بازخوانی تقریرهای برهان امکان فقری در قرآن کریم

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسنده

بنیاد پژوهشهای اسلامی، گروه حکمت و کلام اسلامی و استاد دانشگاه

چکیده

قرآن کریم درباره وجود خداوند، تنها ادعا نکرده است، بلکه مدعیاتش را با استدلال وبرهان همراه ساخته است. یکی از برهان‏هایی که در قرآن کریم تقریرهای مختلفی از آن ارائه شده، برهان امکان فقری است. این برهان از جمله برهان‏های دقیق در اثبات وجود خداوند است که بر اساس آن از راه ثبوت فقر ذاتی و وجودی موجودات غیر خداوند و نیازمندی ذاتی آنها به وجود آفریننده‏ای ذاتاً بی‏نیاز، وجود خداوند اثبات می‏شود. در قرآن کریم حداقل پنج تقریر برای این برهان ارائه شده است: تقریر آیه و نشانه بودن مخلوقات، فقر ذاتی مخلوقات، هلاکت و فنای مخلوقات، حیات و قیومیت باری‏تعالی و انتساب افعال به خداوند. در این مقاله با کمک آیات متعدد قرآنی این تقریرها بازگو شده‏اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Reappraisal of the Versions of the Argument on Possibility in the Sense of Need in the Holy Qur’ān

نویسنده [English]

  • ruhollah zynali
faculty member of Islamic knowledge group in hakim sabzevari university.
چکیده [English]

 
The Holy Qur’ān has not merely claimed about the existence of God; rather, it has accompanied its claims with reasoning and argument. One of the arguments of which different versions have been presented in the Holy Qur’ān is the argument of the “possibility in the sense of need” (imkān-i faqrī). This argument is among the accurate arguments on proving the existence of God, according to which the existence of God is proved by way of proving the essential and existential poverty of beings other than God and their essential need for the existence of an essentially self-sufficient Creator. At least five versions have been presented in the Holy Qur’ān for this argument: the versions concerning the creatures to be regarded as signs, the essential poverty of creatures, perishing and annihilation of creatures, vitality and self-subsistence of the Most Exalted Creator, and attribution of actions to God. These versions are reappraised in this article with the help of various Qur’ānic verses.

کلیدواژه‌ها [English]

  • possibility in the sense of need
  • verses and signs
  • essential poverty
  • doomed to perish and annihilate
  • the Living One
  • the All-Sustainer

مراجع

  1. ابن عربی، الفتوحات المکیه، مکتبة الشامله.
  2. ابن منظور، محمد بن مکرم،  لسان العرب، دار صادر بیروت، چاپ سوم، 1۴1۴ق.
  3. ابن‏سینا، الإشارات و التنبیهات، نشر البلاغه، قم، 137۵ش.
  4. ایجی، میر سید شریف، شرح المواقف، تحقیق بدرالدین نعسانی، الشریف الرضی، قم، 132۵ق.
  5. جوادی آملی، عبدالله، تبیین براهین اثبات وجود خدا، تحقیق حمید پارسانیا، نشر اسراء، قم، چاپ چهارم، 138۴ش.
  6. حلی، حسن بن یوسف، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، تعلیق حسن حسن‏زاده آملی، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، چاپ چهارم، 1۴13ق.
  7. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، دارالعلم _ دارالشامیة، دمشق _ بیروت، 1۴12ق.
  8. صدرالدین شیرازی، محمد، المبدأ و المعاد، تصحیح سید جلال‏الدین آشتیانی، انجمن حکمت و فلسفه ایران، تهران، 13۵۴ش.
  9. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة، دار احیاء التراث، بیروت، چاپ سوم، 1981م.
  10. طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، دفتر نشر اسلامی، قم، 1۴17ق.
  11. فخر رازی، محمد بن عمر، شرح الإشارات و التنبیهات، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، تهران، 138۴ش.
  12. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، مفاتیح الغیب، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1۴20ق.
  13. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، هجرت، قم، 1۴10ق.
  14. قراملکی، محمد حسن، خدا در حکمت و شریعت، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، تهران، 138۶ش.
  15. قرشی، علی اکبر، قاموس قرآن، دار الکتب الإسلامیه، تهران، 1371ش.
  16. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران، 13۶0ش.
  17. مغنیه، محمد جواد، تفسیر المبین، بنیاد بعثت، قم، بی‏تا.
  18. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، تفسیر کاشف، دارالکتب الإسلامیه، تهران، 132۴ق.
  19. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، دارالکتب الإسلامیه، تهران، 137۴ش.
  20. مهیار، رضا، فرهنگ ابجدی، بی‏نا، بی‏جا، بی‏تا.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار