راهبردهای ایجاد انگیزش معنوی بر اساس لذت‌گرایی و رنج‌گریزی از دیدگاه قرآن ( با رویکرد سازمانی)

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسندگان

1 دانش پژوه مقطع دکتری در رشته قرآن و علم؛ گرایش مدیریت جامعه المصطفی العالمیه

2 استادیار و مدیر گروه مدیریت پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

3 پژوهشگر مرکز پژوهش های بین رشته ای معارف اسلامی و علوم سلامت دانشگاه علوم پزشکی شیراز

چکیده

دستیابی به معنویت سازمانی نیازمند انگیزۀ معنوی در کارکنان است. مدیران، برای ایجاد انگیزش معنوی در کارکنان، ناگزیرند به گرایش‌های درونی آنان توجه کنند؛ چراکه ارزش‌های معنوی با گرایش‌های انسان عجین است. هدف نخست این جستار، تدوین بخشی از راهبردهای قرآن در ایجاد انگیزش معنوی است که از گرایش انسان به لذت‌جویی و رنج‌گریزی حاصل می‌شود. نیز هدف دوم یافتن روش‌های مطلوب قرآنی برای عملیاتی کردن این راهبردها در حد امکان است. در پژوهۀ پیش‌ رو که از روش تفسیر موضوعی استنطاقی استفاده می‌گردد، به منظور استنتاج هر راهبرد و روش‌های اجرای آن، از الگوی منطقی«ویلیام فرانکنا» بهره‌گیری می‌شود. در این الگو از دو نوع گزارۀ هنجارین و واقع‌گرا در یک فرایندِ استنتاج منطقی استفاده می‌گردد. دستاورد کاربست الگوی روشی مذکور بر مبنای گرایش به لذت‌، استخراج راهبردهای تبیین لذت‌بخشی معنویات، برجسته‌سازی لذت‌های اخروی، رعایت اصل لذت‌بخشی در انتقال مفاهیم معنوی و ارتقای ذائقۀ لذت‌خواهی در کارکنان؛ و بر مبنای رنج‌گریزی، استخراج راهبردهای انذار و تسهیل امور معنوی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Strategies to Create Spiritual Motivation Based on Human Hedonism and Suffering Aversion; Qur'an Perspective

نویسندگان [English]

  • seyyed hasan hoseini 1
  • Abolfazl Gaini 2
  • Saeed Azizi 3
1 Quran and science scholar; The tendency to manage the Mustafa International Society
2 Assistant professor and director of the management department of the seminary and university research institute
3 Researcher of Interdisciplinary Research Center for Islamic Education and Health Sciences, Shiraz University of Medical Sciences
چکیده [English]

Achieving organizational spirituality requires spiritual motivation in employees. Managers have to pay special attention to human inner tendencies in order to create spiritual motivation because spiritual values ​​are intertwined with human instincts. The purpose of this article is to formulate that part of the Holy Qur’an strategies in creating spiritual motivation which are obtained from man's innate tendency to seek human hedonism and suffering aversion. This article also seeks to implement these strategies as much as possible in the organization by finding desirable methods from the Qur'an. In this research, which uses interrogative-thematic interpretation method, in order to deduce each strategy and its implementation methods, William Frankena’s logical model has been applied. In this model, normative and realistic propositions are used in a logical inference process. The achievement of using the mentioned methods based on the tendency to pleasure includes strategies for explaining the pleasures of spirituality, highlighting the pleasures of the hereafter, observing the principle of pleasure in transmitting spiritual concepts and promoting the pleasure-seeking taste in employees. Strategies for warning and facilitating spiritual matters are also derived on the basis of suffering aversion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qur’anic strategy
  • motivation
  • spiritual motivation
  • human hedonism
  • suffering aversion
  • organizational spirituality

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، بیروت، 1414ق.
  3. باقری، خسرو، درآمدی بر فلسفۀ تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران (اهداف، مبانی و اصول)، علمی فرهنگی، تهران، چاپ دوم، 1389ش.
  4. باقری، خسرو، طیبه توسلی و نرگس سجادیه، رویکردها و روش‌های پژوهش در فلسفۀ تعلیم و تربیت، انتشارات وزارت علوم، تهران، 1391ش.
  5. پسندیده، عباس، الگوی اسلامی شادکامی با رویکرد روان‌شناسی مثبت‌گرا، سازمان چاپ و نشر دار الحدیث، قم، 1392ش.
  6. جعفری، یعقوب، تفسیر کوثر، انتشارات هجرت، قم، 1376ش.
  7. جوادی‌آملی، عبدالله، دین شناسی (سلسله بحث‌های فلسفۀ دین)، نشر اسراء، قم، چاپ پنجم، 1387ش.
  8. جوادی‌آملی، عبدالله، حق و تکلیف در اسلام، نشر اسراء، قم، چاپ سوم، 1388ش.
  9. جواهری‌زاده، ابراهیم، «الگوی معنویت‌افزایی در سازمان؛ ارائه نظریه‌ای داده‌بنیاد»، فصلنامۀ علمی پژوهشی مدیریت اسلامی، سال 24، شمارۀ 4، 1395ش.
  10. حسینی، سیدمحمد، «معنویت و نقش آن در مبارزه با دشمن»، فصلنامۀ حصون، شمارۀ 13، 1386ش.
  11. خسروپناه، عبدالحسین، «معنویت‌های سکولار و رسانه»، مجلۀ بازتاب اندیشه، شمارۀ 119، 1391ش.
  12. خلجی موحّد، امان‌الله، روان درمانی با کلام آسمانی، شهر ‌اندیشه، تهران، ۱۳۷۹ش.
  13. دهخدا، علی اکبر، لغت‌نامه، مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1384ش.
  14. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدنان داودی، دار القلم، دمشق، 1416ق.
  15. رضایی‌اصفهانی، محمدعلی، «شیوه‌های تفسیر موضوعی قرآن کریم»، پژوهش‌نامۀ قرآن و حدیث، شمارۀ 6، 1388ش.
  16. رضایی‌اصفهانی، محمدعلی و همکاران، تفسیر قرآن مهر، انتشارات پژوهش های تفسیر و علوم قرآن، قم، 1387ش.
  17. رضائیان، علی، مبانی سازمان و مدیریت، انتشارات سمت، تهران، چاپ یازدهم، 1387ش.
  18. شجاعی، محمدصادق، انگیزش و هیجان؛ نظریه‌های روان‌شناختی و دینی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، چاپ سوم، 1395ش.
  19. شیرزاد، علیرضا و محمد کاویانی، «شیوه‌های تقویت انگیزش رفتار مطلوب در آیات قرآن و روایات اسلامی»، نشریۀ اخلاق وحیانی، سال هشتم، شمارۀ اول، پیاپی 17، 1398ش.
  20. شیروانی، علی، اخلاق اسلامی و مبانی نظری آن، انتشارات دار الفکر، قم، چاپ چهارم، 1384ش.
  21. صدر، سید موسی، «قرآن و شیوۀ اصلاح فرهنگ»، پژوهش‌های قرآنی، شمارۀ 54 و 55، 1387ش.
  22. صدری‌افشار، غلامحسین، فرهنگ معاصر فارسی، انتشارات فرهنگ معاصر، تهران، 1381ش.
  23. طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، بیروت، چاپ دوم، 1390ق‏.
  24. طبرسی، فضل‌ بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، مؤسسۀ آل‌البیت؟عهم؟، قم، 1417ق.
  25. طریحی، فخرالدین بن محمدعلی، مجمع البحرین، مکتبة المرتضویه، تهران، چاپ سوم، 1375ش.
  26. عبدلی سلطان احمدی، جواد و همکاران، «بررسی میزان پاسخ‌گویی کتاب دین و زندگی سال دوم متوسطه با نیازهای روانی و معنوی دانش‌آموزان از دیدگاه دبیران دینی و قرآن شهر ارومیه»، دو فصلنامۀ مدیریت و برنامه‌ریزی در نظام‌های آموزشی، سال پنجم، شمارۀ 8، 1391ش.
  27. قرائتی، محسن، تفسیر نور، مرکز فرهنگى درس‌هایى از قرآن‏، تهران، 1388ش.
  28. کاشانی، فتح‌الله بن شکرالله، منهج الصادقین فی الزام المخالفین، انتشارات اسلامیه، تهران، 1360ش.
  29. کرباسیان، قاسم، اصول و روش‌های تربیت جوان مطلوب و رسانۀ ملی، مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، بی‌جا، 1393ش.
  30. کریمی، یوسف، روان‌شناسی اجتماعی، نشر ارسباران، تهران، چاپ چهاردهم، ۱۳۸۴ش.
  31. مسعودی‌پور، سعید، «بررسی استفاده از جاذبۀ ترس و نگرانی در انسان نسبت به تأمین آیندۀ خود در تبلیغات تجاری از دیدگاه اسلام»، مجلۀ اندیشۀ مدیریت راهبردی، سال یازدهم، شمارۀ اول، 1396ش.
  32. مصباح‌یزدی، محمدتقی، اخلاق در قرآن، انتشارات مؤسسۀ آموزشى و پژوهشى امام خمینى؟رح؟، قم، چاپ هشتم، 1394ش.
  33. مصباح‌یزدی، محمدتقی، انسان‌سازی در قرآن، انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی؟رح؟، قم، چاپ پنجم، 1393ش.
  34. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌، تهران، 1368ش.
  35. مطهری، مرتضی، حکمت‌ها و اندرزها، انتشارات صدرا، تهران، چاپ سی‌ام، 1390ش.
  36. مطهری، مرتضی، مجموعه آثار شهید مطهری، انتشارات صدرا، تهران، 1384ش.
  37. معین، محمد، فرهنگ معین، انتشارات زرین، تهران، چاپ سوم، 1378ش.
  38. مقیمی، سیدمحمد و همکاران، «معنویت سازمانی و تأثیر آن در خلاقیت کارکنان (رویکردی تطبیقی)»، فصلنامۀ اخلاق در علوم و فنّـاوری، سال دوم، شمارۀ 3و 4، 1386ش.
  39. مکارم‌شیرازى، ناصر و جمعی از همکاران، تفسیر نمونه، دار الکتب الإسلامیه، تهران، چاپ دهم، 1371ش.
  40. Bradley J, Kauanui (Placeholder1) K (2003). Comparing spirituality on three southern California college campuses. Journal of Organizational Change Management 16(4)
  41. Certo, samuele (1994), Modern Management: diversity, quality, ethies & global environment, 6th ,Ed., allyn and Bacon.
  42. Chandler, A.D. (1962) Strategy and Structure: Chapters in the History of American Enterprise. MIT Press, Boston.
  43. Griffin, R.W. (1996) Management: Annotated Instructor,s Manual, Boston: Houghton Mifflin Company.
  44. Krritner, R.(1995), Management, Boston: Houghton Mifflin Company.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار