خواجه نصیرالدین طوسی و اتهام سقوط بغداد

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسنده

دانشجوی دکتری علوم و تحقیقات تهران و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلام‌آباد غرب

چکیده

این نوشتار سعی دارد نقش خواجه نصیر در سقوط بغداد و بعضى اتهام‌هاى یادشده در مورد وی را بررسی کند. اینکه خواجه نصیر در سقوط بغداد نقشی نداشته مفروض گرفته شده و در یک بررسى آمارى، از منابع تاریخی موجود (30 منبع)، این موضوع روشن و مشخص گردیده است. سپس به اتهام‌هایی که ابن‌تیمیه به وی نسبت داده پرداخته شده و در این زمینه به دو مسئله پاسخ داده شده است؛ یکی اینکه آیا خواجه نصیر از مهم‌ترین شخصیت‌های اسماعیلیان و از مشاوران و وزیران آنان بود؟ و دوم اینکه آیا او فرمان قتل خلیفة عباسی را صادر کرد؟

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Khwāja Nasīr al-Dīn Tūsī and the Accusation of the Fall of Baghdad

نویسنده [English]

  • Ibrāhīm Muhammadī
چکیده [English]

The present paper addresses the fall of Baghdad and examines some accusations made against Khwāja Nasīr al-Dīn Tūsī. This issue is specified in an statistical-analytic study of valid historical sources and in response to Ibn Taymiya’s accusations, two notions are brought up: one is whether Khwāja Nasīr is one of the most important Ismā‘īlī figures and among their counselors and viziers; and the other is whether he issued the order for the murder of the Abbasid caliph.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Khwāja Nasīr
  • fall of Baghdad
  • the Abbasids
  • Ibn Taymiya
  • Hulagu

مراجع

  1. ابن العبری، غریغوریوس الملطی، تاریخ مختصر الدول، ترجمه عبدالمحمد آیتی، علمی و فرهنگی، تهران، 1377ش.
  2. ابن الفوطی، کمال‌الدین ابوالفضل، الحوادث الجامعه، تصحیح مصطفی جواد، دارالکتب الظاهریه، دمشق، 1934م.
  3. ابن الوردی، زین‌الدین عمر، تاریخ ابن الوردی، الحیدریه، نجف، 1375ق.
  4. ابن تغری بردی، جمال‌الدین، النجوم الزاهره فی ملوک مصر و القاهره، وزارة الثقافة و الإرشاد، قاهره، 1963م.
  5. ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم، رسائل، وزارة الثقافة و الإرشاد، مصر، 1388ق.
  6. ابن خلدون، عبدالرحمان بن محمد، العبر و دیوان المبتدأ و الخبر، الکتب الاسلامیه، بیروت، 1981م.
  7. ابن طقطقی، محمد بن علی، الفخری فی الآداب السلطانیه، وزارة الثقافة و الارشاد، مصر، 1382ق.
  8. ابن عماد الحنبلی، شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، مکتبة القدسی، قاهره، 1350ق.
  9. ابن قیم جوزیه، محمد بن ابی‌بکر، روضة المحبّین، دارالنشر، بیروت، 1977م.
  10. ابن کازرونی، محمد، مختصر التاریخ، وزارة الثقافة و الإرشاد، بغداد، 1358ق
  11. ابن کثیر، عمادالدین اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة فی التاریخ، مطبعة السعاده، قاهره، 1939م.
  12. ابن واصل، محمد بن سالم، مفرّج الکروب، ترجمه پرویز اتابکی، علمی فرهنگی، 1383ش.
  13. ابوالفداء، الملک المؤید اسماعیل، المختصر فی اخبار البشر، تصحیح محمد افندی، رساله، قسطنطنیه، 1386ق.
  14. اشپولر، برتولد، تاریخ مغول در ایران، ترجمه محمود میرآفتاب، انتشارات علمی و فرهنگی، 1380ش.
  15. الکتبی، محمد بن شاکر، فوات الوفیات، مطبعة علی‌بیک، بولاق، 1987م.
  16. بناکتی، داود بن محمد، تاریخ بناکتی (روضه اولی الالباب)، به کوشش جعفر شعار، سازمند، تهران، 1378ش.
  17. بیهقی، علی بن زید (ابن فندق)، درة الاخبار، ترجمه ناصرالدین بن خواجه، دانشگاه پنجاب، پاکستان، 1358ق.
  18. تاریخ ایران کمبریج (جلد پنجم)، ترجمه تیمور قادری و حسن انوشه، امیرکبیر، تهران، 1381ش.
  19. جوینی، عطاملک، تاریخ جهانگشای، به‌سعی محمد بن عبدالوهاب قزوینی، مطبعة بریل، لیدن، 1918م.
  20. خواندمیر، غیاث‌الدین،حبیب السیر فی اخبار افراد البشر، به کوشش محمد دبیر سیاقی، اقبال، تهران، 1362ش.
  21. دیاربکری، حسین بن محمد، تاریخ الخمیس، دارالنشر، بیروت، 1978م.
  22. ذهبی، شمس‌الدین محمّد، سیر أعلام النبلاء، دارالنشر، بیروت، 1409ق.
  23. رشیدالدین فضل‌الله همدانی، جامع التواریخ، به اهتمام محمدتقی دانش‌پژوه، بنگاه ترجمه و نشر، 1367ش.
  24. ساندرز، ج ج، تاریخ فتوحات مغول، ترجمه ابوالقاسم حالت، امیرکبیر، تهران، 1363.
  25. سبکی، تاج‌الدین، طبقات الشافعیة الکبری، به اهتمام محمد اطناحی، وزارة الثقافة و الإرشاد، مصر، 1364ق.
  26. سیوطی، عبدالرحمان، تاریخ الخلفاء، به کوشش محمد بن ابراهیم الشیبانی، الرسالات، کویت، 1399ق.
  27. شبانکاره‌ای، محمد بن علی، مجمع الانساب، تصحیح میرهاشم محدث، امیرکبیر، 1363ش.
  28. صفا، ذبیح‌الله، تاریخ ادبیات ایران، ققنوس، تهران، 1373ش.
  29. صفدی، خلیل بن ابیک، الوافی بالوفیات، به کوشش هلموت ریتر، النشرات الاسلامیه، بیروت، 1962م.
  30. غسانی، ابوبکر، العسجد المسبوک، النشرات الاسلامیه، بیروت، 1970م.
  31. گروسه، رنه، امپراطوری صحرانوردان، ترجمه عبدالحسین میکده، انتشارات علمی و فرهنگی، 1379ش.
  32. گروسه، رنه، تاریخ جنگ‌های صلیبی، ترجمه ولی‌الله شادان، تهران، نشر فروزان،1377.
  33. مارکوپولو، سفرنامه مارکوپولو، ترجمه حبیب‌الله صحیحی، بنگاه ترجمه و نشر، 1366ش.
  34. مایر، هانس ابرهارد، تاریخ جنگ‌های صلیبی، ترجمه دکتر عبدالحسین شاهکار، انتشارات دانشگاه شیراز، 1341ش.
  35. مدرس رضوی، محمدتقی، سرگذشت و عقاید خواجه نصیر، دیبا، دانشگاه تهران، 1335ش.
  36. مستوفی، حمدالله، تاریخ گزیده، به کوشش عبدالحسین نوایی، امیرکبیر، تهران، 1362ش.
  37. مقریزی، تقی‌الدین، السلوک لمعرفة دول الملوک، وزارة الثقافة و الإرشاد، قاهره، 1956م.
  38. مرتضوی، منوچهر، مسائل عصر ایلخانان، دانشکده ادبیات تبریز، علوم انسانی، تبریز، 1358ش.
  39. ملکم، سرجان، تاریخ ایران، ترجمه میرزا اسماعیل حیرت، امیرکبیر، 1377ش.
  40. منهاج سراج جوزجانی، طبقات ناصری، به تصحیح عبدالحی حبیبی، بنگاه ترجمه و نشر، 1343ش.
  41. میرخواند، محمد بن خاوندشاه بلخی، روضة الصفا، تصحیح عباس زریاب خویی، علمی و فرهنگی، تهران، 1373.
  42. نخجوانی، هندوشاه، تجارب السلف، به تصحیح عباس اقبال، طهوری، تهران، 1380ش.
  43. نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، شرح الاشارات و التنبیهات، مطبوعات دینی، قم، 1382ش.
  44. وصاف الحضره، فضل الله، تجزیة الامصار و تزجیة الاعصار، به اهتمام محمدمهدی اصفهانی، امیرکبیر، تهران، 1388ش.
  45. یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان و عبرة الیقظان، وزارة الثقافة و الإرشاد، مصر، 1389ق.
  46. یوسفی راد، مرتضی، اندیشه سیاسی خواجه نصیر، دفتر تبلیغات قم، 1380.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار