چرایی عدم پذیرش خلافت از سوی امام رضا(ع)

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسنده

مدرّس حوزه و دانشگاه و پژوهشگر بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی

چکیده

یکی از رخدادهای تاریخی که در زندگی سیاسی امام رضا(ع)، از اهمیتی خاص برخوردار بوده و قابل توجه است، پذیرش دعوت مأمون در آمدن به ایران و در نهایت پذیرش ولایتعهدی به جای خلافت است. اما اینکه چرا امام رضا(ع) خلافت را وا نهاد و به جای آن، به ولایتعهدی مأمون رضایت داد، خود رازهایی پنهان و نکاتی تاریخی دارد.
 کسانی که از تاریخ و شرایط موجود در عصر امام رضا(ع) کم اطلاع یا بی‎اطلاع باشند، ممکن است شتاب‎زده قضاوت کرده، بی‎آنکه به شرایط سیاسی حاکم بر عصر امام رضا(ع) توجه کنند بگویند: با اینکه مأمون خلافت را به امام رضا(ع) پیشنهاد داد و حتی ایشان را به پذیرش آن ملزم کرد، چرا امام(ع) از آن فرصت طلایی استفاده نکرد و خلافت را نپذیرفت و قدرت سیاسی را به دست نگرفت؟ اگر می‌پذیرفت وضع دولت و مردم، و سیاست و دین، به شکل دیگری رقم می‌خورد؟ اما حق این است که در چنین مواردی نباید شتاب‎زده داوری کرد، بلکه باید پیش از آن، شرایط سیاسی، اوضاع مملکت، انگیزه‌های مأمون در تفویض خلافت و نیز انگیزه‌های امام رضا(ع) در عدم پذیرش آن را مورد مداقه قرار داد.
این جستار که با عنوان چرایی عدم پذیرش خلافت از سوی امام رضا(ع) سامان یافته است، می‌کوشد تا نکته‌هایی را که هریک پاسخی به چرایی عدم پذیرش پیشنهاد مأمون مبنی بر تفویض خلافت به امام رضا(ع) است، ارائه نماید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Why Imam al-Rizā (A.S.) did not Accept Caliphate

نویسنده [English]

  • Rizā Vatandūst
چکیده [English]

One of the historical events that was of special significance in the life of Imam al-Rizā (A.S.) and is noteworthy is the acceptance of Ma’mūn’s invitation for coming to Iran and ultimately accepting heir apparency instead of caliphate. However, why Imam al-Rizā (A.S.) relinquished caliphate and gave his consent for heir apparency to Ma’mūn has its hidden mysteries and historical points.
In this writing, the writer tries to present some points that are regarded each as an answer to the question why Imam al-Rizā (A.S.) did not accept Ma’mūn’s proposal for caliphate.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam al-Rizā (A.S.)
  • Divine Politics
  • rejection of caliphate
  • Ma’mūn
  • devilish plots

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. اصفهانی، ابو الفرج، مقاتل الطالبیین، نجف اشرف، مکتبة الحیدریه، چاپ دوم، 1385ق.
  3. بحرانی، سید هاشم، مدینة المعاجز، قم، مؤسسة معارف اسلامی، 1415ق.
  4. ابن طاووس، ابو القاسم علی بن موسی، فرج المهموم فی تاریخ علماء النجوم، قم، منشورات رضی، 1363ش.
  5. تستری، محمد تقی، قاموس الرجال، قم، جامعة مدرسین، 1425ق.
  6. حائری، محمد مهدی، شجرة طوبی، نجف اشرف، مکتبة الحیدریه، چاپ پنجم، 1385ق.
  7. حسینی، جعفر مرتضی، زندگی سیاسی هشتمین امام(ع)، مترجم: خلیل خلیلیان، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ بیستم: 1385ش.
  8. ابن بابویه القمی، ابو جعفر محمدبن علی بن الحسین(شیخ صدوق)، التوحید، قم، جامعة مدرسین، بی‎تا.
  9. ــــــــــ ، عیون أخبار الرضا(ع)، بیروت، مؤسسة اعلمی، 1404ق.
  10. ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، نجف، الحیدریه، 1376ق،
  11. طبرسی، ابو الفضل علی، مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، بیروت، دار الحدیث، 1418ق.
  12. طبرسی، ابوعلی فضل بن حسن، إعلام الورى بأعلام الهدى، قم، مؤسسة آل البیت:، 1417ق.
  13. عاملی، جعفر مرتضی، الحیاةالسیاسیة للامام الرضا(ع)، قم، جامعة مدرسین، چاپ دوم، 1403ق.
  14. فضل الله، محمد جواد، تحلیلی از زندگانی امام رضا(ع)، ترجمه سید محمد صادق عارف، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی، چاپ نهم، 1384ش.
  15. قمی، شیخ عباس، الأنوار البهیه، قم، جامعة مدرسین، 1417ق.
  16. مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ سوم، 1403ق.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار