مشترکات نظریات امـام علی(ع)، شاعران پارسی‌گوی و دانشمندان دربارۀ آغاز خلقت

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان

2 کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی

چکیده

اقوام مختلف در جهان، داستانی برای آفرینش دارند که آن را با روایات مذهبی یا اساطیر آغازین خود بیان می‌کنند. وجود شباهت‌ها در این حکایات اجتناب ناپذیر است، اما به هرحال همین شباهت‌ها موضوعات جالب توجهی را با جذّابیت‌های خاصی به دست می‌دهند. جالب‌تر اینکه برخی حکایات و روایات اساطیری و مذهبی با نظریه‌های علمی امروزی قابل انطباق هستند. اعتقاد مسلمانان نیز بر این است که خداوند در قرآن در مورد آغاز آفرینش سخن گفته و قسمت اعظم این سخنان هم منطبق با کشفیات جدید علمی است. در نهج البلاغه نیز سخن از کائنات رفته است. همچنین برخی فلاسفة بزرگ، نظر خود را در این مورد بیان کرده‌اند. شاعران و ادیبان ما هم در خلال آثارشان به مسائلی در این باره اشاره کرد‌ه‌اند که در این میان، سهم نظامی در اقبال‌نامه بیش از دیگران است. در این مقاله ، تلاش شده تا مندرجات نهج البلاغه دربارۀ خلقت جهان در قیاس با اقبال‌نامۀ نظامی و آثار سایر بزرگان ادبیات و با نگاهی به اساطیر و چند نظریۀ علمی معتبر مورد بررسی قرار گیرد

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Common Views of Imam ‘Alī (A.S.) and the Persian Poets and Scientists about the Beginning of the Creation

نویسندگان [English]

  • Haylā Hāshimiyān 1
  • Alīrizā Niyāzī Vahdatī 2
1
2
چکیده [English]

Various nations in the world have a story for the creation, which they narrate through their religious accounts or early myths. The existence of similarities in these narrations is inevitable. Muslims also believe that God has spoken of the beginning of creation in the Qur‘ān and the great part of it conforms to the modern scientific discoveries. Nahj al-Balāgha has also talked about creation. Similarly, some great philosophers have expressed their views in this respect. Our poets and literary figures have made references to this issue in their works, among which, Nizāmī’s Iqbālnāma has contributed more than others. This article seeks to explore the contents of Nahj al-Balāgha concerning the creation of the world in comparison to Nizāmī’s Iqbālnāma and the works of other literary figures, with a glance at the legends and myths as well as several reliable scientific theories.

کلیدواژه‌ها [English]

  • early creation
  • cosmic ocean
  • Nizāmī
  • Nahj al-Balāgha
  • Firdawsī

مراجع

  1. قرآن کریم، ترجمة مهدی الهی قمشه‌ای، قم، الهادی، 1387ش.
  2. نهج البلاغه، ترجمة محمد دشتی، قم، کمال‌الملک، 1382ش.
  3. ایونس، ورونیکا، شناخت اساطیر هند، ترجمه باجلان فرخی، تهران، اساطیر، 1373ش.
  4. بهفروز، علی، سیری کوتاه در سرگذشت عالم، تهران، هزاران، 1379ش.
  5. پادشاه، محمد، فرهنگ آنندراج، تهران، کتابخانة خیام، 1366ش.
  6. پیج، ر.ی، اسطوره‌های اسکاندیناوی، ترجمة عباس مُخبر، تهران، مرکز، 1377ش.
  7. پیگوت، ژولیت، اساطیر ژاپن، ترجمة باجلان فرخی، تهران، اساطیر، 1373ش.
  8. جعفری، محمدتقی، ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1380ش.
  9. خاقانی، افضل‌الدین بدیل، دیوان اشعار، تصحیح دکتر سید ضیاء‌الدین سجادی، تهران، زوار، 1382ش.
  10. خوان ذوان، ترین، آهنگ پنهان، ترجمة دکتر مهدی سمسار، تهران، روزبهان، 1377ش.
  11. دهخدا، علی‌اکبر،  لغتنامه (چاپ جدید)، تهران، 1372ش.
  12. رضایی، مهدی، آفرینش و مرگ در اساطیر، تهران، اساطیر، 1383ش.
  13. ریوِز، هیوبرت، منشأ عالم، حیات، انسان و زبان، ترجمة جلال‌الدین رفیع‌فر، تهران، آگه، 1379ش.
  14. سعدی، مصلح بن عبدالله، بوستان، تصحیح دکتر غلامحسین یوسفی، تهران، انتشارات خوارزمی، 1363ش.
  15. شمیسا، سیروس، معانی و بیان، تهران، دانشگاه پیام نور، 1380ش.
  16. فردوسی، ابوالقاسم، شاهنامه، به کوشش دکتر سعید حمیدیان، تهران، داد، 1374ش.
  17. فَطورچی، پیروز، مسألة آغاز از دیدگاه کیهان‌شناسی نوین و حکمت متعالیه، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی، 1377ش.
  18. قبادیانی، ناصرخسرو، جامع الحکمتین، تصحیح پروفسور هانری کربن و دکتر محمد معین، تهران، کتابخانة طهوری، 1363ش.
  19. ــــــــــ ، دیوان اشعار، تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقق، تهران، دانشگاه تهران، 1384ش.
  20. قمی، ابونصرحسن بن علی، المدخل الی علم احکام النجوم، تصحیح جلیل اخوان زنجانی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی و دفتر نشر میراث مکتوب، 1375ش.
  21. کریستی، آنتونی، اساطیر چین، ترجمة باجلان فرخی، تهران،  اساطیر، 1373ش.
  22. گامو، جرج و دیگران، جهان، ترجمة احمد بیرشک، تهران، نشر اندیشه، 1377ش.
  23. گلشنی، مهدی، قرآن و علوم طبیعت، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1384ش.
  24. گِلِن، ویلیام و مَرتن، هنری، کتاب مقدّس، ترجمة فاضل‌خان همدانی، تهران، اساطیر، 1380ش.
  25. محسن افنان، سهیل، واژه‌نامة فلسفی، تهران، حکمت، 1404ق.
  26. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین(ع)، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1385ش.
  27. نظامی گنجوی، الیاس بن یوسف، کلیات (پنج گنج)، تصحیح وحید دستگردی، تهران، طلایه، 1383ش.
  28. همیلتون، ادیت، سیری در اساطیر یونان و روم، ترجمة عبدالحسین شریفیان، تهران، اساطیر، 1383ش.
  29. هومن، محمود، تاریخ فلسفه، تهران، کتابخانة طهوری، 1348ش.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار