راهکار‌های قرآنی تعامل با غیر‌هم‌اندیشان با هدف جهان‌گستری دین

نوع مقاله : علمی _ پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد مرکز العلامة العسکری للدراسات الاسلامیة

2 استادیار پژوهشکدۀ مطالعات میان‌رشته‌ای قرآن کریم، دانشگاه شهید بهشتی تهران

چکیده

قرآن در چهارده قرن پیش با گفتمانی جهان‌شمول ظهور کرد و غلبۀ دین حقّ را بر همۀ ادیان وعده داد؛ هرچند هنوز این وعده محقّق نشده است. با توجه به حضور گفتمان‌های غیرهم‌اندیش مدّعی جهانی‌سازی در عصر ارتباطات، این مسئله مطرح می‌شود که راهکارهای قرآن برای تحقّق وعدۀ خویش چیست. این تحقیق با استقصای آیات قرآنی مرتبط و دسته‌بندی موضوعی و بررسی آن‌ها در کنار مطالعۀ منابع مرتبط، به راهکار‌های تعاملی منسجمی در تعاملات بین‌الملل، به­ ویژه با غیر‌هم‌اندیشان دست یافته است. قرآن در یک دسته­ بندی کلی سه راهکار تعاملی نرم، نیمه ­نرم و سخت با سه دسته از بیگانگان مسالم، مجادل و محارب ارائه داده است. از جمله راهکارهای نرم، احسان، تمرکز بر گفتمان مشترک با غیرهم‌اندیشان مسالم و دعوت آنان به دین حق است و از راهکارهای نیمه­ نرم، گذشت­ پیشگی، جدال احسن و نفی ولایت غیرهم‌اندیشان مجادل و مواردی دیگر است. همچنین در برابر غیرهم­ اندیشان محارب از راهکارهای سختِ  مقابله‌به­ مثل، اجتناب از تجاوز، تجهیز به قدرت و غیر آن استفاده می ­شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Qur’anic Solutions to Interact with Clashing People with the Aim of Spreading Religion

نویسندگان [English]

  • Mahdi Salimi 1
  • Farzaneh Rohani Mashhadi 2
1 communications director, Allameh Askari Islamic Studies Center
2 Assistant Professor, Shahid Beheshti University, Tehran (Corresponding Author)
چکیده [English]

The Qur'an appeared fourteen centuries ago with a universal discourse and promised to overcome all religions. But this promise has not yet been fulfilled. Considering the clashing discourses claiming globalization in communication era, this question arises whether the Qur’an has provided interactive solutions in order to fulfill its promise? This research has reached coherent interactive strategies in international interactions, especially with clashing people, by counting the relevant Qur’anic verses and categorizing them by topic and examining them along with the study of related sources. In a general classification, the Qur'an has given three methods of interaction: soft, semi-soft and hard with three categories of peaceful, quarrelsome and belligerent foreigners. Kindness, focusing on common dialogue with clashing people, and inviting them to the right religion are some of the soft solutions. Some of the semi-soft solutions are forgiveness, disputation in the best way and negation of clashing people guardians, and so on. Some of the hard ways are to fight back, avoid aggression, and equip yourself with power and other things against clashing people.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qur’anic interactions technique
  • global expansion of religion
  • interactions with clashing people
  • global interaction

