مشکوة

روش تفسیرکیوان قزوینی و دیدگاه‏های او در علوم قرآنی

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر بنیاد پژوهشهای اسلامی (گروه دائرة المعارف) و دانشجوی دکتری دانشگاه فردوسی مشهد

2 استادیار دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

شیخ عباسعلی کیوان قزوینی (1240-1317ش) مؤلف سه دوره تفسیر است. تفسیر کیوان برآیند و بازتاب سه محور و گرایش مهم زندگی اوست: 1. اصلاح رویکردها در فهم قرآن با هدف ساماندهی به مشکلات مردم جهان، با راهبرد تقریب مذاهب و ادیان توحیدی 2. سلوک عرفانی برای تهذیب اخلاق و شناخت عرفانی قرآن همراه بازاندیشی در میراث و سنّت صوفیان و عارفان 3. مراوده با مردم و تعلیم آسان معارف قرآنی به آنان به دور از هرگونه تعصّب مذهبی. از مهم‏ترین ویژگی‏های روش تفسیری او می‏توان به تبیین قرآن با مدلول لفظی قرآن با در نظر گرفتن همۀ وجوه معنایی لغات، شقوق گوناگون صرفی و نحوی، جایگاه کلمات و تناسب و پیوند آنها با یکدیگر و بی‏اعتمادی به برخی روایات به‏علت احتمال جعلی بودن یا خاص و محدود بودن مخاطب و مفهوم آنها اشاره کرد. از این رو، گاهی آرای فقهی، تفسیری و علوم قرآنی او جدید و  شگفت می‏نماید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Interpretation Methodology of Kayvān Qazvīnī and his Viewpoints in Qur’ānic Studies

نویسندگان [English]

  • Muhsen Rajabi Qudsi 1
  • Muhammad Hasan Rustamī 2

چکیده [English]

The Kayvān’s (1240-1317 sh/1860-1938) interpretation is the resultant and representation of three important aspects and trends in his life: correction of approaches in understanding the Qur‘ān with the aim of settling the problems of the people of the world by reconciliation of the Monotheistic religions; mystical wayfaring for cultivation of morals and mystical gnosis of the Qur’ān; and interaction with people and easy instruction of the Qur’ānic knowledge to them apart from any religious bigotry. Of the most important features of his exegetical methodology to be mentioned are explanation of the Qur’ān with the verbal signification of the Qur’ān and consideration of all semantic aspects of the words, various morphological and syntactic options, status of the words and their relation with one another. For this reason, sometimes his opinions concerning legal, exegetical, and Qur’ānic studies seem to be novel and astonishing.

کلیدواژه‌ها [English]

  • mystical interpretations
  • exegetical methods of Sufism
  • Kayvan Qazvīnī
  • Qur’ānic studies
  • reading and writing of the Qur’ān
  • the Qur’ānic thematic units (rukū‘āt)
  1. ابن سعد، محمد، الطبقات الکبرى، تحقیق محمد عبد القادر عطاء، بیروت، دارالکتب العلمیّه، 1997 م.
  2. ابن شبّه، عمر، تاریخ المدینة المنوّرة، تحقیق فهیم محمد شلتوت.
  3. ابن‏ کثیر، اسماعیل، تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دارالمعرفه، 1412ق.
  4. ابن هشام، عبدالملک، السیرة ‏النبویة، به کوشش عمر عبدالسّلام تَدْمُرى، بیروت، دارالکتاب العربى، 1416 ق/1996 م.
  5. ابوداود طیالسی، سلیمان بن داود، مسند، تحقیق محمد بن عبدالمحسن ترکی، هجر للطباعة والنشر، 1419ق/1999م.
  6. بینارق، عصمت و ارن، خالد، کتابشناسی جهانی ترجمه‏ها و تفسیرهایچاپی قرآن مجید به 65 زبان (1515-1980 م)، ترجمه و نگارش محمدآصف فکرت، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، 1373ش.
  7. پاکتچی، احمد، «تفسیر»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج15، تهران، 1387ش.
  8. حسینی طهرانی، محمدحسین، نور ملکوت قرآن، مشهد، انتشارات علامه طباطبائی.
  9. رضا، محمدرشید، تفسیر المنار، بیروت، دارالمعرفه.
  10. سمیعی، کیوان، «حاج ملا عباسعلی کیوان قزوینی (1)»، وحید، شهریور 1349، شماره81.
  11. ــــــــــ ، «حاج ملا عباسعلی کیوان قزوینی (2)»، وحید، مهر 1349، شماره82.
  12. ــــــــــ ، «حاج ملا عباسعلی کیوان قزوینی (3)»، وحید، آذر1349، شماره 84.
  13. صنعانی، عبدالرزاق، مصنّف، تحقیق حبیب‏الرحمن الأعظمی، بیروت، المکتب الإسلامی، 1403 ق.
  14. صفوى، زین العابدین، رسالة احیاء الخط [الکوفى]، 1322ق.
  15. غفاری، مهدی، «تغنّی»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج15، تهران، 1387ش.
  16. کلینی، محمد بن‌ یعقوب، الاصول من الکافی، تصحیح علی‌اکبر غفاری، تهران، مکتبة الصدوق، 1381 ق.
  17. کیوان قزوینی، عباسعلی، تفسیر کیوان قزوینی، تهران، سایه، 1384ش.
  18. ــــــــــ ، قصه یوسف، به کوشش مسعودرضا مدرسی چهاردهی، نشر آفرینش، ۱۳۷۹ش.
  19. ــــــــــ ، گفتارهای کیوان (در هفت رساله)، با مقدمه و حواشی نورالدین چهاردهی، تهران، فتحی، 1363ش. 
  20. ــــــــــ ، «شرح حال کیوان قزوینی به قلم خودش»، وحید، فروردین1351، شماره100، ص27-33.
  21. ــــــــــ ، «چند پرسش و پاسخ»، وحید، اردیبهشت1351، شماره101، ص148-156.
  22. مرادى زنجانى، حسین و لسانى فشارکى، محمدعلى، روش تحقیقموضوعى در قرآن کریم، زنجان، مهر‏قلم، 1385ش.
  23. ناصرزاده، محمود، «صوفی‎شناس قرن خاموش شد»، کیهان فرهنگی، دی1376، شماره 138، ص54-57.
  24. هارلند، ریچارد، ابرساختارگرایی، فلسفه ساختارگرایی وپساساختارگرایی، ترجمه فرزان سجودی، تهران، حوزۀ هنری سازمان تبلیغات اسلامی، 1380ش.
مشکوة

دوره 31، شماره 2 - شماره پیاپی 115
تابستان 1391
صفحه 46-63