نگاه رجال مکتب حدیثی قم به «حدیث صحیح و ضعیف»

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسنده

دانشجوى دکترى علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات دانشگاه قم

چکیده

حدیث صحیح نزد محدّث و محقق معیارهایی دارد که به کمک آن از حدیث غیرصحیح وضعیف جدا می‌شود. این معیارها نزد محدّثان پیشین با معیارهایی که نزد متاخرین موجود بوده است، تفاوت‌هایی قابل توجه پیشین دارد. این تفاوت ها به واسطه شواهد و قرائنی است که نزد هر یک از این دو گروه قرار گرفته است؛ بسیاری از شواهد و قرائن گروه اوّل امروزه نزد گروه دوم موجود نیست؛ همین امر سرمنشأ اختلاف نظر بین آن دو راجع به حدیث صحیح و ضعیف قلمداد می­شود. در این نوشتار ضمن تبیین جایگاه حدیث صحیح و ضعیف نزد محدّثان متقدم و متأخر و شیوه برخورد آن ها با این دو دسته از اخبار، دیدگاه شیخ کلینى و صدوق دو تن از برجسته‌ترین دست پرورده‌های مکتب حدیثی قم _ پیرامون حدیث صحیح و ضعیف در حوزه‌های مختلف فقهی، کلامی و تفسیری مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Viewpoint of the Narrators of Traditions (Rijāl) of Qum School of hadīth on “Sound and Weak hadīth”

نویسنده [English]

  • Murtaza Fallahzadeh
چکیده [English]

The sound ḥadīth has its standards with the transmitters of ḥadīth and researchers, by the help of which it is distinguished from the non-sound and weak ḥadīth. These criteria are considerably different to the earlier transmitters of ḥadīth from the criteria existing with the later transmitters of ḥadīth. These differences are due to the evidences that are at the disposal of each of these two groups; many of the evidences of the first group are not available to the second group; and this very issue is considered as the source of disagreement between the two groups concerning the sound and weak ḥadīth. This article studies and analyzes the viewpoint of Shaykh Kulaynī and Shaykh Ṣadūq, two of the most distinguished scholars trained in the Qum school of ḥadīth, concerning the sound and weak ḥadīth in different legal, theological, and interpretational fields, and explains the status of sound and weak ḥadīth with the earlier and later transmitters of ḥadīth and the way they dealt with these two categories of ḥadīth.

کلیدواژه‌ها [English]

  • pathology of hadīth
  • Qum school of hadīth
  • sound hadīth
  • weak hadīth
  • Shaykh Kulaynī
  • Shaykh Sadūq
  1. قرآن کریم
  2. ابن بابویه، محمد بن حسن (شیخ صدوق)، من لایحضره الفقیه، تصحیح علی اکبر غفاری، انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه، قم، چاپ دوم، بی تا.
  3. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، عیون اخبار الرضا7، تصحیح حسین اعلمی، مؤسسة الاعلمی، بیروت، چاپ اول، 1404 ق.
  4. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، علل الشرائع، با مقدمه سید محمد صادق بحرالعلوم، منشورات کتابخانه حیدریه، نجف، 1385 ش.
  5. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، المقنع، مؤسسه امام هادی، قم، چاپ اول، 1415 ق.
  6. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، التوحید، تحقیق سید هاشم حسینی تهرانی، قم، 1387 ق.
  7. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، کتاب النبوه، تنقیح و تصحیح مؤسسة الضحی و الثقافیه، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، چاپ اول، 1381 ش.
  8. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، الاعتقادات، تحقیق عصام عبدالسید، دارالمفید للطباعة و النشر، بیروت، چاپ دوم، 1414 ق.
  9. ابن غضائری، احمد بن الحسین، رجال ابن غضائری، تحقیق سید محمد رضا حسینی جلالی، دارالحدیث، قم، چاپ اول، 1422 ق.

10.بنداری، عبدالغفار سلیمان و سید حسن کسروى، موسوعة رجال الکتب التسعة، دارالکتب العلمیة، بیروت، چاپ اوّل، 1413 ق.

11.بهائی، محمد بن الحسین، مشرق الشمسین، تحقیق سید محمد مهدی رجائی، بنیاد پژوهشهاى اسلامى، مشهد، چاپ اول، 1414 ق.

12.بهبودی، محمدباقر، صحیح الکافی، دارالاسلامیة، بی‌جا، چاپ اوّل، 1401 ق.

13.حسین پوری، امین، حدیث ضعیف، مؤسسۀ علمی و فرهنگی دارالحدیث، قم، 1392 ش.

14.خوئی، سیدابوالقاسم، معجم رجال خوئی، نشر الثقافة الإسلامیه، چاپ پنجم، 1413 ق.

15.دلبری، سید علی، آسیبشناسی فهم حدیث، انتشارات دانشگاه علوم رضوی، مشهد، چاپ اوّل، 1391 ش.

16.سیدرضی، نهج البلاغه، تحقیق صبحی صالح، مرکز مباحث اسلامی، قم، 1395 ق.

17.شهید ثانی، زین الدین بن علی، الرعایة فی علم الدرایه، تحقیق عبدالحسین محمد علی بقال، کتابخانه آیةالله العظمى مرعشی نجفی، قم، 1413 ق.

18.صدر، سید حسن، نهایة الدرایه، تحقیق ماجد الغرباوی، نشر مشعر، قم، بی تا.

19.الفضلی، عبدالهادی، اصول الحدیث، مؤسسه ام القری، بی جا، چاپ دوم، 1416 ق.

20.کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، دارالکتب الاسلامیه، تهران، چاپ پنجم، 1363 ش.

21.مامقانی، عبدالله، مقباس الهدایه، تحقیق محمد رضا مامقانی، مؤسسة آل البیت، قم، چاپ اوّل، 1411 ق.

22.مجلسی، محمد تقی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، تحقیق سیدحسین موسوی کرمانی، علی پناه اشتهاردی و سید فضل الله طباطبائی، مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشان پور، قم، چاپ دوم، 1406 ق.

23.مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، مؤسسة الوفا، بیروت، چاپ دوم، 1403 ق.

24.مفید، محمد بن محمد بن نعمان، تصحیح الاعتقادات الإمامیه، تحقیق حسین درگاهی، دارالمفید، بیروت، چاپ دوم، 1414 ق.

25.نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، تحقیق سید موسی شبیری زنجانی، مؤسسۀ نشر اسلامی، قم، چاپ پنجم، 1416 ق.

26.برنامه نرم افزاری درایة النور، نسخه 2/1، بخش معرفی کافی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).