مراجع

  1. القرآن الکریم.
  2. آرام، محمدرضا، «قرآن، جهانی­سازی و جهانی شدن»، سراج منیر، ش 5، زمستان 1390ش. ص ۶۷_ ۱۱۴.
  3. ابن بابویه، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا؟ع؟، مصحح مهدی لاجوردی، نشر جهان، تهران، ۱۳۷۸ش.
  4. ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول، مصحح علی اکبر غفاری، جامعۀ مدرسین، قم، ۱۴۰۴ق.
  5. ابن فارس، احمد، معجم مقاییس اللغة، محقق عبد السلام محمد هارون، مکتب الإعلام الإسلامی، قم، ۱۴۰۴ق.
  6. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، دار صادر، بیروت، ۱۴۱۴ق.
  7. ازهری، محمد بن احمد، تهذیب اللغه، دار احیاء التراث العربی‏، بیروت، ۱۴۲۱ق.
  8. الصدر، سید محمد باقر، المدرسة القرآنیة، دار الصدر (مرکز الأبحاث و الدراسات التخصیصیة للشهید الصدر)، قم، ۱۴۳۵ق.
  9. افروغ، عماد، ما و جهانی شدن، سورۀ مهر، تهران، ۱۳۸۷ش.
  10. تسخیری، محمدعلی، «مشکلات جهان اسلام و درمان آن در پرتو جهانی­سازی»، اندیشۀ تقریب، شمارۀ 21، زمستان ۱۳۸8ش.
  11. جوادی آملی، عبدالله، تفسیر موضوعی قرآن کریم، معرفت­شناسی در قرآن، مرکز نشر اسراء، قم، ۱۳۷۸ش.
  • حسینی خامنه‌ای، سیدعلی، «بیانات در دیدار مسئولان نظام و سفرای کشورهای اسلامی»، در سالروز مبعث پیامبر اکرم؟ص؟، فروردین ۱۳۹۸، khamenei.ir.
  • خنیفر، حسین و دیگران، «جهانی شدن و فرهنگ مهدویت از دیدگاه آیات قرآن کریم و روایات اسلامی» مشرق موعود، شمارۀ ۱۶، ۱۳۸۹ش.
  • راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن‏، دار القلم، بیروت، ۱۴۱۲ق.
  • رشاد، علی‌اکبر، «فرجام قدسی تاریخ»، قبسات ۳۳، پاییز ۱۳۸۳ش.
  • رفیعی موحد، مهدی، «ایدۀ جهانی‌سازی در قرآن»، پژوهشنامۀ معارف قرآنی، شمارۀ ۳، زمستان ۱۳۸۹ش.
  • رهنمائی، سید احمد، حکومت جهانی واحد: رویارویی جهان‌بینی سکولار با جهان‌بینی توحیدی، مؤسسۀ آموزشی پژوهشی امام خمینی؟رح؟، قم، ۱۳۹۵ش.
  • سبحانی، جعفر، فراز‌هایی از تاریخ پیامبر اسلام، مشعر، تهران، ۱۳۷۹ش.
  • سلیمی، مهدی و فرزانه روحانی، «نقش بشر در جهان­گستری دین و راهکارهای قرآنی آن»، مشکوة، شمارۀ 151، تابستان 1400ش.
  • شریف الرضی، محمّد بن حسین، نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، هجرت، قم، ۱۴۱۴ق.
  • شیرعلی‌اف، باقر و محمدباقر قیومی، «نگاهی به عقل و ایمان از منظر علامه طباطبایی و قدیس آگوستین»، پژوهشنامۀ حکمت و فلسفۀ اسلامی، شمارۀ ۳۴، زمستان ۱۳۸۹ش.
  • شیرودی، مرتضی، «جهانی­سازی، اسلام و آیندۀ بشریت»، معرفت، شمارۀ ۷۹، تیر ۱۳۸۳.
  • صباغچی، یحیی، «اسلام جهانی و راه­های گسترش آن از منظر قرآن»، پژوهش‌های اخلاقی، شمارۀ ۱۶، تابستان ۱۳۹۳ش.
  • صدرا، علیرضا، «آسیب­شناسی جهانی­سازی با مدل جهانی­گرایی مهدویت»، قبسات، شمارۀ 33، ۱۳۸۳ش.
  • طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، بیروت، ۱۳۹۰ق.
  • طبرسی، احمد بن علی، الإحتجاج على أهل اللجاج‏، تحقیق سید محمد باقر الخرسان، نشر مرتضی، مشهد، ۱۴۰۳ق.
  • طبرسی، احمد بن علی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تدوین هاشم رسولی و فضل‌الله یزدی طباطبایی، ناصرخسرو، تهران، ۱۳۷۲ش.
  • طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، دار المعرفة، بیروت، ۱۴۱۲ق.
  • طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، تصحیح احمد حبیب عاملی، دار احیاء التراث العربی، بیروت، بی‌تا.
  • عزیزی، زهرا، «استخراج روابط و مناسبت‌های انسانی در قرآن و اصول حاکم بر آن»، پایان‌نامۀ دورۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، ۱۴۰۰ش.
  • فضل‌‌الله، محمد حسین، من وحی القرآن، دار الملاک، بیروت، ۱۴۱۹ق.
  • قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی‏، تصحیح سید طیب موسوی جزائری، دار الکتاب، قم، ۱۳۶۳ش.
  • کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، دار الکتب الإسلامیة، تهران، ۱۴۰۷ق.
  • کوفی، فرات بن ابراهیم، تفسیر فرات الکوفی، مؤسسة الطبع و النشر فی وزارة الإرشاد الإسلامی‏، تهران، ۱۴۱۰ق.
  • مختاری، مریم و عبدالرحیم دهقانی، «تحلیل جنبش­های اجتماعی خاورمیانه با تأکید بر مؤلفه‌های شرق­شناسی ادوارد سعید»، جامعه­شناسی سیاسی جهان اسلام، سال سوم، شمارۀ ۲، پابیز و زمستان ۱۳۹۴ش.
  • مطهری، مرتضی، جهاد، انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، بی‌جا، ۱۳۶۱ش.
  • معرفت، محمد هادی، «قرآن و جهانی شدن»، گلستان قرآن، شمارۀ ۲۰۲، فروردین ۱۳۸۴ش.
  • مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، دار الکتب الإسلامیة، تهران، ۱۳۷۱ش.
  • نکوئی سامانی، مهدی، دین و فرایند جهانی‌شدن، مؤسسۀ بوستان کتاب، قم، ۱۳۸۶ش.
  • واحدی، علی بن احمد، اسباب نزول القرآن، محقق کمال بسیونی زغلول، دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون‏، بیروت، ۱۴۱۱ق.
  1. Fox, Jeremy, Chomsky and Globalisation (Postmodern Encounters), Cambridge, Icon Books, 2001.

 

 

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار