روش‌شناسی تفاسیر با تأکید بر بازشناسی اصطلاحات دانش تفسیر

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اقلید

2 استاد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علامه طباطبایی.

چکیده

طبقه‌بندی تفاسیر بر اساس معیارهای دقیق علمی، نیازمند بازخوانی اسلوب‌های مفسران و مقایسۀ آن‌هاست که علاوه بر روشن ساختن تمایزات تفاسیر، مفسران قرآن را به هر چه بیشتر ضابطه‌مند ساختن تفسیر قرآن رهنمون می‌شود. آنچه که بیش از هر چیز موجب تقسیم‌بندی تفاسیر به اقسام گوناگون شده، اصطلاحات و مفاهیم کلیدی چون مبانی، أصول، قواعد و منابع تفسیر است که به دنبال آن، مکاتب، روش‌ها و رویکردها (گرایش‌ها)ی تفسیری را پدید آورده‌اند. به رغم تلاش‌هایی که برای منضبط ساختن این مصطلحات صورت پذیرفته، همچنان به سبب برداشت‌های متفاوت از آن‌ها تعاریف متفاوت و متنوعی به دست داده شده است. در این مقاله، به روش توصیفی و تحلیلی، معرفی و مقایسۀ هر یک از مصطلحات مذکور و روابط منطقی که میان آن‌ها حکم‌فرماست، دنبال شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Interpretation Methodology with Emphasis on Recognizing Interpretive Terminology

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mahdi Masoudi 1
  • Mohammad Kazem Shaker 2
1 ), Assistant Professor, Department of Islamic Education, Eqlid Branch, Islamic Azad University, Eqlid, Iran
2 Professor of Qur'anic and Tradition Sciences, Allameh Tabataba'i University
چکیده [English]

Overview of the history of interpretation and the types of interpretive products offered so far; clarifies the need to classify interpretations on the basis of scientific criteria. Interpretations classification guides the commentators to make the interpretation more standardized, in addition to revealing the differences between the interpretations. Despite efforts to discipline these terms; different definitions have also been made due to different interpretations. In this article, the introduction and comparison of each of the mentioned terms and the logical relations that prevail among them have been investigated.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Interpretation methodology
  • interpretation knowledge
  • interpretive schools
  • interpretive method

مراجع

  1. ابن بابویه، محمد بن علی، معانی الاخبار، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1403ق.
  2. ابن تیمیه، تقی الدین احمد، الایمان، المکتب الاسلامی، عمان _ اردن، 1996م.
  3. ابن تیمیه، تقی الدین احمد، مجموع الفتاوی، دار الوفاء، بیروت، 2005م.
  4. ابن رشد، تهافت التهافت، دار المعارف، مصر، 1969م.
  5. ابن عربی، محی الدین، فصوص الحکم، انتشارات الزهراء، تهران، 1366ش.
  6. ابوزهره، محمد، ابن حزم حیاته و عصره، دار الفکر العربی، قاهره، 1978م.
  7. اسعدی و همکاران، آسیب‌شناسی جریان‌های تفسیری، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، 1390ش.
  8. بابایی، علی‌اکبر و دیگران، روش‌شناسی تفسیر قرآن، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، 1379ش.
  9. بابایی، علی‌اکبر، بررسی مکاتب و روش‌های تفسیری، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، 1391ش.
  10. بابایی، علی‌اکبر ، قواعد تفسیر قرآن، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، 1394ش.
  11. بنت الشاطئ، التفسیر البیانی للقرآن الکریم، دار المعارف، مصر، بی‌تا.
  12. پاکتچی، احمد، «مقاله تفسیر»، در دایرة المعارف بزرگ اسلامی، بنیاد دایرة المعارف اسلامی، تهران، 1372ش.
  13. جوادی آملی، عبدالله، تسنیم، مرکز نشر اسراء، قم، 1378ش.
  14. خولی، امین، تفسیر، دار المعرفه، بیروت، 1933م.
  15. درودی، موسی، نخستین مفسران پارسی، انتشارات نور فاطمه؟عها؟، تهران، 1362ش.
  16. ذهبی، محمد حسین، التفسیر و المفسرون، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1396ش.
  17. رجبی و دیگران، روش شناسی تفسیر قرآن، الهادی، تهران، 1379ش.
  18. رضایی اصفهانی، محمد علی، منطق تفسیر قرآن، جامعة المصطفی العالمیه، قم، 1387ش.
  19. زرکشی، محمد بن عبدالله، البرهان فی علوم القرآن، دار المعرفه، بیروت، بی‌تا.
  20. زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التاویل، نشر ادب حوزه، قم، بی‌تا.
  21. السبت، خالد بن عثمان، قواعد التفسیر جمعاً و دراسةً، دار ابن عفان، عربستان سعودی، 1417ق.
  22. سهروردی، شهاب الدین یحیی، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، 1380ش.
  23. سیوطی، جلال الدین عبد الرحمن، الاتقان فی علوم القرآن، دار الکتاب العربی، بیروت، 1421ق.
  24. شاکر، محمدکاظم، «ترمینولوژی مبانی و روش‌های تفسیر قرآن»، مجلۀ مقالات و بررسی‌ها، دفتر 72، دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران، 1381ش.
  25. شاکر، محمدکاظم، جریان صوفی عرفانی (مجموعه «آسیب‌شناسی جریان‌های تفسیری»، ج1)، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، 1390ش.
  26. شاکر، محمدکاظم، مبانی و روش‌های تفسیری، مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی، قم، 1382ش.
  27. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن. دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1417ق.
  28. طباطبایی، سید محمد حسین، شیعه در اسلام، بوستان کتاب، قم، 1388ش.
  29. طباطبایی، سید محمد حسین، قرآن در اسلام، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1375ش.
  30. العک، خالد عبدالرحمن، اصول و مبانی تفسیر قرآن کریم، ترجمۀ حسینعلی ترکمانی، دانشگاه ابوعلی سینا، همدان، 1392ش.
  31. فاکر المیبدی، محمد، قواعد التفسیر لدی الشیعة و السنه، المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الاسلامیه، قم، 1428ق.
  32. فتحی، علی، اصول و مقدمات تفسیر، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، 1399ش.
  • فهد بن عبد الرحمن بن سلیمان الرومی، اتجاهات التفسیر فی القرن الرابع عشر، ادارات البحوث العلمیة و الدعوة و الارشاد، عربستان سعودی، 1407ق.
  1. فیض کاشانی، ملا محسن، تفسیر الصافی، انتشارات صدر، تهران، 1415ق.
  2. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1362ش.
  3. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1362ش/ 1403ق.
  • مطهری، مرتضی، جامعه و تاریخ، دفتر انتشارات اسلامی، قم، بی‌تا.
  1. معرفت، محمدهادی، التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، 1419ق.
  2. معرفت، محمدهادی، علوم قرآنی، مؤسسۀ فرهنگی انتشاراتی التمهید، قم، 1378ش.
  3. مؤدب، سید رضا، نزول قرآن و رؤیای هفت حرف، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، 1378ش.
  4. نجارزادگان، فتح الله، رهیافتی به مکاتب تفسیری، دانشکدۀ اصول الدین، قم، 1387ش.
  5. هادوی تهرانی، مهدی، مبانى کلامى اجتهاد در برداشت از قرآن کریم. مؤسسۀ فرهنگی خانۀ خرد، قم، 1385ش.
  6. یثربی، سید یحیی، عرفان عملی در اسلام، دفتر نشر معارف، قم، 1384ش.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار