ضریح شاه تهماسب یادگاری از دودمان صفوی در موزه آستان قدس رضوی

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسنده

دانشجوی دکترای باستان‌شناسی، کارشناس پژوهش سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی

چکیده

آنچه امروز در موزه آستان قدس رضوی به نمایش درآمده، گوشه‌ای است از هنر و ارادت ایرانیان به حضرت رضا(ع). در این میان، بقایای موجود از ضریحی که شاه تهماسب صفوی حدود پانصد سال پیش دستور ساخت آن را داد، از جایگاه بسزایی برخوردار است. وقتی در پیچ و خم تاریخ به دنبال پیشینه این اثر تاریخی میگردیم، در مییابیم در طول تاریخ بارها افراد طمعکار سعی در تصاحب این اثر نفیس داشته‌اند، اما گویی تقدیر چنین نبوده است. در حال حاضر قسمت عمده‌ای از کتیبه‌های متعلق به این ضریح در موزه آستان قدس در معرض دید عموم قرار دارد. در این نوشتار سعی داریم اشاره‌ای نو به ضریح شاه تهماسب و بقایای موجود از آن داشته باشیم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Shā Tahmāsb Zarīh; the Remnants of a Shī‘ī Artifact in Astan Quds Razavi Museum

نویسنده [English]

  • Maytham Jalālī
چکیده [English]

What is displayed today in AQR Museum represents a small part of the Iranians’ art and devotion to Imam al-Rizā (A.S.). In this respect, the remnants of a zarīh that Shāh Tahmāsb ordered to be built about 500 years ago, has a significant status. In the course of history, of course, greedy people have frequently attempted to take possession of this exquisite artifact; however, it was not destined so.
At present, a major part of the inscriptions belonging to this zarīh are displayed to public in AQR Museum. In this article, the writer introduces this zarīh and its existing remnants.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shāh Tahmāsb
  • Imam al-Rizā (A.S.)’s zarīh
  • Safavids
  • inscription
  • Astan Quds Razavi Museum
  1. ابن بطوطه، تحفة النظار، ج 1، 1322ش.

  2. سفرنامه ابن بطوطه، ترجمه دکتر محمد علی موحد، چاپ پنجم: انتشارات آگاه، 1370ش.

  3. احسانی، محمد تقی، هفت هزار سال هنر فلزکاری در ایران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1368ش.

  4. افوشته‌ای نطنزی، محمود بن هدایت الله، نقاوة الآثار فی ذکر الاخیار، به اهتمام دکتر احسان اشراقی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1350ش.

  5. الله‌وردیان طوسی، حسن، سفر به خراسان، انتشارات کتابکده، 1371ش.

  6. بهرامی، مهدی و اقبال، عباس، علیرضای عباسی و رضای عباسی، مجله یادگار، سال دوم، شماره دهم، خرداد 1325ش.

  7. ترکمان، اسکندر بیک، تاریخ عالم آرای عباسی، تهران، چاپ سوم: انتشارات امیرکبیر، 1382ش.

  8. خراسانی، محمد‌هاشم بن محمد علی، منتخب التواریخ، انتشارات علمیه اسلامیه.

  9. دانش پژوه، محمد تقی، «یک پرده از زندگانی شاه طهماسب صفوی»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، سال هفتم، شماره 28، زمستان 1350.

  10. سیدی، مهدی، تاریخ شهر مشهد، انتشارات جامی، 1378ش.

  11. صمدی، راهنمای موزه آستان قدس رضوی.

  12. صنیع الدوله (اعتماد السلطنه)، محمد‌حسن خان، مطلع الشمس، تهران، انتشارات پیشگام، 1362ش.

  13. عطاردی، عزیز الله، تاریخ آستان قدس رضوی، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی – انتشارات عطارد، تابستان 1371ش.

  14. قزوینی، ابوالحسن، فواید الصفویه (تاریخ سلاطین و امرای صفوی پس از سقوط دولت صفویه)، تصحیح مریم میراحمدی، تهران، مؤسسه مطالعات فرهنگی، 1367ش.

  15. کاویانیان، احتشام، شمس الشموس یا تاریخ آستان قدس، 1345ش.

  16. مستوفی، محمد محسن، زبدة التواریخ، به کوشش بهروز گودرزی، مجموعه انتشارات ادبی و تاریخی موقوفات دکتر محمود افشار یزدی، 1375ش.

  17. مؤتمن، علی، راهنما یا تاریخ آستان قدس رضوی، چاپ و صحافی شرکت افست، 1346ش.

  18. میر، امیر محمود بن خواند، ایران در روزگار شاه اسماعیل و شاه طهماسب صفوی، به کوشش غلامرضا طباطبایی، 1370ش.

  19. بی نا، آستان قدس رضوی دیروز و امروز، انتشارات آستان قدس رضوی.

  20. بی نا، عالم آرای شاه اسماعیل، با مقدمه و تصحیح و تعلیق اصغر منتظر صاحب، چاپ دوم: 1384ش.

  21. سند شماره 22621 موجود در مرکز اسناد آستان قدس رضوی.

  22. سند شماره 31341 موجود در مرکز اسناد آستان قدس رضوی.

  23. سند شماره 32362 موجود در مرکز اسناد آستان قدس رضوی.

  24. سند شماره 31769 موجود در مرکز اسناد آستان قدس رضوی.

  25. سند شماره 53932 موجود در مرکز اسناد آستان قدس رضوی.

  26. سند 240-10/37/276 سازمان اسناد ملی.