معناشناسی صفات منفی‏نمای خداوند در قرآن از دیدگاه فخررازی و علامه طباطبایی

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسنده

استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه حکیم سبزواری

چکیده

 صفات خبری منفی‌نما از انواع صفاتی است که در قرآن کریم برای خداوند به‌کار رفته است. به صورت مشخص کید و مکر و خدعه، کبر و تکبر، جبّاریت، انتقام‌جویی، استهزاء و فراموشی را می‏توان از مهمترین و بارزترین این نوع صفات دانست. فخرالدین رازی و علامه طباطبایی با توجه دادن به این حقیقت که کاربرد معنای ظاهری و انسانمحور این صفات برای خداوند نادرست است،‌ بر اساس معانی و استعمال‌های لغوی، اصول عقلانی و آیات محکم قرآن کریم در موضوع خداشناسی، به تبیین معنای قابل پذیرش این صفات و چرایی اتصاف خداوند به آن‌ها پرداخته‌اند. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Semantics of Negative-sounding Declarative Attributes of God in the Holy Qur’an from the Viewpoint of Fakhr al-Dīn Rāzī and ‘Allāma Ṭabāṭabā’ī

نویسنده [English]

  • Ruhullah Zaynali
چکیده [English]

The negative-sounding declarative attributes are one type of attributes that are employed in the Holy Qur’an for God. Evidently, such notions as trickery, cunning plot, magnanimity, compelling, vengeance, derision, and forgetting can be viewed as the most important and obvious of these attributes. Drawing attention to the fact that applying the apparent and human-centered meanings to these attributes for God is not appropriate, Fakhr al-Dīn Rāzī and ‘Allāma Ṭabāṭabā’ī have explained the acceptable meaning of these attributes and why God possesses these attributes on the basis of meanings, lexical functions, rational principles, and the Qur’an’s unequivocal verses on the subject of theosophy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • noun and attribute
  • negative-sounding declarative attributes
  • trickery
  • cunning plot
  • All-magnanimous
  • All-compeller
  • vengeance
  • derision
  • and forgetting

مراجع

ابن‏منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار صادر، 1414ق.
اشعری، ابوالحسن، مقالات الإسلامیین و اختلاف المصلّین، ویسبادن، فرانس شتاینر، سوم، 1400ق.
رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1420ق.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، صفوان عنان، دمشق_بیروت، دارالعلم_ دارالشامیة، 1412ق.
سبحانی، جعفر، الإلهیات على هدى الکتاب و السنة و العقل‏، قم، المرکز العالمی للدراسات الإسلامیة، سوم، 1412ق.
سیدرضی، نهج البلاغه، ترجمه جعفر شهیدی، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، تهران، 1368ش.
شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، تحقیق محمد بدران، قم، الشریف الرضی، سوم، 1364ش.
صدرالدین شیرازی، الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، بیروت، دار احیاء التراث، 1981م.
صدرالدین شیرازی، مفاتیح الغیب، تصحیح محمد خواجوی، تهران، مؤسسه تحقیقات فرهنگی، 1363ش.
طباطبایی، محمدحسین، نهایة الحکمة، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، العاشرة، 1414ق.
طباطبائی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه، 1417ق.
طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تهران، کتاب‌فروشی مرتضوی، 1375ش.
عسکری، ابوهلال، الفروق اللغویه، تنظیم الشیخ بیتالله بیات، مؤسسة النشر الاسلامی،  قم، 2141ق.
فراهیدی، کتاب العین، قم، هجرت، دوم، 1402ق.
قرشی، علیاکبر، قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1371ش.
مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1360ش.
مهیار، رضا، فرهنگ ابجدی، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
نراقی، احمد، معراج السعادة، قم، هجرت، 1378ش.
نراقی،‌ محمدمهدی، جامع السعادات، تصحیح محمد کلانتر، بیروت، اعلمی، بی‌تا. 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار