تحلیل توحیدِ عزّت‌بنیان در قرآن

نوع مقاله : علمی _ پژوهشی

نویسنده

استادیار و عضو هیئت علمی جامعة المصطفی العالم

چکیده

عالمان مسلمان با تدبر در آیات قرآن، و تحلیل توحید، به اقسام مختلفی از توحید اشاره می‌نمایند. اثبات وحدانیت خداوند با تحلیل اسماء، افعال و اوصاف خداوند، بخش مهمی از طرق تثبیت توحید و تبیین اقسام آن به شمار می‌‍‌آید. تحلیل حقیقت توحید با نگرش عزت، می‌‍‌تواند یکی دیگر از منابع مهم اصطیاد توحید باشد. اثبات توحید بر پایۀ اصل عزت در پژوهش‌‌های پیشین دیده نمی‌شود. ضرورت بحث کنونی در نوع شناخت یگانگی خداوند، به لحاظ کسب نگاهی جدیدتر به عزت و اثرگذاری توحید مبتنی بر عزت در زندگی انسان است. در این مقاله، با روش توصیفی _ تحلیلی از آیات قرآن و احادیث، توحیدِ عزت‌بنیان بررسی می‌‍‌شود. بر اساس تحلیل مفهوم قرآنی عزت و بازشناسی آن با رویکرد توحیدی، اصل عزت به مثابۀ مأخذ برهان اثبات توحید قرار می‌‍‌گیرد. این مأخذ، ابعاد جدیدی از توحید را نشان می‌‍‌دهد. یافته‌‌های پژوهش، معطوف به این حقیقت است که توحیدِ عزت‌بنیان و ویژگی‌‌های آن، از آیات و احادیث قابل اصطیاد است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Dignity-based Monotheism Analysis in the Qur'an

نویسنده [English]

  • Ali Karimpour Gharamaleki
Assistant Professor and Faculty Member of Al-Mustafa International University
چکیده [English]

