مشکوة پدیدارشناسی ظاهرگرایی در فهم قرآن
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار دانشگاه قم
2 دانشجوی دکترای علوم قرآنی
چکیده
مقاله حاضر سیر کوتاهی دربارة پدیده ظاهرگرایی در فهم قرآن از صدر اسلام تا زمان حاضر است. ظاهرگرایی در فرقه‌ها و مذاهب گوناگون اسلامی نمود یافته، ولی نزد همه آنان به یک معنی نبوده است و چه بسا تفسیری که نزد یک فرقه ظاهرگرایانه به شمار رفته، نزد فرقه‌ای دیگر تأویل‌گرایانه شمرده شود. در این سیر کوشش شده با شیوه پدیدارشناسی به بررسی مکاتب ظاهرگرا بپردازیم و از این‌رو، قصد داوری دربارۀ آن‌ها را نداشته‌ایم. هرچند نمی‌توان ادعا کرد که سیر کنونی، جامع همه افراد و مصادیق ظاهرگرایی است، ولی می‌توان گفت که نمودها و مصادیق آشکار و روشن ظاهرگرایی را ارائه می‌دهد. گفتنی است که ظاهرگرایی در این مقاله شامل متن‌گرایی نیز می‌شود.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Phenomenology of Literalism in the Understanding of the Qur’an
نویسندگان [English]
- Muhammad Kāzem Shāker 1
- Muhammad Hasan Muhamadī Muzaffarī 2
چکیده [English]
The present article is a short survey of the literalism in the understanding of the Qur’an. First of all, it refers to the tradition of literal and allegorical interpretation in pre-Islamic period; then, it traces the history of this phenomenon in Islam. Literalism appears in various Islamic schools and sects, but it is not of the same meaning in all of them. An interpretation may be regarded as literal in one sect and allegorical in another. This survey does not claim to be comprehensive, but hopes to present obvious and examples of this phenomenon. Literalism in this article includes textualism.
کلیدواژه‌ها [English]
- Literalism
- allegory
- Exegesis
- history of interpretation
- Islamic sects
- اله‌بداشتی، علی، «نقد مبانی سلفیه در توحید»، مقالات و بررسی‌ها، ش74، تهران، دانشکده الهیات، 1382ش.
- آل‌ابوطامی، احمد بن حجر، الشیخ محمّد ابن عبدالوهاب عقیدته السلفیة و دعوته الاصلاحیة، تصحیح الشیخ بن باز، المملکة العربیة السعودیة، الامانة العامة للاحتفال بمرور مائة عام علی تأسیس المملکة، 1419ق.
- ابن‌تیمیة الحرانی، احمد، شرح العقیدةالاصفهانیة، بیروت، المکتبة العصریة، 1425ق.
- -------------- ، الفتوی الحمویة الکبری، تحقیق محمّد بن ریاض الاثری، بیروت، عالم الکتب، 1426ق.
- ابن‌حزم الظاهری، ابومحمّد، الفصل فی الملل و الاهواء و النحل، تحقیق یوسف البقاعی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1422ق.
- احمد بن حنبل، اصول السنة، تحقیق احمد فرید المزیدی، بیروت، دار الکتب العلمیة، 1427ق.
- ----------- ، العقیدة، دراسة الشیخ عبدالعزیز عزّ‌الدین السیروان، دمشق، دار قتیبة، 1408ق.
- استرآبادی، محمّد‌امین، الفوائد المدنیة، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1424ق.
- بنعمر، محمّد، ابن‌حزم و آراؤه الاصولیة، بیروت، دارالکتب العلمیة، 2007م.
- تهرانی، آقابزرگ، الذریعة الی تصانیف الشیعة، بیروت، دارالاضواء، بی‌تا.
- خادمی، نورالدین، الدلیل عند الظاهریة، بیروت، دار ابن‌حزم، 1421ق.
- خراسانی، محمّد‌کاظم، کفایة الاصول، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، 1411ق.
- خضیری، محمّد، تفسیر التابعین، ریاض، دارالوطن، 1420ق.
- ذهبی، شمس‌الدین، سیر اعلام النبلاء، تحقیق محب‌الدین العمروی، بیروت، دارالفکر، 1417ق.
- ذهبی، محمّد‌حسین، التفسیر و المفسرون، بیروت، دارالقلم، بی‌تا.
- شهرستانی، عبد‌الکریم، الملل و النحل، تحقیق بدران، قم، منشورات الشریف الرضی، 1364ش.
- صدوق، محمّد بن علی، معانی الاخبار، تصحیح علی‌اکبر غفاری، بیروت، مؤسسة الاعلمی، 1401ق.
- عتیق، یوسف بن محمّد، العقیدةالاسلامیة من الکتاب و السنةالنبویة، ریاض، دارالصمیعی، 1420ق.
- فریجه، محمّد، الاصول المنهجیةللعقیدةالسلفیة، بیروت، المکتب الاسلامی، 1415ق.
- قزوینی رازی، عبد‌الجلیل، نقض معروف به بعض مثالب النواصب فی نقض بعض فضائح الروافض، تصحیح محدث ارموی، تهران، سلسله انتشارات انجمن آثار ملی، 1358ش.
- لحمر، حمید، الامام مالک مفسّرا، جمع و تحقیق و تقدیم، بیروت، دارالفکر، 1424ق.
- مظفر، محمّد‌رضا، اصول الفقه، قم، دار الکتب العلمیة، 1386ش.
- مظفری، حسین، بنیان مرصوص، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1385ش.
- معرفت، محمّد‌هادی، التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب، مشهد، الجامعة الرضویة للعلوم الاسلامیة، 1425ق.
- ----------- ، تفسیر و مفسران، قم، مؤسسه فرهنگی التمهید، 1385ش.
- مفید، محمّد بن محمد بن نعمان، مصنفات الشیخ المفید، المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، 1413ق.
- مهریزی، مهدی، کتاب‌شناسی اصول فقه شیعه، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1371ش.
)