بررسی توحید ربوبی در صحیفۀ سجادیه

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسنده

دانشجوی دکترای دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

توحید ربوبی از مهم‌ترین مباحث اعتقادی در بین بسیاری از ادیان، به ویژه  اسلام است که التزام و عدم التزام به آن شاخصه‌ای مهم در تمایز برخی فرقه‌ها، همچون معتزله از دیگر فرقه‌های مسلمانان می‌باشد. از طرفی بررسی اصول و ریشه‌های این مقوله در روایات معصومین: از اهمیت وافری برخوردار بوده، بسیاری از مبانی کلامی امامیه بر همین میراث روایی ائمه:استوار می­باشد.
معارف والای عرفانی، کلامی و فلسفی صحیفۀ سجادیه از دیرباز تا کنون هدایتگر اندیشمندان مسلمان، خصوصاً علمای شیعه بوده است؛ به عنوان نمونه، مظاهر توحید ربوبی مانند: توحید در حاکمیت، تشریع، رازقیت، ولایت، مغفرت، شفاعت و هدایت، فراوان در ادعیه و مناجات­های امام(ع) مشاهده می­گردد. حضرت(ع) در قالب دعا، معارف عمیق عقلی را در جو خفقان‌آمیز  بنی‌امیه برای هدایت انسان‌های تشنه معرفت بیان کرده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study of the Unity of Divine Lordship in Ṣaḥīfat al-Sajjādiyya

نویسنده [English]

  • Mahdi Safa’i Asl
چکیده [English]

The Unity of Divine Lordship is among the most significant ideological discourses in many religions, especially Islam, the commitment or non-commitment to which is an important index in distinction of some sects such as the Mu‘tazilites from other Muslim sects. In one respect, the study of the principles and roots of this discourse in the Infallible Imams’ (A.S.) narrations is of high importance and most of the theological principles of Imāmiya are based on this very narration heritage of the Imams (A.S.).
The sublime mystical, theological, and philosophical doctrines (ma‘ḥrif) of Ṣaḥīfat al-Sajjādiyya have since early times till now guided the Muslim thinkers, and in particular, the Shī‘a scholars. For instance, the manifestations of the Unity of Divine Lordship such as unity in sovereignty, legislation, sustenance, guardianship (wilāya), forgiveness, intercession, and guidance are frequently seen in supplications and whispered prayers of Imam al-Sajjād (A.S.). The Imam (A.S.) has elucidated the profound rational doctrines in the Umayyad’s suffocating atmosphere for the human beings yearning for doctrinal knowledge.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • unity in sovereignty
  • unity of Divine Lordship
  • Zayn al-‘Ābidīn (A.S.)
  • Ṣaḥīfat al-Sajjādiyya
  • manifestations of unity of Divine Lordship
  1. قرآن کریم.
  2. صحیفه سجادیه.
  3. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغة، کتابخانه بزرگ آیةالله مرعشی نجفی، قم، 1383ش.
  4. ابن اثیر جزری، مبارک بن محمد،النهایة فی غریب الحدیث و الاثر، تصحیح و تحقیق محمود محمد طناحی، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، قم، 1367ش.
  5. ابن سعد، بن منیع الهاشمی البصری، الطبقات الکبری، تصحیح و تحقیق عبدالقادر عطا، دار الکتب العلمیه، بیروت، 1410ق.
  6. ابن منظور، محمد بن مکرم،لسان العرب تصحیح و تحقیق جمال‌الدین میردامادی، دار الفکر، بیروت، 1414ق.
  7. جعفریان، رسول،حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، قم، 1387ش.
  8. حسینی شیرازی، محمدباقر،لوامع الانوار العرشیة فی شرح الصحیفة السجادیه، مؤسسة الزهراء3 الثقافیة الدراسیة، اصفهان، 1383ش.
  9. سبحانی، جعفر، الالهیات علی هدی الکتاب و السنة و العقل، المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه، قم، 1412ق.
  10. طوسی، محمد بن حسن، مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، مؤسسة فقه الشیعه، بیروت، 1411ق.
  11. فضل‌الله، محمدحسین، آفاق الروح، دار المالک، بیروت، 1420ق.
  12. فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، دار الهجرة، قم، 1414ق.
  13. قهپایی، بدیع‌الزمان، ریاض العابدین، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، 1374ش.
  14. کبیر مدنی، سید علیخان بن احمد، ریاض السالکین فی شرح صحیفة سید الساجدین، تصحیح و تحقیق محسن حسینی امینی، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1409ق.
  15. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، تصحیح و تحقیق جمعی از محققان، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1403ق.
  16. ___________ ، مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول:، تصحیح و تحقیق هاشم رسولی محلاتی، دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1404ق.
  17. مغنیة، محمدجواد، فی ظلال الصحیفة السجادیه، دار الکتاب الاسلامی، قم، 1428ق.