Muslim scholars, by contemplating the Qur'an verses and analyzing monotheism, refer to different types of monotheism. Proving the oneness of God by analyzing the God's names, actions and attributes is an important part of establishing monotheism and explaining its types. Analyzing the truth of monotheism with dignity can be another important source of achieving monotheism. There is no proof of monotheism based on dignity in previous researches. This issue is necessary in terms of gaining a newer view of dignity and the impact of dignity-based monotheism on human life. In this article, with the descriptive-analytical method of Qur'anic verses and traditions, the dignity-based monotheism is examined. Based on the analysis of dignity-based monotheism Qur’anic concept, and recognizing it with a monotheistic approach, the dignity principle is the proof of monotheism. This source shows new dimensions of monotheism. The findings are focused on the fact that the dignity-based monotheism and its characteristics can be found in verses and traditions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • monotheism
  • Qur’anic verses
  • dignity
  • dignity-based monotheism
  • divinity
  1. قرآن کریم، ترجمۀ ناصر مکارم شیرازی، انتشارات نسل جوان، قم، 1387ش.
  2. آلوسی، سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، دار الکتب العلمیه، بیروت، 1415ق.
  3. آملی، سید حیدر، جامع الاسرار و منبع الانوار، تصحیح هانری کربن و عثمان اسماعیل یحیی، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، 1368ش.
  4. ابن بابویه، محمد بن علی (شیخ صدوق)، التوحید، انتشارات جامعۀ مدرّسین، قم، 1398ق.
  5. ابن عاشور، محمد بن طاهر، التحریر و التنویر، نشر التاریخ العربی، بیروت، 1420ق.
  6. ابن عربی، محی الدین، فصوص الحکم، با تعلیقات ابوالعلاء عفیفی، دار الکتب العربی، بیروت، بی‌تا.
  7. ابن فارس، احمد بن فارس، معجم مقاییس اللغه، دار الفکر، بیروت، 1399ق.
  8. جرجانی، میر سید شریف، التعریفات، دار الکتب العلمیه، بیروت، 1403ق.
  9. جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، نشر اسراء، قم، 1378ش.
  10. جوادی آملی، عبدالله، توحید در قرآن، نشر اسراء، قم، 1392ش.
  11. جوادی آملی، عبدالله، سروش هدایت، نشر اسراء، قم، 1388ش.
  12. جوادی آملی، عبدالله، شمیم ولایت، نشر اسراء، قم، چاپ هشتم، 1394ش.
  13. سبحانی، جعفر، الالهیات علی هدی الکتاب و السنّـة و العقل، المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه، قم، 1411ق.
  14. سبحانی، جعفر، بحوث قرآنیة فی التوحید و الشرک، مؤسسۀ امام صادق(ع)، قم، 1382ش.
  15. سبحانی، جعفر، منشور جاوید، دار القرآن الکریم، قم، 1388ش.
  16. شریف رضی، نهج البلاغه، تصحیح و تحقیق صبحی صالح، نشر هجرت، قم، 1414ق.
  17. شنقیطى، محمدامین، أضواء البیان فى إیضاح القرآن بالقرآن، دار الکتب العلمیة _ منشورات محمد علی بیضون، بیروت، 1427ق.
  18. صادقی تهرانی، محمد، تفسیر الفرقان، انتشارات فرهنگ اسلامی، قم، چاپ دوم، 1406ق.
  19. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعه، نشر مصطفوی، قم، 1386ش.
  20. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، شرح الهدایة الاثیریه، مؤسسة التاریخ العربی، بیروت، 1422ق.
  21. طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ترجمۀ سیدمحمدباقر موسوی همدانی، جامعۀ مدرّسین، قم، 1374ش.
  22. طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت، 1390ق.
  23. طبرانى، سلیمان بن احمد، التفسیر الکبیر: تفسیر القرآن العظیم (الطبرانى)، دار الکتاب الثقافی، اردن، اربد، 2008 م.
  24. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، انتشارات ناصر خسرو، تهران، 1372ش.
  25. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، دار المعرفه، بیروت، 1412ق.
  26. طوسی، محمدبن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، دار احیاء التراث العربی، بیروت، بی‌تا.
  27. علی بن حسین(ع)، صحیفۀ سجادیه، ترجمۀ ابوالحسن شعرانی، امیرکبیر، تهران، 1391ش.
  28. فخر رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، دار احیاء التراث العربی، بیروت، چاپ سوم، 1420ق.
  29. فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، نشر اسوه، قم، 1420ق.
  30. فضل الله، سید محمد حسین، من وحی القرآن، دار الملاک فی الطباعة و النشر، بیروت، چاپ سوم، 1419ق.
  31. فیض کاشانی، ملامحسن، تفسیر الصافی، نشر الصدر، تهران، چاپ دوم، 1415ق.
  32. قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1371ش.
  33. قطب، سید، تفسیر فی ظلال القرآن، دار الشروق، بیروت، 1412ق.
  34. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، به کوشش علی اکبر غفاری، دار الشروق، بیروت، 1388ق.
  35. گنابادی، سلطان محمد، بیان السعادة فی مقامات العباده، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، بیروت، 1408ق.
  36. ماتریدى، محمد بن محمد، تأویلات أهل السنة (تفسیر الماتریدى)، دار الکتب العلمیة _ منشورات محمد علی بیضون، بیروت، 1426ق.
  37. مدرّسی، سید محمد تقی، من هدی القرآن، دار محبی الحسین(ع)، تهران، 1419ق.
  38. مراغی، احمد بن مصطفی، تفسیر المراغی، دار احیاء التراث العربی، بیروت، بی‌تا.
  39. مرتضی زبیدی، محمد بن محمد، تاج العروس، المکتبة العلمیه، 1414ق.
  1. مصباح یزدی، محمد تقی، خداشناسی، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، قم، 1393ش.
  2. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، 1368ش.
  3. مطهری، مرتضی، آشنایی با علوم اسلامی، مؤسسه نشر آثار استاد مطهری، تهران، 1371ش.
  4. مغنیه، محمد جواد، تفسیر الکاشف، دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1424ق.
  5. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1371ش.
  6. مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، دار الکتب الاسلامیه، قم، 1386ش.