تبیین میدان معنی‌شناسی مفهوم «بخل» در نهج البلاغه

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه اصفهان

2 دانشجوی دکترای رشته تفسیر تطبیقی دانشگاه قم

چکیده

بخل به عنوان یک صفت غیرپسندیده، موضوع اصلی این نوشتار است، نویسنده با نگاه معناشناسانه این پدیدة غیراخلاقی را در سخنان امام علی(ع) در نهج‌البلاغه واکاویده و دریافت کرده که تحلیل مفهومی از بخل در کلام ایشان تحت تأثیر معنایی بخل در قرآن قرار دارد و همچنین تعدد معنایی آن را نتیجه گرفته است. وی عقیده دارد ابتدا باید مترادف بودن آن را با «شح» سنجید و اینکه گاهی این دو مفهوم می‌توانند به جای یک‌دیگر به کار روند و از طرف دیگر متضاد بودن بخل را با مفهوم جود و سخا مدِ نظر قرار داد تا ابهام معنایی آن بیشتر مرتفع گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Semantics Explanation of the Concept Bukhl (Miserliness) in Nahj al-Balāgha

نویسندگان [English]

  • . Nasrullāh Shāmilī 1
  • Alī Bannā’īyān Isfahānī 2
1
2
چکیده [English]

Miserliness as a blameworthy trait is the main topic of this article. With a semantic view, the writer has enquired into this immoral phenomenon in Imam ‘Alī (A.S.)’s sayings and found out that the conceptual analysis of miserliness in the Imam’s words is influenced by the meaning of bukhl in the Qur’ān concluding that this term has multiple meanings. He believes that in order to further remove its semantic ambiguity, first its synonymy with shuhh (greed) is to be reviewed, although sometimes these two can be used interchangeably; and on the other hand, to keep in mind the antonymy of bukhl with the concept of jūd (bounty) and sakhā (generosity).

کلیدواژه‌ها [English]

  • miserliness
  • bounty
  • semantics
  • Nahj al-Balāgha
  • Imam ‘Alī (A.S.)
  1. قرآن کریم.
  2. بحرانی، ابن‌میثم، شرح نهج البلاغه.
  3. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، قم، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
  4. شریف رضی، نهج البلاغه، ترجمة محمد دشتی، قم، انتشارات مشرقین، ۱۳۷۹ش.
  5. زبیدی، محمدمرتضی،تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دار مکتبة الحیاة، 1306ق.
  6. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان لعلوم القرآن، بیروت، دارالمعرفه، ۱۴۰۸ق.
  7. طباطبائی، محمدحسین، المیزان فی تفسیرالقرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1411ق.
  8. قرطبی، محمد بن احمد، جامع أحکام القرآن و المبین لما تضمنه، تصحیح احمد عبدالعلیم البردونی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۵ق.
  9. نراقی، مهدی بن ابی‌ذر، جامع السعادات، تعلیق و تصحیح محمد کلانتر، نجف، مطبعة النجف، ۱۳۸۳ق.