حدیث متشابه، مفهوم، جایگاه و چگونگی مواجهه با آن

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه شیراز

2 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه شیراز

چکیده

بر خلاف آیات متشابه،  در مورد احادیثی که از متنی متشابه برخوردارند، پژوهشی صورت نگرفته است. منظور، احادیثی است که، اگر چه مفاد و مدلول ظاهری‌اش آشکار است، ولی مراد و مقصود معصوم از آن روشن نباشد. این‌گونه احادیث، چنانچه از سندی معتبر برخوردار باشند و مدلول آن‌هادر تنافی آشکار با عقل نباشد، بر حدیث یا آیۀ محکم یعنی آیه و حدیثی که مدلول و مراد از آن‌هاروشن باشد، عرضه و با تکیه بر آن‌هاتبیین میگردند و اگر دربارۀ آن‌ها،  به آیه یا حدیثی محکم دست نیافتیم، لازم است آن‌هارا مسکوت بگذاریم و در موردشان اظهارنظر نکنیم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Ambiguous Hadith, the Concept, Status, and the Way to Face it

نویسندگان [English]

  • Ali Akbar Kalantari 1
  • Saeed Hasanshahi 2
1
2
چکیده [English]

Contrary to the ambiguous verses, the ambiguous hadiths, that have similar texts, have not been researched on. What is meant is any type of hadiths about which, despite their apparent content and referent, the intention of the Infallible (A.S.) is not evident. These hadiths, in case enjoying valid sanad and their referent not being in open contradiction with intellect, are presented to the unequivocal hadith or verse, namely the hadith and verse whose referent and intention of them are evident, and explained accordingly. If, however, we do not find an unequivocal verse or hadith about them, we need to leave them undecided and do not comment on them.

کلیدواژه‌ها [English]

  • ambiguous hadith
  • unequivocal hadith
  • presenting the ambiguous to the unequivocal
1_ ابن حنبل،  احمد، مسند ابن حنبل، دار صادر، بیروت، بی‌تا.
2_ ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی‌طالب، انتشارات علّامه، قم، 1371ق.
3_ ابن ماجه، محمد بن یزید، سنن ابن ماجه، دار الفکر، بیروت،  1410ق.
4_ ابن منظور، لسان العرب، دار احیاء التراث العربی، بیروت،1416ق.
 5_ ابوداود، سلیمان بن اشعث، سنن ابی‌داود، دار الفکر، بیروت، 1410ق.
6_ احسائی، ابن ابی‌جمهور، عوالی اللئالی، مطبعة سیدالشهداء قم، 1403ق.
7_ امام خمینی، سیدروح‌الله، الاجتهاد و التقلید، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1418ق.
8_ بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، دارالفکر، بیروت، 1401ق.
9_ ترمذی، محمد بن عیسی، سنن ترمذی، دار الفکر، بیروت، 1405ق.
10_ جزائری، سید نعمت‌الله،  نورالبراهین فی اخبار السادة الطاهرین، انتشارات جامعه مدرسین، قم، 1417ق.
11_ حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، معرفة علوم الحدیث، چ‌4،  دار الآفاق الجدیده، بیروت،  1400ق.
12_ حر عاملی،  محمد بن حسن،  وسائل الشیعه، مؤسسة آل‌البیت، قم، 1409ق.
13_ حصنی دمشقی،  ابوبکر بن محمد، دفع الشبه عن الرسول والرساله، دار احیاء الکتاب العربی، قاهره، 1418ق.
14_ خزاز قمی،  علی بن محمد، کفایة الأثر، انتشارات بیدار، ،قم، 1401ق.
15_ خطیب بغدادی، الکفایة فی علم الروایة، تحقیق احمد عمر هاشم، دار الکتب العربی، 1405ق.
16_ دارمی، عبدالله بن بهرام، سنن دارمی، مطبعة الاعتدال، دمشق، بی‌تا.
17_ راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، چ1،  دار السامیه، بیروت،  1412ق.
18_ سبحانی، جعفر، المحصول فی علم الأُصول، مؤسسه امام صادق، قم،  1419ق.
19___________، الوسیط فی أُصول الفقه،  مؤسسه امام صادق، قم، 1388ش.
20_ سید بن طاووس، سعد السعود، انتشارات دار الذخائر، قم،  بی‌تا.
21_ سید رضی، حقائق التأویل فی متشابه التنزیل، دار المهاجر، بیروت، بی‌تا.
22_ سیوطی، جلال‌الدین، الدیباج علی صحیح مسلم، دار ابی‌عفان، عربستان،  1416ق.
23_ شهید ثانی، محمد بن مکّی، الرعایة فی علم الدرایة، کتابخانه آیت‌الله نجفی مرعشی، قم، 1413ق.
24_ صدوق، محمد بن علی، التوحید، انتشارات جامعه مدرسین، قم،  1398ق.
25_________________  ، الخصال، انتشارات جامعه مدرسین، قم،  1403ق.
26__________________، علل الشرایع، مکتبة الداوری، قم، بی‌تا.
27_________________، عیون اخبار الرضا، انتشارات جهان، تهران، 1378ق.
28_________________، من لا یحضره الفقیه، انتشارات جامعه مدرسین، قم، 1413ق.
29_ صفارقمی،  محمد بن حسن، بصائر الدرجات، کتابخانه آیت‌الله نجفی مرعشی، قم، 1404ق.
30_ طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، انتشارات جامعه مدرسین، قم، بی‌تا.
31_ طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج، نشر مرتضی، مشهد، 1403ق.
32_ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، بیروت،  1415ق.
33_ طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الأحکام، دار الکتب الإسلامیه، تهران، 1365ش.
34_ عسقلانی، ابن حجر، فتح الباری شرح صحیح البخاری، دار المعرفه، بیروت، بی‌تا.
35_ قرطبی،  محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن، مؤسسة التاریخ العربی، بیروت، 1405ق.
36_ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، دارالکتب الإسلامیه، تهران، 1365ش.
37_ مازندرانی، محمد صالح، شرح أُصول الکافی، بی‌جا، بی‌تا.
38_ مامقانی، عبدالله، مقباس الهدایة فی علم الدرایة، مؤسسة آل‌البیت، قم، 1411ق.
39_ مبارکفوری، تحفة الأحوذی فی شرح الترمذی، دار الکتب العلمیه، بیروت،  1408ق.
40_ مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، دار الوفا، بیروت، 1404ق.
41_ مدیر شانه‌چی، کاظم، درایة الحدیث، انتشارات جامعه مدرسین، قم،  1381ش.
42_ مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، دار الفکر، بیروت، بی‌تا، معرفت.
43_ محمد هادی،التمهید فی علوم القرآن، مؤسسه التمهید، قم، 1428ق.
44_ مکارم شیرازی و همکاران، تفسیر نمونه، انتشارات علمیه، تهران، بی‌تا.
45_ نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام، دارالکتب الإسلامیه، تهران، 1365ش.
46_ نسایی، احمد بن شعیب، سنن نسایی، دارالفکر، بیروت، 1348ق.
47_ نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، مؤسسة آل‌البیت:، قم، بی‌تا.
48_ نووی، محیی‌الدین، شرح صحیح مسلم، دار الکتب العربی، بیروت، 1407ق.
49_ هیثمی، نورالدین،  مجمع الزوائد و منبع الفوائد، دار الکتب العلمیه، بیروت، 1408ق.