رعایت اصول اخلاقی و رفتارها و آداب اجتماعی، تبعیض طبقاتی براساس عقیده وجود ندارد، بلکه موضوع در اینجا، «انسان» است و جز در موارد استثنایی، بین مسلمان و کافر تفاوت و تمایزی قرار داده نشده است. آنچه ادعای مذکور را تقویت کرده است، از یک‌سو عدم تفکیک بین «جایگاه معنوی» افراد با حوزۀ «تعاملات اجتماعی» است، و از سوی دیگر آموزه‌هایی که از آن‌ها، جواز «سبّ»، «بهتان» و «غیبت» مخالفان برداشت شده است. نوشتۀ حاضر این برداشت‌ها را به نقد کشیده و لزوم رعایت ارزش‌های اخلاقی و رفتاری در مواجهه با غیرمسلمانان را اثبات کرده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Discriminatory Moral System of Islamic Teachings for Believers' Benefit"; Doubt Review

نویسنده [English]

  • Javad Iravani
Associate Professor and Faculty Member of Razavi University of Islamic Sciences
چکیده [English]

Verses and narrations that condemn the infidels and their behaviors or express the  Muslims' interaction with them, have made the doubt that Islam has presented a discriminatory moral system for the benefit of believers and against non-Muslims, and has ignored moral values and humanity for non-Muslims. This research, which is organized by library research methods and descriptive analytical method, seeks to answer this doubt. According to this research based on religious teachings, in observing moral principles and social behaviors and customs, there is no class discrimination based on belief, but the subject here is "human" and, except in exceptional cases, there is no  distinguishes between Muslims and infidels. What has strengthened this doubt is, on the one hand, the lack of distinction between the "spiritual status" and the "social interaction". On the other hand, there are teachings that authorized "vilification", "slander" and "backbiting" to opponents. The present article criticized these perceptions and proves the need to observe moral and behavioral values confronting non-Muslims.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Moral values
  • Interaction with infidels
  • class discrimination doubt
  • vilification and slander to opponents

مراجع

  1. قرآن کریم (با استفاده از ترجمۀ حسین انصاریان).
  2. آلوسی، سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، تحقیق علی عطیه، دار الکتب العلمیه، بیروت، 1415ق.
  3. ابن بابویه، محمد بن علی (شیخ صدوق)، کتاب من لایحضره الفقیه، تحقیق علی اکبر غفاری، جامعۀ مدرّسین، قم، چاپ دوم، 1404ق.
  4. ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، دار صادر، بیروت، بی‌تا.
  5. ابن ‌فارس، احمد بن فارس، معجم مقاییس اللغه، تحقیق عبد السلام محمد هارون، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، 1404ق.
  6. ابن قدامه، عبد الله، المغنی، دار الکتاب العربی، بیروت، بی‌تا.
  7. اردبیلی، احمد، مجمع الفائدة و البرهان، جامعۀ مدرّسین، قم، 1405ق.
  8. امام خمینی، سیدروح الله (رهبر انقلاب و بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران)، المکاسب المحرمه، قم، انتشارات اسماعیلیان، 1368ش.
  9. انصاری، مرتضی، المکاسب، انتشارات دهاقانی (اسماعیلیان)، قم، چاپ دوم، 1374ش.
  10. ایروانی، جواد، زکات باطنی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، چاپ سوم، 1394ش.
  11. بحرانی، یوسف، الحدائق الناضره فی احکام العترة الطاهره، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرّسین حوزۀ علمیۀ قم‌، 1405ق.
  12. برقی، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، تحقیق سید جلال الدین حسینی، دار الکتب الاسلامیه، بی‌تا.
  13. تبریزی، میرزا جواد، صراط النجاه، دفتر نشر برگزیده، قم، 1416ق.
  14. جوهری، اسماعیل بن حماد، تاج اللغة و صحاح العربیه، تحقیق احمدبن عبد الغفور عطار، دار العلم للملایین، بیروت، چاپ چهارم، 1407ق.
  15. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، تحقیق عبدالرحیم ربانی ‌شیرازی، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1403ق.
  16. خامنه‌ای، سیدعلی (مقام معظّم رهبری)، اجوبة الاستفتاءات، الهدی، تهران، 1418ق.
  17. خویی، سیدابوالقاسم، مصباح الفقاهه، وجدانی، قم، چاپ سوم، 1371 ش.
  18. روحانی، سید صادق، فقه الصادق(ع)، دار الکتاب، قم، 1412ق.
  19. زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل، منشورات البلاغه، بی‌تا.
  20. سبزواری، محمدباقر، کفایة الاحکام، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، 1423ق.
  21. سعادتی، حمید، «تأملی در جواز و عدم جواز سبّ دشمنان اهل بیت(ع)»، دو فصلنامۀ علمی پژوهشی امامت‌پژوهی، شمارۀ 20، پاییز و زمستان 1395ش.
  22. شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه، ترجمه و شرح سید علی‌نقی‌ فیض‌الاسلام.
  23. شهید ثانی، زین الدین بن علی، الروضة البهیه، انتشارات داودی، قم، 1410ق.
  24. شهید ثانی، زین الدین بن علی، مسالک الافهام، مؤسسة المعارف الاسلامیه، قم، 1413ق.
  25. صادقی فدکی، سیدجعفر، و علی اکبر احمدپور، «بررسی و نقد دیدگاه‌ها دربارۀ غیبت مخالف»، فصلنامۀ فقه، شمارۀ 85، پاییز 1394ش.
  26. طباطبایی، سیدمحمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت، 1417ق.
  27. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، انتشارات ناصر خسرو، تهران، 1372ش.
  28. طوسی، محمد بن حسن، الاستبصار، دار الکتب الاسلامیه، قم، بی‌تا.
  29. طوسی، محمد بن حسن، الامالی، دار الثقافه، قم، 1414ق.
  30. طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، دار الکتب الاسلامیه، تهران، چاپ چهارم، 1390ق.
  31. عاملی، سید محمّدجواد، مفتاح الکرامه، تحقیق علی اصغر مروارید، دار التراث، بیروت، 1418ق.
  32. فخر رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب (التفسیر الکبیر)، دار احیاء التراث العربی، بیروت، چاپ سوم، 1420ق.
  33. فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، تحقیق مهدی مخزومی و ابراهیم سامرایی، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت، 1408ق.
  34. فیض کاشانی، محمدبن‌شاه‌مرتضی، الوافی، مکتبة الامام امیرالمؤمنین(ع)، اصفهان، 1409ق.
  35. قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن، مؤسسة التاریخ العربی، بیروت، 1405ق.
  36. کاظمی، جواد، مسالک الأفهام إلى آیات الأحکام، انتشارات مرتضوی، تهران، 1365ش.
  37. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح علی اکبر غفاری، دار الکتب الاسلامیه، تهران، چاپ سوم، 1367ش
  38. گلپایگانی، سیدمحمدرضا، ارشاد السائل، دار الصفوه، بیروت، 1413ق.
  39. مازندرانی، محمد صالح، شرح أصول الکافی، بی‌جا، بی‌تا.
  40. مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی، مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول(ص)، دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1408ق.
  41. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار، مؤسسه الوفاء، بیروت، چاپ سوم، 1403ق.
  42. محمدیان، علی، محمدتقی  فخلعی و محمدرضا علمی سولا، «بازخوانی دیدگاه امام خمینی (ره) در باب حکم فقهی غیبت مخالفان»، جستارهای فقهی و اصولی، شمارۀ 1، زمستان 1394ش.
  43. مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، چاپ چهارم، 1370ش.
  44. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، دار الکتب الاسلامیه، تهران، چاپ شانزدهم، 1373ش.
  45. نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، تحقیق عباس قوچانی، دار الکتب الاسلامیه، تهران، چاپ سوم، 1367 ش.
  46. نوری، حسین‌بن‌محمدتقی، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، مؤسسة آل البیت(ع)، چاپ دوم، 1408ق.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار