بررسی انعکاس مفهوم «رضا» در آینۀ کلام امام علی(ع) و عرفا

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان

2 دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

موضوع این مقاله مقایسه مفهوم «رضا» در کلام امیرالمؤمنین علی(ع) مندرج در کتاب غرر الحکم و درر الکلم با گفته‌های عرفای ایران است.

در این نوشتار این ادعا به عنوان فرضیة اول مطرح می‌شود که در مفهوم کلی رضا، میان دیدگاه امام علی(ع) و دیدگاه عرفا تفاوت معنی‌داری مشاهده نمی‌شود.
چنان‌که از اقوال عرفا و بررسی نظریات آنان در بحث رضا بر می‌آید، دو دیدگاه در مورد رضا بین آنان رایج است. دیدگاه نخست کسانی بودند که رضا را جزء مقامات می‌شمرده و رضا را اکتسابی می‌دانسته‌اند و دیدگاه دیگر، دیدگاه کسانی است که رضا را جزء احوال به‌شمار می‌آورده و به اعطایی و موهبتی بودن آن نظر داشته‌اند.
 در این مقاله همچنین به عنوان فرضیه دوم نشان داده می‌شود که با توجه به تعریف حال و مقام، آنچه از کلام امام(ع) برمی‌آید، این است که دیدگاه امام(ع) بسیار نزدیک به کسانی است که رضا را جزء مقامات می‌دانسته و اکتسابی بودن آن را در نظر داشته‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study of the Concept of Acquiescence (Rizā) as Reflected in the Sayings of Imam ‘Alī (A.S.) and the Mystics

نویسندگان [English]

  • Muhammad ‘Alī Zahrāzāda 1
  • Alīrizā Ra‘iyyat Hasanābādī 2
چکیده [English]

The subject of this article is a comparison of the concept of acquiescence (rizā) in the words of Amīr al-Mu’minīn ‘Alī (A.S.) in Ghurar al-hikam wa durar al-kilam and the sayings of the Persian Mystics.
In this article, there is an assertion as the first hypothesis that: no meaningful difference can be seen between Imam ‘Alī (A.S.)’s viewpoint and that of the mystics in the general notion of rizā.
It is implied from the mystics’ sayings and views on the issue of rizā that there are two viewpoints common among them. The first viewpoint regards rizā as among the stations (on the mystical path) and views it as being acquired; the second viewpoint considers rizā as among the mystical states and takes it to be bestowed and granted.
The second hypothesis is that Imam ‘Alī (A.S.)’s viewpoint is close to those who regarded rizā as among the stations and considered it to be acquired.

کلیدواژه‌ها [English]

  • rizā
  • mystical state
  • station
  • Imam ‘Alī (A.S.)
  • Ghurar al-hikam wa durar al-kilam
  • mysticism
  1. تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، شرح غرر و درر، ترجمه جمال الدین محمد خوانساری، چاپ چهارم: تهران، دانشگاه تهران، 1366-1373ش.
  2. سجادی، جعفر، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهران، طهوری، 1339ش.
  3. سلمی، عبدالرحمان، مجموعه آثار، گردآوریِ نصرالله پورجوادی، تهران، نشر دانشگاهی، 1364ش.
  4. سیاح، احمد، فرهنگ دانشگاهی عربی فارسی (ترجمه المنجد الابجدی)، تهران، فرحان، 1383ش.
  5. قشیری، ابوالقاسم، رسالة قشیریه، ترجمه بدیع الزمان فروزانفر، تهران، علمی فرهنگی، 1367ش.
  6. مطهری، مرتضی، انسان و سرنوشت، تهران، صدرا، 1369ش.
  7. ----------، مجموعه آثار، تهران، صدرا، 1371ش.
  8. النیسابوری الخرگوشی، عبدالملک محمد ابراهیم، تهذیب الاسرار، تحقیق بسام محمد بارود، ابوظبی، مجمع ثقافی، 1998م.
  9. هجویری، علی بن عثمان، کشف المحجوب، تصحیح ژوکوفسکی، تهران، طهوری، 1358ش.