مرور نظام مند مطالعات میان رشته ای قرآن و حدیث با تاکید بر رویکرد شناختی

نوع مقاله : علمی _ پژوهشی

نویسندگان

1 استادیارگروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

2 دکترای تخصصی علوم قرآن و حدیث و عضو گروه پژوهشی مطالعات میان رشته ای قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا(س) - تهران

3 دکترای تخصصی و عضو گروه پژوهشی مطالعات میان رشته‌ای علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهر، تهران.

چکیده

بررسی کمّی و کیفی پژوهش‌های انجام‌شده در هر حوزۀ مطالعاتی، درک صحیحی از روند انجام پژوهش‌ها، روش‌های مورد استفاده و چگونگی پیشرفت در آن زمینه را فراهم می‌آورد. همسو با انجام فعالیت‌های پژوهشی به‌ویژه در مطالعات میان‌رشته‌ای، که به دستاوردهای جدیدی انجامیده، ضروری است پژوهش‌ها با مروری نظام‌مند مورد ارزیابی قرار بگیرند تا از این طریق، نخست مطالعات پیشین، رویکردها و موضوعاتی که مورد توجه پژوهشگران بوده است، مشخص شود و دوم اینکه درنتیجۀ این کار سنجه‌ای برای انجام پژوهش‌های آینده در آن حوزه در دست باشد که از طریق آن، خلأها و زمینه‌های مناسب شناسایی و معرفی شود. از میان ابزارهای مطرح‌شده در حیطۀ مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن و حدیث، پژوهش حاضر بر مرورنظام‌مند و ارزیابی استنادی مطالعات زبان‌شناسی شناختی متمرکز شده است؛ ازاین‌رو در این مقاله همۀ پژوهش‌های انجام‌شده در بازۀ زمانی سال‌های 1385 تا نیمۀ اوّل 1400 در قالب 112 مقاله، نه رساله، پانزده پایان‌نامه و شش کتاب بررسی شده است. بررسی سیر نشر آثار، نحوۀ نشر، تعیین پرکارترین نویسندگان و پراستنادترین کتاب‌ها و مقالات، محاسبۀ میزان استناد به انواع محمل‌های اطلاعاتی، تعیین وضعیت پوشش زبانی استنادها، وضعیت مقالات پژوهشی، تعیین میزان و نحوۀ مشارکت و همکاری محققان در انجام تحقیقات، ارزیابی کیفی آثار از حیث پیکرۀ پژوهش، حیطۀ پژوهش و ارزیابی محتوایی ازجمله دستاوردهای پژوهش حاضر است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Systematic Review of Qur’an and Tradition Interdisciplinary Studies; Cognitive Approach

نویسندگان [English]

  • Farideh Amini 1
  • Fatemeh Habibi 2
  • Seyedeh Shirin Hejazi 3
1 Assistant Professor, Qur’an and Tradition Sciences department, Theology faculty, Alzahra University, Tehran
2 , Phd, Qur’an and Tradition sciences department, Member of interdisciplinary group, Qur’an and Tradition Sciences, Alzahra University, TehranMember of the Research Group for Interdisciplinary Studies of Quran and Hadith,
3 , Instructor, Member of the interdisciplinary group, Qur’an and Tradition Sciences, Alzahra University, Tehran
چکیده [English]

Quantitative and qualitative research review in particular fields provides better understanding of how research is conducted, how methods are used, and how progress is made. The process of conducting research activities, especially interdisciplinary studies which have resulted in new achievements, should be assessed with systematic review in order to identify previous studies, approaches, and topics that researchers like. Also, it should be a criterion for carrying out future researches, so gaps and appropriate fields can be identified. As a systematic review and citation evaluation of cognitive linguistics studies are among the tools proposed in the field of interdisciplinary studies of Qur’an and tradition, the current study focuses on all the research conducted in the period of 2006 to 2021in the form of 112 articles, 9 treatises, 15 theses, and 6 books. The publication process, determining the most prolific authors and the most cited books and articles, calculation the amount of citation to various information sources, determining the language coverage of citations, assessing researchers’ participation and cooperation, and evaluating the content and quality of works are among the accomplishments of the present study.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Holy Qur’an
  • Cognitive Linguistics
  • Systematic Review
  • Interdisciplinary Studies
  • Analyzing sources
  1. عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، مکتبة کتابخانۀآیة‌‏الله‌ المرعشى النجفى، قم، 1404ق.
  2. افراشی، آزیتا، مبانی معناشناسی شناختی، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، 1395ش.
  3. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة؛ بی‌جا: مطبعة الغری، 1355ش.
  4. پهلوان‌نژاد، محمدرضا و دیگران، «مفهوم‌شناسی"هنوز" در دستورشناختی»، نشریۀ پژوهشهای زبانشناسی تطبیقی، شمارۀ8، پاییز و زمستان 1397ش.
  5. جرداق، جرج، الإمام علی صوت العدالة الإنسانیّة، دارالفکرالإسلامیة، بیروت، 1956م.
  6. حبیبی، فاطمه، «بررسی استعاره‌های مفهومی زبان در قرآن‌کریم با رویکرد شناختی»، رسالۀ دکتری رشتۀ علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه الزهرا؟عها؟، تهران، 1397ش.
  7. حبیبی، فاطمه، «شبکۀ معنایی حروف اضافۀ رویداد حرکتی"رفتن"در قرآن‌کریم: مطالعۀ موردی حرف "إلی"»، مجلۀ علم زبان، انتشارآنلاین از تاریخ19 تیر1400، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، 1400ش.
  8. درزی، قاسم، «درآمدی برکاربست علوم شناختی در مطالعات قرآنی»، نشریۀ مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی، سال دوم، پیاپی۵، شمارۀ ۱، بهار 1397ش.
  9. صمدی، لاله و غلامرضا فدایی، «تحلیل استنادی به‌مثابۀ روش تحقیق»، فصلنامۀ پژوهشهای علمسنجی، شمارۀ 2، 1394ش، ص51_ 70.
  10. عباسی، مهدی و سیدحسین سراجزاده، «مسائل روششناختی در مرور نظاممند همراه با ارزیابی مقالات ایرانی مبتنی بر این روش»، مجلۀ مطالعات اجتماعی ایران، دورۀ نهم، شمارۀ 3، 1395ش، ص132_ 160.
  11. غفاری، سعید و رقیه عباسزاده، «مدیریت منابع خاکستری در کتابخانه‌های دانشگاهی: مطالعه موردی دانشگاه تبریز»، علوم و فنون مدیریت اطلاعات، سال پنجم، شمارۀ 2، 1398ش.
  12. فرهنگی، سهیلا و دیگران، «پژوهش‌های عرفانی در آینۀ علم‌سنجی»، نشریۀ پژوهشهای ادب عرفانی، شمارۀ 1، 1397ش، ص1_ 24.
  13. قاسمی، علی‌اصغر و راضیه امامی میبدی، «نقش و جایگاه مطالعات میان‌رشته‌ای در توسعۀ علوم انسانی کشور»، فصلنامۀ مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی، شمارۀ 4، 1394ش، ص1_ 19.
  14. قاضیزاده طباطبائی، محمود و ابوعلی دادهیر، فراتحلیل در پژوهشهای اجتماعی و رفتاری، جامعهشناسان، تهران، 1389ش.
  15. کوچش، زولتان، زبان، ذهن و فرهنگ: مقدمهای مفید و کاربردی، ترجمۀ جهانشاه میرزایی، نشرآگاه، تهران، چاپ اول، 1395ش.
  16. کوچش، زولتان، مقدمهای کاربردی بر استعاره،ترجمۀ شیرین پورابراهیم، سمت، تهران، 1395ش.
  17. محمدزاده، خلیل علی و دیگران، «مرور نظام‌مند سه دهه مقالات پژوهشی مدیریت سلامت جمعیت»، فصلنامۀ مطالعات راهبردی زنان، سال شانزدهم ، شمارۀ 61، 1392ش، ص8_ 57.
  18. معرفت، محمدهادی، تفسیر و مفسران، مؤسسۀ فرهنگی تمهید، قم، 1385ش.
  19. مهرشاد، احمد و دیگران، «مرور نظاممند مقالات علمی شبکۀ اجتماعی، مورد مطالعه: اصفهان»، فصلنامۀ علمی پژوهشی جامعهشناسی کاربردی، سال 31، شمارۀ 87، 1399ش، ص6_ 40.
  20. همایی، بهروز و دیگران، «تحلیل استنادی مقالات فصلنامۀ معرفت فلسفی»، شمارۀ 1، 1390ش، ص175_ 194.
  21. Hall, G. M., How to  Write  a  Paper, 3the . London, Bmj Publishing Group, P.92-98, 2003.
  22. Kovecses,, “Metaphor: A practical Introduction”, Oxford, Oxford university press, 2002.
  23. Lakoff, Georg & Johnson, Mark, Metaphors we live by, Chicago, The University of Chicago Press, 2003.
  24. Langacker, W., Cognitive grammar; a basic introduction, NY: Oxford University Press, 2008.
  25. Lee, D., Cognitive Linguistics: An Introduction, Oxford, Oxford University Press, 2001.
  26. Saeed, J. I., Semantics, Massachusetts, Blackwell, 1997.
  27. Talmy, Toward a cognitive semantics, vol. 2, Cambridge, MIT Press, 2000.