بررسی تاریخی شواهد سیاسی آغاز وضع در احادیث

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسندگان

کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث

چکیده

در این نوشتار کوشش شده تا با ارائة یک زمانمندیِ تاریخی، فرایندِ تکوینِ وضع و جعل حدیث مورد بررسی قرار گیرد، تا در پرتو آن چگونگی آلوده شدن ساختار ادبیات روایی به این آفت، با صورتی روشن‌تر شناخته گردد. هدف این مقاله اثبات این حقیقت است که ورود پدیدة وضع در عرصة روایات طرحی از قبل برنامه‌ریزی شده بوده، تا اهداف فکری خاصی را در معادلات سیاسی جامعة پس از نبی گرامی اسلام تأمین کند. در این مقاله روشن خواهد شد که چگونه سیاست‌های اتخاذ شده از سوی حاکمیت وقت، قواعد بازی را به نفع ورود آفت وضع به ساحت قدسی روایات رقم زده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Historical Study of the Political Evidences of the Outbreak of Fabrication in Traditions

نویسندگان [English]

  • Sayyid Muhammad Musavi Karamati
  • Majīd Dānishgar
-
چکیده [English]

In this article, it is attempted by presenting a relevant historical time-recording to study the process of the emergence of forgery and fabrication in traditions, so as to clarify thereby how the structure of narrative literature was contaminated with this malady. The article is aimed at proving the fact that the entrance of the forgery phenomenon into tradition domain had been preplanned to provide for specific intellectual goals in the political equations of the community after the demise of the Holy Prophet (S.A.W.). It is clarified in this article how the policies adopted by the rule of the time outlined the rules of the game in favor of the emergence of fabrication in the sacred sanctuary of traditions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • fabrication
  • hadīth
  • Saqīfa
  • Mu‘āwiya
  • Isrā’īliyyāt (Jewish lore)
  1. قرآن
  2. نهج البلاغه
  3. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، بیروت، دارالجبل، 1407ق.
  4. ابن اثیر، اسد الغابة فی معرفة الصحابه، بیروت، دار الفکر، 1409ق.
  5. ابن سعد، الطبقات الکبری، دار بیروت، 1412ق .
  6. ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1419 ق.
  7. ابن ماجه، سنن، بیروت، دار الفکر، بی‌تا.
  8. احمد امین، فجر الاسلام، چاپ یازدهم، دارالکتب العربیه.
  9. احمد بن ابی ظاهر (ابن طیفور)، بلاغات النساء، بیروت، دارالاضواء، 1420ق.
  10. احمد بن حنبل، مسند، بیروت، عالم الکتاب، 1419ق.
  11. امینی، عبدالحسین، الغدیر، قم، مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه، 1416ق.
  12. بخاری، محمّد بن اسماعیل، الصحیح، بیروت، دار الفکر، 1401ق.
  13. بستانی، قاسم، «ارزیابی حدیث نحن معاشر الانبیاء...»،  فصلنامة شیعه‌شناسی، سال پنجم، شمارة20، زمستان 86.
  14. حرّ عاملی، محمّد بن حسن، وسائل الشیعه، چاپ پنجم، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1983م.
  15. حسینی جلالی، سید محمد رضا، تدوین السنة الشریفه، چاپ دوم، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1418ق/1376ش.
  16. حسینی، سید غلامرضا، معاویه را بشناسیم، قم، بنیاد معارف اسلامی، 1385ش.
  17. خطیب بغدادی، الکفایة فی علم الروایه، لبنان، دارالکتب العلمیه، 1409 ق.
  18. دیاری، محمد تقی، پژوهشی در باب اسرائیلیات در تفاسیر قرآن، چاپ دوم، بیروت، دفتر پژوهش و نشر سهروردی، 1383ش.
  19. ذهبی، سیر اعلام النبلاء، چاپ سوم، بیروت، مؤسسة الرساله، 1405 ق.
  20. ذهبی، محمّد بن احمد، تذکرة الحفاظ، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1419ق.
  21. ذهبی، محمد حسین، الاسرائیلیات فی التفسیر و الحدیث، چاپ دوم، دمشق، لجنة النشر فی دار الایمان، 1405ق.
  22. ذهبی، محمد حسین، التفسیر و المفسرون، بیروت، دار الارقم بن ابی الارقم، بی‌تا.
  23. رفیعی، ناصر، درس نامه وضع حدیث، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی، تابستان 1384ش.
  24. سبحانی، جعفر، فرهنگ عقاید و مذهب اسلامی، چاپ دوم، قم، مؤسسه امام صادق7، 1383ش.
  25. سیوطی، جلال الدین، الدرّ المنثور فی تفسیر المأثور، قم، کتابخانة آیة الله العظمی مرعشی نجفی، 1404 ق.
  26. شرف الدین عاملی، سید عبدالحسین، اجتهاد در مقابل نص، ترجمة علی دوانی، چاپ یازدهم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1388ش.
  27. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1374ش.
  28. طبرسى، احمد بن على، الاحتجاج على أهل اللجاج،؛ مشهد، ناشر مرتضی، 1403ق.
  29. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، چاپ سوم، تهران، ناصرخسرو، 1372ش.
  30. طبری، محمّد بن جریر، تاریخ، چاپ دوم، بیروت، دار التراث، 1387ق.
  31. عاشوری تلوکی، ناد علی، «سرگذشت حدیث در دورة معاویه»، علوم حدیث، شماره 16، تابستان 1379ش.
  32. عسکری، سید مرتضی، نقش ائمه در احیای دین، 1357ش.
  33. مدیر شانه‌چی، کاظم، علم الحدیث، چاپ شانزدهم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1382ش.
  34. مسعودی، عبدالهادی، وضع و نقد حدیث، تهران، سمت، 1388ش.
  35. مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب، چاپ دوم، دارالهجره، 1409ق.
  36. معارف، مجید، تاریخ عمومی حدیث، چاپ پنجم، تهران، کویر، 1385ش.
  37. معرفت، محمد هادی، التفسیر و المفسرون، چاپ سوم، قم، التمهید، زمستان 1385ش.
  38. مهدوی راد، محمدعلی، «تدوین حدیث (7) : منع تدوین حدیث؛ پیامدها و بازتاب‌ها». علوم حدیث، شماره 9، پاییز1377ش.
  39. نجمی، محمد صادق، سیری در صحیحین، چاپ هفتم، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
  40. یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ، بیروت، دار صادر، بی‌تا.
  41. یوسف بن عبدالله بن محمد بن عبد البر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، بیروت، دارالجبل، 1412ق.