رویکرد چند وجهی به اعتجار احادیث پزشکی

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف اسلامی، دکترای قرآن و حدیث، دانشگاه علوم پزشکی مشهد

2 مربی گروه معارف اسلامی، دانشجوی دکترای تاریخ و تمدن اسلامی، دانشگاه فرهنگیان، پردیس شهید هاشمی‌نژاد مشهد

چکیده

در این پژوهش، دیدگاه‌های گوناگون درباره اعتبار روایات طبی و نیز معیار پذیرش و عمل به آن‌ها، نقد و بررسی و نظریه قابل پذیرش، تبیین شده است.
این مطالعه با روش توصیفی، تحلیلی و کتابخانه‌ای رویکردهای گوناگون دانشمندان به احادیث پزشکی را آسیب‌شناسی کرده و مبانی و دلایل آن‌ها را نقد کرده است.
باور به عصمت و وحیانی بودن علم رسول خدا9 و اوصیای ایشان، مستلزم پذیرفتن و عمل به سنّت ایشان در هر موضوعی از جمله طب است؛ اگرچه تعالیم بیان شده در این روایات، تجربیات خود ایشان یا دیگران بوده باشد.
گرچه برای پذیرش احادیث پزشکی چاره‌ای جز سنجش اعتبار سند و متن آن‌ها با محک قرآن، روایات معتبر دیگر، عقل و آزمایش‌های علمی نیست؛ اما در این میان، نقد متن و قراین و شرایط صدور روایت و بهره‌گیری از قواعد فقه الحدیث اهمیت بیشتری دارد و گرنه رویکرد به احادیث پزشکی دچار افراط و تفریط خواهد شد که نتیجه‌ آن محروم‏ماندن علوم پزشکی و حوزه سلامت و بهداشت از تعالیم حق و ارزشمند روایات طبی خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Multifaceted Approach to the Validity of Medical Aḥādīth

نویسندگان [English]

  • Saeed Namazizadegan 1
  • Sayyideh Ozra Hasheminezhad 2
  • Sayyid Mortaza Musavi Garmarudi 1
1 -
2
چکیده [English]

In this research, various viewpoints on the validity of the medical traditions as well as the criterion for accepting and practicing them are critiqued and the acceptable theory is elucidated.
This research uses the descriptive-analytical and library method to pathologically study the various approaches of the scientists to the medical aḥādīth and to critique their principles and reasons.
Belief in the knowledge of the Apostle of Allah (S.A.W.) and his spiritual heirs (awṣiyā) as being infallible and Revelational, requires accepting and practicing their traditions on any subject, including medicine; even though the teachings expressed in these traditions are from their own experiences or those of others.
Although for accepting medical aḥādīth there is no options other than assessment of the validity of their sanad and texts with the touchstone of the Qur’ān, other valid traditions, reasons, and scientific experiments; critiquing the text and evidences, the conditions of issuance of the ḥa

کلیدواژه‌ها [English]

  • medical aḥādīth
  • Ahl al-Bayt’s (A.S.) aḥādīth
  • validity of ḥadīth
  • understanding ḥadīth

