مشکوة بررسی گونه‌های اسناد در کتب اربعۀ حدیثی
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علوم اسلامی‌رضوی
چکیده
حدیث به عنوان دومین منبع شناخت دین، در بردارندۀ دو بخش اساسی سند و متن می‌باشد. اندیشوران مسلمان از دیرباز در راه پاسداری از حدیث به سفارش خود معصومان(ع) تلاش‌های فراوانی در شناسایی راویان و اسناد حدیث نموده‌اند. شیوة محد‌ّثان و صاحبان کتب اربعه حدیثی در گزارش سند یا اختصار آن گوناگون است. این امر، تشخیص نوع سند را برای ارزیابی آن، با مشکل جدی مواجه ساخته است که پژوهشی را در معرفی انواع سندها می‌طلبد. این نوشتار با روش توصیفی - تحلیلی به هدف رفع مشکل شناسایی سند و تسهیل در امر بازسازی آن، به معرفی گونه‌های متداول اسناد در کتب اربعه به همراه نمونه‌های متعدد پرداخته است تا قبل از ارزیابی، بازسازی لازم در مورد سند صورت گیرد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
An Investigation on Types of Isnād in the Four Hadīth Books
نویسنده [English]
- Sayyid ‘Alī Dilbarī
چکیده [English]
In Islam, hadīth stands second as a source of knowledge about religion and consists of two basic sections of sanad (chain of transmission) and text. Since long time ago, the Muslim thinkers have made great attempts in identifying the transmitters and the chains of transmission of hadīth as recommended by the Infallible Imams (A.S.) in the way of safeguarding hadīth. The styles used by hadīth scholars and the authors of the four hadīth books in reporting sanad or its summary is varied. This has caused serious difficulties in recognition of the kind of sanad for its evaluation, which requires a research on the introduction of different sanads. Using a descriptive-analytical method and aiming at resolving the problem of identifying sanad and facilitating its reconstruction, this writing is intended to introduce different types of isnād in kutub al-‘arba‘a (the four hadīth books) along with various samples; so that the sanad may be reconstructed before its evaluation.
کلیدواژه‌ها [English]
- types of isnād
- the four books [of hadīth]
- normal
- Reductive
- indicative
- and marginal conjunctions
- قرآن کریم.
- ابن خلدون؛ تاریخ ابن خلدون؛ (مقدمه) ، تحقیق خلیل شحاده و سهیل زکار، الطبعة الثانیه، بیروت: دار الفکر، بی‌تا.
- بغدادی، احمد بن علی؛ شرف اصحاب الحدیث؛ تحقیق محمد سعید خطی اوغلی، بی‌جا: دار احیاء السنة النبویة، بی‌تا.
- بکری دمیاطی، ابوبکر؛ إعانة الطالبین؛ بیروت: دار الفکر، 1418ق / 1997 م.
- بهبودی، محمدباقر؛ علل الحدیث؛ تهران: سنا، 1378ش.
- جزائری، عبدالنبی؛ حاوی الاقوال؛ قم: مؤسسة الهدایة، 1418ق.
- حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله؛ کشف الظنون عن اسامی الکتب و الفنون؛ بیروت: دار الفکر، 1402 ق.
- حافظیان بابلی، أبوالفضل؛ رسائل فی درایة الحدیث؛ دار الحدیث، 1382ش.
- حرّ عاملی، محمد بن حسن؛ وسائل الشیعه؛ الطبعة الثالثه، قم: مؤسسة آل البیت(ع)، 1416 ق.
- خطیب بغدادی؛ الرحلة فی طلب الحدیث؛ تحقیق نور الدین عتر، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1395ق.
- خویی، ابوالقاسم؛ معجم رجال الحدیث؛ چاپ سوم، بیروت: دارالزهراء3، 1403ق.
- داوری، مسلم؛ اصول علم الرجال؛ تقریر: محمد علی صالح المعلم، الطبعة الثانیة، مؤسسة المحبین، 1426ق.
- زحیلی، وهبه؛ اصول الفقه الاسلامی؛ تهران: دار احسان، 1375ش.
- سبحانی، جعفر؛ اصول الحدیث و احکامه فی علم الدرایه؛ قم: مؤسسة الامام الصادق(ص)، 1414ق.
- سیوطی، جلال الدین؛ تدریب الراوی؛ تحقیق عبدالوهاب عبداللطیف، قاهره: دار الکتب، بی‌تا.
- شهید ثانی (عاملی) ، زین‌الدین؛ الرعایة؛ تحقیق حسین بقّال، الطبعة الثانیه، قم: مکتبة المرعشی النجفی، 1413ق.
- صبحی صالح؛ علوم الحدیث و مصطلحه؛ الطبعة الخامسه، قم: منشورات الرضی، 1363ش.
- صدر، حسن؛ نهایة الدرایه؛ تحقیق ماجد الغرباوی، قم: نشر المشعر، بی‌تا.
- صدوق، محمد بن علی؛ من لایحضره الفقیه؛ الطبعة الخامسه، تهران: دار الکتب الاسلامیه، 1410ق.
- طریحی، فخرالدین؛ جامع المقال؛ تهران: کتابفروشی جعفری تبریزی، بی‌تا.
- طوسی، محمد بن حسن؛ الاستبصار؛ حسن موسوی خرسان، چاپ چهارم، تهران: دار الکتب الاسلامیه، 1363ش.
- ـــــــــــــــ ؛ تهذیب الاحکام؛ حسن موسوی خرسان، الطبعة الرابعه، تهران: دار الکتب الاسلامیه، 1365ش.
- ـــــــــــــــ ؛ الفهرست؛ تحقیق جواد القیومی، مؤسسة نشر الفقاهة، قم، 1417ق.
- عاملی (ابن الشهید الثانی) ، حسن بن زین‌الدین؛ معالم الدین؛ قم: انتشارات جامعة مدرسین، 1365ش.
- عاملی، حسین بن عبدالصمد؛ وصول الاخیار الی اصول الاخبار؛ تحقیق عبداللطیف کوه‌کمره‌ای، قم: مجمع ذخائر الاسلامیه، 1401ق.
- عتر، نورالدین؛ منهج النقد فی علوم الحدیث؛ الطبعة الثالثه، دمشق: دارالفکر، 1418 ق.
- فضلی، عبدالهادی؛ اصول الحدیث؛ قم: مؤسسة امّ القری، 1416 ق.
- قاسمی، محمد جمال‌الدین؛ قواعد التحدیث؛ بیروت: دار الکتب العلمیه، بی‌تا.
- قمی، ابوالقاسم؛ القوانین المحکمه؛ تهران: الطبعة الحجریه، بی‌تا.
- کلینی، محمد بن یعقوب؛ الکافی؛ چاپ پنجم، تهران: دار الکتب الاسلامیه، 1363.
- کنی، ملا علی؛ توضیح المقال فی علم الرجال؛ تحقیق محمد حسین مولوی، دار الحدیث، 1421ق / 1379ش.
- مازندرانی، محمدصالح؛ شرح اصول الکافی؛ ج2، تحقیق و تعلیق علامه شعرانی، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1421 ق.
- مامقانی، عبدالله؛ مقباس الهدایة؛ تحقیق محمد رضا المامقانی، قم، مؤسسة آل البیت(ع)، 1411ق.
- مجلسی، محمدباقر؛ بحارالانوار؛ الطبعة الثالثه، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1403 ق.
- مدیر شانه‌چی، کاظم؛ تاریخ حدیث؛ تهران: سمت، 1377ش.
- میرداماد، محمدباقر؛ الرواشح السماویه؛ قم: دار الحدیث، 1380ش.
- نرم افزار درایة النور.
)