جست و جوی الگویی مناسب برای حل نابسامانی های تقویم قمری

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسنده

عضو هیئت علمی و شورای تقویم دانشگاه تهران

چکیده

به‌رغم اینکهتشکیل شورای مرکز تقویم دانشگاه تهران در مؤسسه ژئوفیزیک پیشرفتی قابل توجه برای تقویم‌نگاری کشور به ارمغان آورده است، امّا هنوز تقویم کشور به‌ویژه در مورد روز دقیق شروع ماه مبارک رمضان و روز عید فطر همچنان در معرض تغییر قرار دارد. تجربه ده ساله شورای مرکز تقویم نشان داده است که این عدم ثبات، بیش از آنکه به ضعف محاسبات نجومی و کمبود رصدهای حدّی بازگردد، به تفاوت‌ها و هم تغییرات فتواهای فقهی مرتبط است. البته تمام این تغییراتِ تقویم به خاطر پاسداری از اصل «دقت» در استخراج تقویم بوده است، ولی این انتظار نیز بجاست که تقویم رسمی کشور باید «ثبات» داشته باشد و نه تنها تعطیلات رسمی و مراسم ملی و مذهبی مربوط به سال جاری، بلکه تا چند سال آینده نیز قابل پیش‌بینی باشد. در کنار دو اصل بالا باید اصل سومی را نیز اضافه کرد که عبارت است از اصل لزوم «هماهنگی» در میان اعضای جامعه. متأسفانه روز عید فطر در سال‌های گذشته منبع ناهمدلی و اختلاف در جامعه بوده است. این مقاله در صدد است که نشان دهد غفلت از دو اصل ثبات و هماهنگی در تقویم رسمی کشور، هزینه‌های اجتماعی - اقتصادی فراوانی برای کشور دربر داشته است. در پایان با تأکید بر اینکه تقویم، علاوه بر بُعد مذهبی، از منظر اجتماعی نیز اهمیت بسیار دارد، راه حل بهتری برای استخراج و تصویب تقویم رسمی کشور پیشنهاد می‌شود که به نسبت تعادل بهتری را میان سه اصل دقت، ثبات و هماهنگی تضمین می‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Searching for a Suitable Pattern for Solving the Irregularities of the Lunar Calendar

نویسنده [English]

  • Muhammad Samī’ī
چکیده [English]

Despite the fact that the establishment of the Council for Calendar Center of Tehran University in the Institute of Geophysics has brought about considerable developments in the country’s comparative chronology, the exact days of the beginning of the month of Ramadan and ‘Īd al-Fitr are still prone to change. This inconsistency is more related to the differences and variations in legal judgments (fatwās) than to weakness of astronomical calculations and lack of serious observations. Of course, all these variations in calendars have been for safeguarding the principle of “accuracy” in extracting the calendar.
This article is intended to show that negligence of the necessity of the two principles of consistency and coordination in the country’s formal calendar has incurred considerable social and economical expenses for the nation. In conclusion, emphasizing that the calendar is very important in its social perspective as well as its religious aspect, a better solution for extracting and ratification of the country’s formal calendar is suggested that guarantees a relatively better balance between the three principles of accuracy, consistency, and coordination.

کلیدواژه‌ها [English]

  • lunar calendar
  • formal calendar
  • sighting the crescent
  • extracting the calendar
  • council of calendar
  1. اسلامی، رضا، «اثبات ابتدای ماه‌های قمری به حکم حاکم شرعی»، فقه، کاوشی نو در فقه اسلامی، شماره 63، 1389ش.
  2. بهرامی احمدی، حمید، «تاریخچه تدوین قانون مدنی»، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق(ع)، شماره 24، زمستان 1383ش.
  3. سمیعی، محمّد، «نجوم جدید و فقه»، تحقیقات اسلامی، سال 15، شماره 2 و سال 16، شماره یک، زمستان 1383ش.
  4. سمیعی، محمّد، «حکم شرعی رؤیت هلال با چشم مسلّح»، تحقیقات اسلامی، سال 16، شماره 2 و سال 17 شماره یک، تابستان 1384ش؛ مختاری، رضا، «چشم مسلّح و رؤیت هلال»، فقه، کاوشی نو در فقه اسلامی، شماره 50، زمستان 1385ش.
  5. سیستانی، سید علی، مناسک حج. چاپ نجف اشرف، قابل دسترسی در وب‌گاه زیر: http://www.sistani.org/local.php?modules=nav&nid=2&bid=274.
  6. مختاری، رضا، «مشکل رؤیت هلال، اهمیت رؤیت هلال»، فقه اهل بیت، شمارة 43، زمستان 1384ش.
  7. مکارم شیرازی، ناصر، «چند نکته درباره ‏رؤیت»، فقه‌ اهل‌ بیت، شمارة 43، پاییز 1384ش.
  8. Samiei, Mohammad (2008) “Crescent Sighting in the Shi‘a Community: Roots and Ramifications of Controversy”. Journal of Shi‘a Islamic Studies, Volume 1, number 4.