مراجع

  1. ابن ابى الحدید، عبد الحمید، شرح نهج البلاغه، انتشارات کتابخانه آیة‌الله مرعشى، قم، 1404ق.
  2. ابن بابویه، محمد بن علی (شیخ صدوق)، الاعتقادات فی دین الامامیه، تحقیق عصام عبدالسید، المؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید، 1413ق.
  3. __________________ ، الأمالی، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، بیروت، 1400ق.
  4. __________________ ، الخصال، مؤسسة النشر الإسلامی، قم، 1414ق.
  5. __________________ ، علل الشرائع، دارإحیاء التراث، بیروت، 1408ق.
  6. __________________ ، معانی الأخبار، انتشارات جامعه مدرّسین، قم، 1361ش.
  7. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، فتح‌الباری بشرح صحیح‌البخاری، دارالفکر، بیروت، 1420ق.
  8. ابن حنبل، احمد، المسند، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، 1412ق.
  9. ابن خلدون، عبدالرحمان بن محمد، مقدمة ابن خلدون، تحقیق حامد احمد الطاهر، دارالفجر للتراث، قاهره، 1425ق.
  10. ابن طاووس، علی بن موسی، فرج المهموم فی تاریخ علماء النجوم، منشورات الرضی، قم،  1363ش.
  11. ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم، تأویل مختلف الحدیث، دارالکتب العلمیه، بیروت،  بی‌تا.
  12. ابوریه، محمود، أضواء علی  السنّة المحمدیّــة أو دفاع عن الحدیث، قم، انصاریان، 1416ق.
  13. ایزدپناه، عباس، «اثبات صدور حدیث از طریق مضمون‏شناسی و متن»، علوم حدیث، ش4، 1376ش.
  14. بخاری، محمد بن‌اسماعیل، الصحیح، تحقیق مصطفی دیب البغا، دار ابن‌کثیر، بیروت، 1410ق.
  15. برقى، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، دار الکتب الإسلامیة، قم، 1371ق.
  16. بروجردی، سید حسین، نهایة التقریر فی مباحث الصلاة، گردآورنده محمد فاضل موحدی لنکرانی، مرکز فقه الأئمة الأطهار:، 1420ق.
  17. جاحظ، عمرو بن بحر، البرصان و العرجان و العمیان و الحولان، شرح عبدالسلام محمد هارون، دارالرشید، بغداد، 1982م.
  18. جمشیدى، اسدالله، «قواعد فهم حدیث»، معرفت، ش83، آبان 1383، ص 56 تا 61.
  19. جوابی، محمد طاهر، جهود المحدّثین فی نقد متن الحدیث النبوی الشریف، مؤسسات عبدالکریم بن‌عبدالله، تونس، بی‌تا.
  20. حسین، الحاج حسن، نقد الحدیث فی علم الروایة و علم الدرایة: اصول نقد متن الحدیث، مؤسسة الوفاء، بیروت، 1405ق.
  21. خزائلی، پیام؛ فرومدی، علیرضا و مصحفی، محمدحسن، «فرمولاسیون خمیردندان از عصاره پودر گیاه مسواک»، مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، ش37، زمستان 1381ش.
  22. دلبری، علی، «آسیب‏شناسی فهم روایات (تعارض؛ علل و عوامل آن)»، الهیات و حقوق، ش11، بهار 1383ش.
  23. ربانی بیرجندی، محمدحسن، «وثوق صدوری و وثوق سندی و دیدگاه‌ها»، مجله فقه، ش19و20، بهار و تابستان 1378.
  24. __________________ ، اصول و قواعد فقه الحدیث، بوستان کتاب، قم، 1387ش.
  25. سیوطی، جلال‏الدین، تدریب الراوی، تحقیق عبدالوهاب عبداللطیف، دارالکتب، قاهره، بی‌تا.
  26. شبّر، عبدالله، طب الأئمة، تصحیح جواد سجادپور، دارالاعتصام، بیروت، 1415ق.
  27. صالح، صبحی، علوم الحدیث و مصطلحه: عرض و دراسة، دارالعلم للملایین، بیروت، 1984م.
  28. طبرسی، فضل‌بن‌ حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، انتشارات ناصر خسرو‏، تهران، 1372‏ش.
  29. مجلسى، محمدباقر، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، مؤسسة الوفاء، بیروت، ‏ 1404ق.
  30. __________________ ، زاد المعاد _ مفتاح الجنان، سعدی، تهران، 1370ش.
  31. محمدی ری‌شهری، محمد، موسوعة الاحادیث الطبّیة، دار الحدیث، قم، 1383ش.
  32. قشیری نیشابوری، مسلم بن حجاج، الجامع الصحیح، (المسمّی بصحیح مسلم)، دارإحیاء التراث العربی، بیروت، بی‌تا.
  33. مفید، محمد بن‌محمد بن نعمان، تصحیح اعتقادات الإمامیه، دار المفید، قم، 1414ق.
  34. __________________ ، الإرشاد، انتشارات کنگره جهانى شیخ مفید، قم، 1413ق.
  35. مهدوی راد، محمدعلی؛ دلبری، علی، «آفت تصحیف در روایات و راهکارهای شناسایی آن»، علوم حدیث، ش59، بهار و تابستان 1390ش.
  36. مهریزی، مهدی، «درآمدی بر جایگاه و روایات پزشکی»، علوم حدیث، ش41، پاییز 1385ش.
  37. نسائی، احمدبن علی، سنن النسائی، شرح عبدالرحمان بن ‌ابی‌بکر سیوطی، دارالفکر، بیروت، 1398ق.
  38. نصیری، علی، «حدیث ذباب آموزه‌ای پزشکی یا حدیثی مجعول»، علوم حدیث، ش۴۳، بهار ۱۳۸۶ش.
  39. نورمحمدی، غلامرضا، «نگارش احادیث طبی»، پژوهش و حوزه، ش17 و 18، بهار و تابستان1383ش.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار