مشکوة بازکاوی تأثیر باورهای اعتقادی بر تاریخ‌نگاری اسلامی
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار دانشگاه اراک
چکیده
باورهای اعتقادی یکی از اثر گذار‌ترین باور‌هایی است که در علوم اسلامی همچون رجال، تفسیر و تاریخ تأثیرش انکارناپذیر است. در این نوشتار تلاش شده است سه نکته تبیین شود:
اولاً تعریفی از باورهای اعتقادی ارائه گردد.
ثانیاً قلمرو تأثیرگذاری باورهای اعتقادی در حوزه تاریخ مشخص شود.
ثالثاَ مواردی از تأثیرگذاری‌ها ذکر گردیده، تا روشن شود که تا زمانی که باورهای اعتقادی به درستی بررسی نگردد ما شاهد نتایج هر چند منفی آن در حوزه تاریخ هستیم. ضمناً ذکر نمونه‌ها به پژوهشگر این نکته را گوشزد می‌کند که در نقد و تحلیل گزارش‌هایی که محور آن شخصیت‌های مقد‌ّس هستند، جانب احتیاط را نگه دارد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Exploration into the Impact of Ideological Beliefs on Islamic Historiography
نویسنده [English]
- ‘Alī Hasan Baygī
چکیده [English]
The impact of people’s ideological beliefs in analyzing such issues as rijāl (science dealing with transmitters of hadīth), exegesis, and history is undeniable. In this article, it is tried to clarify three issues:
First, a definition of the ideological beliefs is to be presented.
Second, the domains and efficacy of the ideological beliefs in the field of history should be delineated.
Third, some examples of efficacy have been pointed out to clarify that so long as in analyzing historical issues the ideological beliefs of the historians are not properly examined, we would be witnessing consequences, however negative they may be, in the field of history. Meanwhile, mentioning the examples would remind the researcher to be cautious in criticizing and analyzing the reports, which revolve around the sacred characters.
کلیدواژه‌ها [English]
- theological beliefs
- History
- Reports
- Efficacy
- ابن ابی الحدید، ابو حامد بن هبة الله، شرح نهج البلاغه، تهران، جهان، بی‌تا.
- ابن بابویه، محمد بن علی (شیخ صدوق)، عیون اخبار الرضا7، تهران، اعلمی، بی‌تا.
- ابن تیمیّه، تقی الدین احمد بن عبدالحلیم، منهاج السنّة، بیروت، المکتبة العلمیه، بی‌تا.
- ابن حجر هیثمی، احمد، الصواعق المحرقه، قاهره، مکتبة القاهره، بی‌تا.
- ابن حجر، احمد بن علی، الاصابه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1328 ق.
- ابن حنبل، احمد، مسند، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1414ق.
- ابن خلدون، عبدالرحمن بن محمد، تاریخ ابن خلدون، بیروت، موسسة الاعلمی، 1391ق.
- ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالفکر، 1414ق.
- ابن سعد، محمد، ترجمة الامام الحسن، قم، آل البیت، 1417ق.
- ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1415ق.
- ابن عربی، ابوبکر، العواصم من القواصم، بیروت، اسامة بن زید، 1399ق.
- ابن هشام، عبدالملک، السیرة النبویه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
- ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبییّن، قم، شریف الرضی، 1374ش.
- امینی، عبدالحسین، الغدیر، قم، مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه، 1416ق.
- بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، قم، مجمع احیاء الثقافة الاسلامیه، 1419ق.
- پروین گنابادی، محمد، ترجمه مقدمه ابن خلدون، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1375ش.
- تستری، محمدتقی، قاموس الرجال، قم، موسسة النشر الاسلامی، 1412ق.
- جرجانی، علی بن محمد، شرح مواقف، قم، شریف الرضی، 1370ش.
- جعفریان، رسول، تاریخ خلفاء، تهران، ارشاد اسلامی، 1374ش.
- جوهری، احمد بن عبدالعزیز، السقیفة و فدک، تهران، نینوی، بی‌تا.
- حلبی، علی بن برهان الدین، السیرة الحلبیّه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
- حمصی، محمدحسن، مفردات القرآن، بیروت، دار الرشید، بی‌تا.
- خضری بک، محمد، الدولة الامویه، بیروت دار الارقم، بی‌تا.
- سبحانی، جعفر، الالهیات، قم، المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه، 1412ق.
- سیوطی، جلال الدین عبدالرحمان بن ابی‌بکر، الدر المنثور، قم، مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی، 1404ق.
- شرف الدین، عبدالحسین، المراجعات، بیروت، مؤسسة الاعلمی.
- شوکانی، محمد بن علی، الفوائد المجموعه، بیروت، دار الکتاب العربی، 1406ق.
- صالحی نجف‌آبادی، نعمت الله، شهید جاوید، تهران، رسا، 1368ش.
- صالحی نجف‌آبادی، نعمت الله، عصای موسی، تهران، امید فردا، 1380ش.
- صفائی حائری، عباس، تاریخ امیرالمؤمنین7، قم، مسجد مقدس جمکران، 1377ش.
- طباطبایی، محمدحسین، المیزان، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1362ش.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الرسل و الملوک، بیروت، دار التراث، بی‌تا.
- العاملی، جعفر مرتضی، الصحیح من سیرة النبی، بی‌جا، 1420ق.
- قزوینی، فضل‌علی، الامام الحسین7 و اصحابه، قم، 1415ق.
- مؤی‍ّدی، علی، فرهنگ جامع سخنان امام حسین7، قم، معروف، 1378ش.
- مجله آئینه پژوهش، مصاحبه با جعفر مرتضی العاملی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1369ش.
- مجله حوزه، مصاحبه با دکتر سید جعفر شهیدی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1366ش.
- مطهری، مرتضی، حماسه حسینی، تهران، صدرا، 1365ش.
- منقری، نصر بن مزاحم، وقعة صفین، قم، مکتبة آیت‌الله العظمی المرعشی النجفی، 1382ش.
- واقدی، محمد بن عمر، المغازی، بیروت، مؤسّسة الاعلمی، 1405ق.
- یحیی بن معین، صحیح مسلم بشرح الامام النووی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1420ق.
)