مشکوة تحلیل انتقادی مباحث علوم قرآنی در «مِن وحیِ القرآن»
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار گروه الهیات دانشگاه بوعلی سینا
چکیده
شناخت درست و دقیقِ پایه‌ها و مایه‌های فکری تفسیر نویسان و بیان شایستگی‌ها و بایستگی‌های مفسرِ قرآن در عرصه پر مخاطره تفسیر کلام آسمانی و قرآن پژوهی، تحلیل تفاسیر موجود و بازکاوی مباحث و مبانی طرح شده در آن‌ها را می‌طلبد.
به همین منظور در این مقال، مباحث علوم قرآنی در من وحی القرآن را مورد مطالعه و توجه قرار داده، روشن نموده‌ایم که بسیاری از مباحث مصطلح علوم قرآنی و مانند آن که در جهت گیری مفسر قرآن نقش آفرین‌اند در این تفسیر مطرح گردیده است و بخش‌هایی از آن همچون: «تأویل»، «بطن» و «حجیت ظواهر قرآن» در نوع نگاه و رهیافت‌های تفسیری علامه فضل‌الله بسیار اثرگذار بوده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Critical Analysis of “The Issues of Qur’ānic Sciences in Min Wahy al-Qur’ān”
نویسنده [English]
- Karam Siyāvushī
چکیده [English]
The accurate recognition of the foundations and intellectual sources of the commentary writers and expression of the merits and qualifications of the Qur’ān interpreters in the hazardous arena of the exegesis of the Qur’ān and Qur’ānic studies calls for analyzing the existing interpretations and delving into the discourses and principles set forth in them.
To this end, I have reviewed in the present article the discourses of the Qur’ānic sciences brought up in Min Wahy al-Qur’ān and clarified that most of the common discourses of the Qur’ānic sciences and similar issues that have been influential in the orientation of the Qur’ān interpreter are brought up in this tafsīr and parts of it such as ta’wīl (esoteric interpretation), baṭn (inner core), and validity of the external meaning of the Qur’ān have been highly influential on the kind of outlook and exegetical approaches of Allāma Sayyid Husayn Fazl Allāh.
کلیدواژه‌ها [English]
- Qur’ānic sciences
- Critical analysis
- contemporary interpretations
- Min Wahy al-Qur’ān
- Allāma Fazl Allāh
- ابن حجر، احمد بن علی، الإصابة، تحقیق الشیخ عادل احمد عبد الموجود - الشیخ علی محمد معوض، بیروت، دار الکتب العلمیة، 1415ق.
- ابن شبة النمیری، ابوزید عمر، تاریخ المدینة، تحقیق فهیم محمد شلتوت، قم، دار الفکر،1368ش.
- ابن قتیبة، غریب الحدیث، تحقیق دکتر عبدالله الجبوری، قم، دار الکتب العلمیة، 1408ق.
- حجتی سید محمدباقر و کرم سیاوشی، «مبنایِ تفسیریِ وحدت موضوعی سُوَر قرآن در فی ظلال القرآن»، پژوهش دینی، ش9، 1384ش، ص9-40.
- الحمصی، نعیم، فکرة إعجاز القرآن منذ البعثةالنبویة حتّی عصرنا الحاضر، چاپ دوم: بیروت، مؤسسة الرسالة، 1400ق.
- حویزی، ابن جمعه، تفسیر نورالثقلین، مصحح رسولی محلاتی، هاشم، قم، 1383ق.
- خامه‌گر، محمد، ساختار هندسی سوره‌های قرآن، تهران، نشر بین‌الملل، 1382ش.
- خلف الله، محمد و محمد زغلول (تحقیق و تعلیق)، ثلاث رسائل فی اعجاز القرآن للرمانی و الخطابی و عبدالقاهر جرجانی، چاپ دوم: مصر، دارالمعارف، 1387ق.
- زرکشی، بدرالدین محمد بن عبدالله، البرهان فی علوم القرآن، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، مصر، دار احیاء الکتب العربیة، عیسی البابی الحلبی وشرکاءه،1376ق، 1957م.
- سیاوشی، کرم، «کنکاشی در مکی یا مدنی بودن سوره انسان»، صحیفه مبین، ش44، زمستان و بهار87-88، ص103-143.
- سیوطی، جلال الدین، الدرّ المنثور فی التفسیر بالمأثور، بیروت، دار المعرفة للطباعة والنشر، بی‌تا.
- شیواپور، حامد، «من وحی القرآن تفسیری اجتماعی و واقع گرایانه»، پژوهش‌های قرآنی، سال چهاردهم، ش53، 1387ش، ص102-129.
- الصغیر، جلال، لهذا کانت المواجة، بیروت، بیّنات الهدی،1421ق.
- الصفار، محمد بن الحسن، بصائر الدرجات الکبری، تحقیق میرزا محسن کوچه باغی، تهران، مؤسسة الأعلمی،1362ش.
- طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسه نشر اسلامی، 1417ق.
- ــــــــــ ، قرآن در اسلام، تهران، دارالکتب الاسلامیة، 1370ش.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان لعلوم القرآن، تحقیق و مقدمه محمد جواد بلاغی، تهران، انتشارات ناصر خسرو،1372ش.
- عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، تحقیق سید هاشم رسولی محلاتی، تهران، انتشارات علمیه اسلامیه، 1380ق.
- فضل الله، محمد حسین، «ترتیب آیات القرآن وصیانته من التحریف»، سایت bayynat.ir.www.
- فضل الله، محمد حسین، من وحی القرآن، بیروت، دارالزهراء، 1399ق؛ بیروت، دارالملاک للطباعة و النشر، 1419ق.
- قطب، سید، فی ظلال القرآن، قاهره، دارالشروق، 1425ق.
- المشعل، سید محیی‌الدین، «الملامح العامة لتفسیر من وحی القرآن للعلامة فضل الله»، رسالة القرآن، ش4، 1370ش، ص58-66.
- نعمانی، محمد بن إبراهیم، کتاب الغیبة، تحقیق فارس حسون کریم، قم، أنوار الهدی،1422ق.
)