مقایسه دیدگاه مردم مشهد و متخصصان اسلامی درباره اهمیت ابعاد و ملاک‌های دینداری

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

هدف این مقاله پاسخ به این سه پرسش است:

1. ترتیب اهمیت ابعاد دینداری در نظر مردم و متخصصان دینی چگونه است؟
2. چه تفاوتی میان نظر مردم و متخصصان دینی درباره درجه اهمیت ابعاد دینداری وجود دارد؟
3. چه تفاوتی میان نظر مردم و متخصصان دینی درباره درجه اهمیت ملاک‌های دینداری وجود دارد؟
روش تحقیق پیمایشی و جامعه آماری کلیه افراد پانزده سال به بالای خانوارهای شهر مشهد و حجم نمونه 464 نفر است که با روش خوشه‌ای، دو مرحله‌ای، قشربندی متناسب، و تصادفی سیستماتیک، همراه 10 نفر از اساتید رشته الهیات دانشگاه فردوسی مشهد انتخاب شدند. روش گرد‌آوری اطلاعات پرسشنامه استاندارد بود. نتایج نشان داد که مهم‌ترین ابعاد دینداری در نظر مردم و متخصصان به ترتیب درجه اهمیت میانگین عبارت‌اند از: اصول دین، فروع دین، ضروریات دین (واجبات و محرمات)، اخلاق و شعائر، مستحبات و مکروهات. در مورد درجه اهمیت اصول دین، واجبات و محرمات و اخلاق و شعائرمیان مردم و متخصصان تفاوت معنی‌دار وجود ندارد، لیکن در بعد فروع دین و مستحبات و مکروهات تفاوت وجود دارد، به گونه‌ای که مردم به‌طور معنی‌دار به فروع دین کمتر و به مستحبات و مکروهات بیشتر از متخصصان اهمیت داده‌اند. درصد توافق نظر در تعداد ملاک‌های اصول دین 100درصد، فروع دین صفر، واجبات و محرمات 3/88 درصد، مستحبات و مکروهات 3/58 درصد، اخلاق و شعائر 68 درصد است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparison of the Viewpoints of the People of Mashhad and Islamic Experts about the Importance of Religiosity Dimensions and Criteria

نویسنده [English]

  • Husayn Bihravān
چکیده [English]

This article aims at replying these three questions: 1. The extent to which the dimensions of religiosity are important to people and experts. 2. Difference in degree of the importance of religiosity dimensions between these two viewpoints. 3. Difference between the viewpoints of people and experts concerning the degree of importance of religiosity criteria.
The research method is “survey” and the statistical society includes all those over 15 years old belonging to the families of Mashhad and sampling number is 464 people.
Basic tenets of faith, secondary principles of religion, obligations, prohibitions, ethics, preferable religious acts, and detested things are the most significant dimension of religiosity in the two viewpoints. People have attached less importance to the secondary principles of religion and more importance to the preferable religious acts and detested things than did the experts; in other instances there is a meaningful difference.

کلیدواژه‌ها [English]

  • dimensions of religiosity
  • importance of religiosity criteria
  • religious specialists
  • people of Mashhad

مراجع

  1. پارسا، کیارش (1377)، بررسی تأثیر جریان نوسازی بر معرفت دینی مردم ایران، مطالعه موردی شهرستان شیراز، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه شیراز.
  2. سراج‌زاده، حسین، نگرش‌ها و رفتارهای دینی نوجوانان (دانش‌آموزان سال سوم متوسطه تهران) و دلالت‌های آن برای نظریه سکولار شدن در سال تحصیلی 75-74.
  3. شجاعی زند، علی‌رضا (1384) مدلی برای سنجش دینداری در ایران، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره6، بهار، صص34-66.
  4. شجاعی زند، علی‌رضا (1380)، دین، جامعه و عرفی شدن: جستارهایی در جامعه‌شناسی دین، تهران، نشر مرکز.
  5. شرفی، ابوالفضل (1381) بررسی تطبیقی فضای مفهومی دین‌ورزی در میان دانشجویان دانشگاه فردوسی و طلاب شهر مشهد در سال تحصیلی 81-80، رساله کارشناسی ارشد، رشته پژوهشگری علوم اجتماعی، دانشگاه فردوسی مشهد.
  6. طباطبایی، علامه سید محمدحسین (1356)، آموزش دین اسلام، تنظیم‌کننده سید مهدی آیت‌الهی، حوزه علمیه قم، انتشارات اسلامی.
  7. طباطبایی، علامه سید محمدحسین، (1363)، المیزان، جلد اوّل، چاپ اوّل: بنیاد علمی و فکری علامه.
  8. عبدی، عباس و گودرزی، محسن (1378)، تحولات فرهنگی در ایران، چاپ اوّل: تهران، انتشارات روش.
  9. فروند، ژولین (1362)، جامعه‌شناسی ماکس وبر، عبدالحسین نیک گهر، تهران، نشر نیکان، چاپ اوّل.
  10. کرامتی، عزیز‌الله (1382)، بررسی انتظارات والدین نسبت به تربیت دینی و رشد اخلاقی دانش‌آموزان متوسطه شهر بیرجند، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، مدیریت آموزش و پژوهش سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خراسان واحد آموزش بیرجند.
  11. کلینی، ثقة‌الاسلام، بی‌تا، اصول کافی، جلد 3 ترجمه سید جواد مصطفوی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی اهل بیت.
  12. طالبیان، محمدرضا (1380)، دینداری و بزهکاری در میان نوجوانان دانش‌آموز، توسعه فرهنگ و هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  13. محسنی، منوچهر (1374)، بررسی نگرش‌ها و رفتارهای اجتماعی - فرهنگی در ایران، دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی کشور.
  14. محمودی، مهری (1378)، رابطه قشربندی اجتماعی و گرایشات و رفتارهای دینی در شهر تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
  15. مصباح یزدی، محمد‌تقی (1380) جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، سازمان تبلیغات اسلامی، تهران.
  16. مهدوی، محمد‌صادق (1375)، سنجش پایبندی دینی دانشجویان، دانشگاه شهید بهشتی، گروه جامعه‌شناسی.
  17. همیلتون، ملکم (1377)، جامعه‌شناسی دین، ترجمه محسن ثلاثی، چاپ اوّل: تهران، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی تبیان.
18. Hill, peter C. and Hood jr. Ralf, (1999). Measures of Religiosity, religious Education press, Birmingham, Alabama.
19. Stark, R. and Glock, C.Y. (1968). American Piety: The Nature of Religious Commitment, Berkeley: University of California Press.
20. TalipK. (2000). Can Religiosity Be Measured? Dimensions of Religious Commitment, internet source: “stark” near “Religion”.

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار