ظرفیت اسلام برای ایجاد تمدنی جهانی

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسنده

بنیاد پژوهش‌های اسلامی _ گروه تراجم و انساب

چکیده

«تمدن» که نمایانگر مجموعه اندوخته‌ها و ساخته‌های معنوی (فرهنگ) و مادی (صنعت و تکنولوژِی) جامعۀ انسانی است از یک‌سو با کنار گذاردن مقولۀ فردگرایی تلاش بر هویت­سازی جمعی دارد و از طرفی گره خوردن هر حوزۀ تمدنی با علایق و زیرساخت‌های مؤلفۀ خود نظیر مذهب، شعر و فلسفه به‌نوعی یادآور مقولۀ فردگرایی اقوام و ملت‌ها می‌باشد.
در این نگاه، نگارنده تلاش بر تبیین این گفتمان دارد که: تمدن جهانی در گذر و رونمایی از دینی جهانی و عکس آن قابل طرح و ایده‌پردازی می‌باشد؛ و برآیندش ظرفیت اسلام برای ایجاد تمدنی جهانی است؛ که در سه ضلع: 1_ ساخته‌های انسانی؛ 2_­ ساخته‌های ‌الهی؛ 3_ فراساخته­ها، ترسیم می‌شود و در اوج و شکوه‌مندی فراساخته‌ها می‌توان بدون هیچ‌گونه جبر و تحمیلی مقولۀ «تمدن جهانی/ دین جهانی» را پذیرفت. پیش‌فرض این نوشتار براین استوار است که پیدایش و پویایی تمدن بشری، رشد ادیان را به دنبال داشته است و دین کامل آن دینی است که بتواند به تمام دغدغه‌های این پویایی و تکاپوی برآمده از تمدن بشری پاسخگو باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Islam’s Capacity for Creation of Global Civilization

نویسنده [English]

  • Muhammad Hasan Pakdaman
چکیده [English]

Civilization, which represents the collection of spiritual (culture) and material (industry and technology) savings and structures of human society, on one hand, tries to create collective identification by rejecting individualism, and on the other hand, the intermingling of each civilization field with the interests and substructures of its components, such as religion, poetry, and philosophy is somehow a reminder of individualism of peoples and nations.
The author tries to explain the discourse that: the world civilization is apt to be designed and ideated in its passage through and by launching a world religion and vice versa; and its resultant is the capacity of Islam for creating a world civilization, which is delineated in three directions: 1. Human artifacts, 2. Divine artifacts, 3. Trans-artifacts, and the notion of world civilization/world religion can be believed in at the peak and magnificence of trans-artifacts without any coercion and imposition. This article presupposes that the appearance and dynamism of human civilization would be followed by development of religion and the perfect religion is the one that can respond to all the concerns of this dynamism and the quest arisen from human civilization.

کلیدواژه‌ها [English]

  • faith of Islam
  • Islamic civilization
  • human artifact
  • Divine artifacts
  • trans-artifacts
  • world religion
  1. بستانی، محمود، 1390، اسلام و جامعه‏شناسی، ترجمه موسی دانش، بنیاد پژوهش­های اسلامی آستان قدس رضوی، مشهد، چاپ اول، 1390ش.
  2. بولیت، ریچارد، پژوهشی در تمدن اسلامی مسیحی، ترجمۀ حمید صادقیه و سمیه کرمی، بنیاد پژوهش­های اسلامی آستان قدس رضوی، مشهد، چاپ اول، 1392ش.
  3. حمدی زقزوق، شرق­شناسی و پیشینۀ فکری برخورد تمدن­ها، ترجمۀ سید مصطفی زارعی، بنیاد پژوهش­های اسلامی آستان قدس رضوی، مشهد، چاپ اول، 1392ش.
  4. شریعتی، علی، تاریخ تمدن، انتشارات قلم، تهران، چاپ دوم، 1370ش.
  5. شریف رازی، محمد هادی بن معین الدین،  الکشف الوافی فی شرح اصول الکافی، دارالحدیث، قم، چاپ اول، 1388ش.
  6. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، شرح اصول الکافی، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران، چاپ اول، 1383ش.
  7. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمد باقر موسوی همدانی، دفتر انتشارات جامعۀ مدرّسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم، 137۴ش.
  8. فیض کاشانی، محمدمحسن، الوافی، کتابخانۀ امام امیرالمؤمنین علی7، اصفهان، چاپ اول، 1۴0۶ق.
  9. قربانی، زین‏العابدین، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، بی‌تا.
  10. قزوینی، ملا خلیل بن غازی، الشافی فی شرح الکافی، دارالحدیث، قم، چاپ اول، 1387ش.
  11. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح علی‏اکبر غفاری و محمد آخوندی، دارالکتب الاسلامیه، تهران، چاپ چهارم، 1۴07ق.
  12. مازندرانی، محمد صالح، شرح الکافی، المکتبة الاسلامیه، تهران، چاپ اول، 1382ق.
  13. هانتینگتون، ساموئل پی، برخورد تمدن­­ها و بازسازی نظم جهانی، ترجمۀ محمدعلی حمید رفیعی، دفتر پژوهش‌های فرهنگی، تهران، چاپ اول، 1378ش.