فلکه حضرتی مشهد؛ پیدایش و توسعه

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسنده

کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، بنیاد پژوهشهای اسلامی، گروه جغرافیا

چکیده

شهر مشهد از جمله اولین شهرهایی است که معابری با نام خیابان (بالاخیابان و پایین خیابان) در آن احداث شده است. مدیران شهری مشهد و آستان قدس رضوی برای تسهیل در عبور و مرور اطراف حرم و اتصال سواره بالاخیالان و پایین خیابان در سال 1308ش اقدام به احداث فلکه‌ای در دور اماکن حرم مطهر کردند و برای اتصال چهار طرف شهر دو خیابان دیگر به نام‌های تهران و طبرسی احداث نمودند و به فلکه افزودند.
بعد از احداث فلکه اول، بزرگ‏ترین مشکل که عدم ارتباط پایین‏خیابان و بالاخیابان بود برطرف شد در ادامه، افزایش روزافزون جمعیت مشهد و زائران منجر به گسترش و تعریض فلکه اول در سال 13۵۴ شد. در نهایت کارهای انجام شده پس از انقلاب اسلامی از جمله احداث زیرگذر از طرفی عبور و مرور را برای رانندگان و رفت و آمد را برای عابران تسهیل نمود و از سوی دیگر مساحت اماکن حرم مطهر را افزایش داد و رفاه نسبی را برای زائران فراهم کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Ḥaḍratī Square of Mashhad; Appearance and Expansion

نویسنده [English]

  • Ali Akhavan Mahdavi
چکیده [English]

The city of Mashhad is among the first cities in which passageways by the name of khiyābān (i.e. avenue) (Bālākhiyābān and Pāyīnkhiyābān) have been established. The urban managers of Mshhad and Astan Quds Razavi constructed a square around the premises of the Holy Shrine in 1308 sh/1929 in order to facilitate the traffic around there and to connect the main avenues of Bālākhiyābān and Pāyīnkhiyābān (lit. the upper and lower avenues); and for connecting the four sides of Mashhad, they established two other avenues called Tehrān and Ṭabarsī and added them to the square.
After building the first square, the greatest difficulty that was the lack of connection between the Bālākhiyābān and Pāyīnkhiyābān was resolved; however, the increasing growth of population and the number of pilgrims in Mashhad prompted the expansion and widening of the first square in 1354 sh/1975. Eventually, the works carried out after the victory of the Islamic Revolution, including the establishment of the underpass, facilitated the traffic for the drivers and the traverse for the pedestrians and, on the other hand, expanded the area of the premises of the Holy Shrine and provided relative welfare for the pilgrims.

کلیدواژه‌ها [English]

  • the Holy Shrine of Imam al-Riḍā (A.S.)
  • Ḥaḍratī square
  • the Holy Shrine’s underpass
  • facilitation of the passage of the pilgrims in and around the Holy Shrine of Imam al-Riḍā (A.S.)
  • Mashhad’s Bālākhiyābān and Pāyīnkhiyābān
  1. آستان قدس رضوی _ دیروز و امروز، مشهد، انتشارات آستان قدس، 13۵۶ش.
  2. اعتماد السلطنه، محمد حسن خان[صنیع الدوله]، مطلع الشمس، انتشارات فرهنگسرا،  تهران، 13۶2ش.
  3. تقی پور، فاطمه، زیر گذر حرم، مشهد، روابط عمومی سازمان عمران و توسعه حریم حرم حضرت رضا [ چاپ نشده ]، 138۵ش.
  4. حرم (نشریه) اداره کل روابط عمومی آستان قدس «تأمین روشنایی کامل حرم مطهر حضرت رضا7»، سال ۶، ش 3۵، بهار 137۵ش.
  5. حقایق شیرین، گزارش عملکرد بیست و پنج ساله آستان قدس، توسعه و عمران حرم مطهر، انتشارات معاونت تبلیغات و ارتباطات اسلامی آستان قدس رضوی، 138۵ش.
  6. خراسان (روزنامه)، شماره 7۴۵2، اسفند 13۵3.
  7. رضوانی، علیرضا، مشهد در جستجوی هویت شهری، وزارت مسکن و شهرسازی، تهران، 138۴ش.
  8. سازمان کتابخانه‌ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، اسناد شماره۵2۵9و 88099.
  9. سعیدی، عباس، «جغرافیای شهری مشهد»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی، سال اول، ش 2و3، مشهد، تابستان و پاییز 13۴۴ش.
  10. شافعی، بیژن، سهراب سروشیانی و ویکتوردانیل، معماری کریم طاهر زاده بهزاد، دیده، تهران، 138۴ش.
  11. .عطاردی، عزیز الله، فرهنگ خراسان (بخش طوس)، عطارد، تهران، 1381ش.
  12. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، تاریخ آستان قدس رضوی، عطارد، تهران، 1371ش.
  13. گزارش کامل از ابنیۀ حرم و محیط اطراف(بعد از انقلاب)، مشهد، سازمان عمران و توسعه حریم حضرت رضا7، آستان قدس، 1387ش.
  14. ماهوان، احمد، تاریخ مشهدالرضا، ماهوان، (ماه نشر)، مشهد، 1383ش.
  15. مدرس رضوی، محمد تقی و علی اکبر فیاض، سید علی مؤید ثابتی، عبدالحمید مولوی و محمود فرخ، مشهد در آغاز قرن چهارده خورشیدی (گزارش مکتب شاپور)، تصحیح و توضیح مهدی سیدی، آهنگ قلم، مشهد، 138۶ش.

www:\\amar.mashhad.ir