تحلیل چیستی مفهوم قرآنی شاکله در پرتو نسبت آن با انسان و افعالش

نوع مقاله : علمی _ پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای علوم قر آن و حدیث دانشگاه آزاد علوم و تحقیقات- تهران- ایران

2 استادیار فلسفه و کلام اسلامی- دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

مقاله حاضر به تحلیل مفهومی شاکله به مثابه امری واسطه‌ای بین انسان و کنش او می‌پردازد. واژۀ «شاکله» در آیه 84 سوره اسراء مطرح شده است. دربارۀ چیستی شاکله و شاکله‌مندی رفتار در طول تاریخ تفسیر فرضیات متفاوتی بیان شده است. برخی از مفسران شاکله را جوهر و ذاتی انسان، برخی اکتسابی و جوهری انسان و برخی باتردید به صورت فصلی بین این دو دانسته‌اند. تبیین مفهوم شاکله‌مندی رفتار و تأثیر آن در نظام‌های تربیتی و اخلاقی بسیار ضروری است. در این تحقیق، آیه همچون نموداری خطی فرض شده و جایگاه شاکله با کلمات قبل و بعد خود در این نمودار بررسی می‌شود. از طریق تحلیل پیوند شاکله با انسان و رفتار انسان به مفهوم جامع و جدیدی می‌توان دست یافت. شاکلۀ هرانسانی برآیندی از جوهر انسان و ملکاتی که جوهری او هستند و مجموع دارایی‌های اکتسابی اوست که رفتارش را شکل می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of Shākilih as a Qur'anic Concept in the Light of its Relation to Man and His Actions

نویسندگان [English]

  • Fahimeh Sajedi Mehr 1
  • hooran akbarzadeh 2
1 PhD, Qur’anic and Tradition Sciences, Islamic Azad University Science and Research Branch, Tehran,- Iran
2 Assistant Professor 0fIslamic philosophy and theology- Allameh Tabatabatabaei University
چکیده [English]

The present article deals with the conceptual analysis of the Shākilih (rule of conduct) mentioned in verse 84 of Isra' Surah as a mediator between man and his action. Different hypotheses have been expressed about the Shākilih and behavior conduction throughout the interpretation history. Some commentators describe Shākilih as essence of human beings, some acquired phenomenon, and some have doubted between the two. It is very important to explain the structure of Shākilih concept and its effect on educational and moral systems. In this research, the verse is assumed to be a linear graph and the position of Shākilih is examined with its before and after words in this diagram. A comprehensive and new concept can be achieved by analyzing the relationship between Shākilih and human behavior. The human Shākilih is the result of the essence of man and the properties that are his essence and the sum of his acquired assets that conduct his behavior.

کلیدواژه‌ها [English]

  • shākilih
  • human action
  • mediating identity
  • natural phenomenon
  • acquired phenomenon

مراجع

  1. ابن ابی‌جمهور، محمد بن زین‌الدین، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیه، دار سیدالشهداء، قم، 1405 ق.
  2. ابن فارس، احمد، معجم مقاییس اللغه، مکتب الاعلام الاسلامی، قم، 1404ق.
  3. بحر العلوم، محمد، الاجتهاد اصوله و احکامه، دار الزهراء، بیروت، 1977م.
  4. بحرانی، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهره‌، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1405ق.
  5. حسن، عباس، النحو الوافی، دار المعارف، بیروت، بی‌تا.
  6. حسینی سمنانی، بتول، دانشنامۀ جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، تهران، 1393ش.
  7. خوانساری، محمد، منطق صوری، نشر آگاه، تهران، 1359ش.
  8. رازی، فخرالدین محمد بن عمرو، المحصول فی علم اصول الفقه، مؤسسة الرساله، بیروت، چاپ دوم، 1412ق.
  9. سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، دار الهجره، قم، 1414ق.
  10. سید مرتضی، علی بن حسین ، الذریعة إلی أصول الشریعه، دانشگاه تهران، 1376ش.
  11. سیوطی، عبد الرحمن بن ابی‌بکر، کفایة الطالب اللبیب فی خصائص الحبیب، دار الکتب العلمیه، بیروت، 1405ق.
  12. شهید ثانی، زین الدین، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام‌، مؤسسة المعارف الإسلامیه، قم، 1413ق.
  13. شیخ بهائی، محمد بن حسین، مشرق الشمسین و اکسیر السعادتین، مکتبه بصیرتی، قم، بی تا.
  14. صدر الدین شیرازی، محمد، منطق نوین، نشر آگاه، تهران، 1362 ش.
  15. صدر، سید محمد، ماوراء الفقه، دار الأضواء للطباعة و النشر و التوزیع‌، بیروت، 1420ق.
  16. طباطبایی، سیدمحمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏، بیروت، 1390 ق.
  17. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ناصر خسرو، تهران، 1372 ش.
  18. طوسی، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الامامیه، المکتبة المرتضویه، تهران، 1387ش.
  19. طوسی، نصیر الدین، اساس الاقتباس، دانشگاه تهران، 1367ش.
  20. علامه حلّی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید فی شرح منطق التجرید، مؤسسة الامام علی؟ع؟، لندن، 1380ش.
  21. علامه حلّی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقهاء، مؤسسة آل البیت؟عهم؟، قم، 1388ق.
  22. علامه حلّی، حسن بن یوسف، نهایة الوصول إلی علم الأصول‏، مؤسسة الامام الصادق؟ع؟، قم، 1425ق.
  23. فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، دار الکتب العلمیه، بیروت، 1415ق.
  24. فیوّمی، احمد بن محمد، المصباح المنیر، مؤسسۀ دار الهجره، قم، 1414ق.
  25. کرکی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد‌، مؤسسة آل البیت؟عهم؟، قم، 1414ق.
  26. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، دار الکتب الاسلامیه، بیروت، 1407 ق.
  27. مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، دار احیاء التراث العربی‏، بیروت، 1403ق.
  28. مجلسی، محمدباقر، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، کتابخانۀ آیت الله مرعشی نجفی، قم، 1406 ق.
  29. محقّق حلّی، جعفر بن حسن، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، اسماعیلیان، قم، 1408ق.
  30. مردانی گلستانی، مهدی، «فرایند عصری‌سازی افعال پیامبر؟ص؟»، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، شمارۀ 45، 1400ش، ص109_ 130.
  31. مردانی گلستانی، مهدی، توسعۀ استنباط از فعل معصوم، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، مشهد، 1398ش.
  32. مغنیه، محمدجواد، علم أصول الفقه فی ثوبه الجدید، دار العلم للملایین، بیروت، 1975م.
  33. نجاشی، احمد بن علی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعه، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، 1365 ش.
  34. نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1404ق.
  35. نراقی، محمدمهدی، أنیس المجتهدین فی علم الأصول، مؤسسۀ بوستان کتاب، قم، 1388ش.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار