‏ تأثیر تحریف واژگان در برداشت از دستورات غذایی روایات

نوع مقاله : علمی _ پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

2 استادیار دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

چکیده

بخشی از روایات معصومان(ع)  به روایات طبی و به‌طور خاص به دستورات غذایی اختصاص دارد که بر سبک زندگی و سلامتی مردم تأثیر بسزایی می‌گذارد. همین تأثیر، اهمیت بررسی فقه‌الحدیثی و شناخت روایات محرّف از روایات اصیل را دوچندان می‌کند. ویژگی‌هایی مانند نقل شفاهی و عدم کتابت در سال‌های نخستِ نقل، روایات را دستخوش آسیب‌ها و تصرفات لفظی در سه سطح حروف، واژگان و عبارات کرده است که در این جستار، موارد تحریف روایات تغذیه در سطح واژگان با روش توصیفی_ تحلیلی بررسی شده است. نتایج جستار نشان می‌‎‌دهد که تحریف‌‎های رخ‌داده، در برخی موارد می‌‎تواند بر فهم مخاطب از سخن معصوم(ع) و به تبع آن بر سبک زندگی او تأثیر ‌گذارد. بدیهی است توجه نکردن به این تحریف‌‎ها و درنتیجه به‌کارگیری روایات محرّف در زمینۀ دستورات غذایی می‎‌‌‌‌تواند، سلامتی انسان‎‌‌ها را با عوارضی جبران‌ناپذیر روبه‌رو سازد. البته برخی تحریف‎ها نیز تفاوت فاحشی در فهم مخاطب از روایات تغذیه ایجاد نمی‎کند که بررسی آن‎ها می‌‎تواند فواید فقه‌الحدیثی داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effect of Vocabulary Distortion on the Traditions' Dietary Instructions Interpretation

نویسندگان [English]

  • Arefeh Behbodhi Amlashi 1
  • Mohammad Jamaluddin Khosh Khaze', 2
1 M.A at Imam Khomeini International University, corresponding author
2 assistant professor of Imam Khomeini International University
چکیده [English]

  Some parts of the Infallibles’ traditions are devoted to medicine and food orders, which have a significant influence on people's lifestyle and health. This effect doubles the importance of investigating the jurisprudence of traditions and recognizing distorted traditions from authentic ones. Characteristics such as oral transmission and the lack of writing in the first years of transmission have made traditions subject to changes in letters, words and phrases. In this essay, the distortion of nutrition traditions at word level has been investigated with a descriptive-analytical method. The results of this research show that distortions can affect the audiences’ understanding of infallibles’ speech and consequently their lifestyle and it may cause irreparable complications to human health. Of course, some distortions do not make a significant difference in the audience's understanding of nutrition traditions, and their investigation will be beneficial for traditions’ jurisprudence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • traditions distortion
  • traditions' nutrition instructions
  • infallibles' medical traditions
  • nutrition traditions
  • text understanding distortion

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. ابن ابی شیبه، المصنف، تحقیق کمال یوسف، مکتبة الرشد، ریاض، چاپ اول، 1409ق.
  3. ابن ازرق، ابراهیم بن عبد الرحمن، تسهیل المنافع فی الطب و الحکمة، عاصمة الثقافة العربیة، مسقط، چاپ اول‏، 1427ق‏.
  4. ابن بابویه، محمد بن على، الاعتقادات الإمامیه، کنگرۀ شیخ مفید، قم، 1414ق.
  5. ابن بابویه، محمد بن على، الخصال، تصحیح على اکبر غفارى، جامعه مدرسین، قم، چاپ اول، 1362ش.
  6. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، شرح النخبة (نزهة النظر فی توضیح نخبة الفکر)، نور الدین عتر، بیروت، چاپ اول، 1414ق.
  7. ابن حیون، نعمان بن محمد مغربى، ‏دعائم الإسلام‏، تصحیح: آصف‏ فیضى، مؤسسة آل‌البیت ؟عهم؟‏، قم‏، چاپ دوم، 1385ق.
  8. ابن خلاد رامهرمزی، حسن، المحدث الفاضل، تحقیق محمد عجاج الخطیب، دار الفکر، بیروت، 1404ق.
  9. ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم، تأویل مختلف الحدیث، تصحیح محمد زهری النجار، دار الجیل، بیروت، 1393ق.
  10. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب‏، دار صادر، بیروت، چاپ سوم، 1414ق.
  11. ابو هلال عسکری، حسن بن عبدالله، جمهرة الأمثال، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم و عبدالمجید قطامش، دار الفکر، بیروت، چاپ اول، 1408ق.
  12. احمد بن حنبل، العلل و معرفة الرجال، وصی‌الله عباس، المکتب الإسلامی، بیروت، چاپ اول، 1408ق.
  13. ازدى، عبدالله بن محمد، کتاب الماء، دانشگاه علوم پزشکی ایران_ موسسۀ مطالعات تاریخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل، تهران‏، چاپ اول، 1387ش.
  14. اصفهانی، حمزة بن حسن، التنبیه علی حدوث التصحیف، تحقیق محمد اسعد طلس، مطبوعات مجمع اللغة العربیة، دمشق، 1388ق.
  15. اصفهانى، محمدمهدى‏، آیین تندرستى‏، تندیس، تهران‏، چاپ نهم، ‏1388ش.
  16. انصاری، حسن، «از میراث غلات: کتاب طب الأئمه منسوب به پسران بسطام»، مجموعه‌مقالات بررسی‌های تاریخی در حوزۀ اسلام و تشیع، تهران، چاپ اول، 1390ش.
  17. انصارى، باسم، موسوعة طب الأئمة؟عهم؟، دار المرتضی، بیروت‏، چاپ دوم، 1428ق.
  18. برقى، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن،‏ تصحیح: جلال الدین محدث، دار الکتب الإسلامیة، قم، چاپ دوم، 1371ق.
  19. بستانی، قاسم و دیگران، «احادیث طبی؛ منشأ، حجیت و گونه‌شناسی» مجلۀ حدیث حوزه، شمارۀ 12، 1395ش.
  20. پاکتچی، احمد، جستارهایی در اعتبارسنجی و فهم روایات طبی، طب سنتی ایران، تهران، چاپ اول، 1396ش.
  21. پاکتچی، احمد، علل الحدیث(به ضمیمه بازشناسی متن مصباح الشریعه)، دانشگاه امام صادق؟ع؟، تهران، چاپ دوم، 1390ش.
  22. پاکتچی، احمد، فقه الحدیث (با تکیه بر مسائل لفظ)، دانشگاه امام صادق؟ع؟، تهران، چاپ اول، 1392ش.
  23. پاک‌نژاد، رضا، اولین دانشگاه و آخرین پیامبر؟ص؟، کتاب‌فروشی اسلامیه، تهران، چاپ سوم، 1360ش.
  24. تهانوی، محمدعلی بن علی، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، تصحیح علی دحروج، مکتبة لبنان ناشرون، بیروت، چاپ اول، 1996م.
  25. جاحظ، عمرو بن بحر، البیان و التبیین، تحقیق فوزی عطوی، دار صعب، بیروت، چاپ دوم، 1968م.
  26. جعفریان، رسول، «پیشینۀ اسلامی کردن علم طب در تمدن اسلامی»، مقالات تاریخی دکتر رسول جعفریان، نشر علم، چاپ اول، 1395ش.
  27. جوهرى، اسماعیل بن ‌حماد، ‏الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة، تصحیح: احمد عبدالغفور عطار، دار العلم للملایین، بیروت، چاپ اول، 1376ق.
  28. الحر العاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، مؤسسة آل‌البیت لإحیاء التراث، قم، 1409ق.
  29. حسینی کارنامی، سیدحسین و دیگران، «بررسی شوینده‌های موی سر در احادیث طبی و نقش آن در سلامت»، نشریۀ دین و سلامت، دوره هفتم، شماره 2، 1398ش.
  30. حیدری آقایی، محمود، «تاریخ قبیلۀ ثقیف»، تاریخ در آیینۀ پژوهش، شماره 3، 1383ش.
  31. خطابی، حمد بن محمد، اصلاح غلط المحدثین، تحقیق محمدعلی عبدالکریم الردینی، دار المأمون للتراث، دمشق، چاپ اول، 1407ق.
  32. خطیب بغدادی، احمد بن علی، الجامع لأخلاق الراوی و آداب السامع، تحقیق محمود طحان، مکتبة المعارف، ریاض، چاپ اول، 1403ق.
  33. خفاجی، احمد بن محمد، شفاء الغلیل فیما فى کلام العرب من الدخیل، تصحیح: محمد کشاش، دار الکتب العلمیة، بیروت، چاپ اول، 1418ق‏.
  34. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، دار القلم، بیروت، چاپ اول، 1412ق.
  35. رحمان ستایش، محمدکاظم و حسین محققیان، «تأثیر فضای صدور بر شکل‌گیری احادیث طبی»، علوم حدیث تطبیقی، شمارۀ 5، 1395ش.
  36. زمخشرى، محمود بن عمر، مقدمة الأدب‏، مؤسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه تهران، تهران،‏ چاپ اول، 1386ش.
  37. سجزى، مسعود بن محمد، حقائق أسرار الطب، تصحیح: مؤسسۀ احیاء طب طبیعى، جلال الدین، قم، چاپ اول، 1387ش.
  38. سیوطى، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، الرحمة فی الطب و الحکمة، المکتبة العصریة، بیروت، چاپ اول، ‏1428ق. ‏
  39. شایسته ‌آذر، مسعود و دیگران، «دیدگاه اسلام و طب سنتی و مدرن دربارۀ عسل»، مجلۀ آموزشی _ پژوهشی تعالی بالینی، شمارۀ 1، 1394ش.
  40. صاحب، اسماعیل بن عباد، ‏المحیط فى اللغة، تحقیق محمدحسن‏ آل یاسین، عالم الکتب، بیروت، چاپ اول، 1414ق.
  41. صینى، محمود اسماعیل، المکنز العربى المعاصر، مکتبة لبنان ناشرون، بیروت، چاپ اول، 1414ق.
  42. طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی بن عبدالمجید، مکتبة ابن‌تیمیه، قاهرة، چاپ دوم، 1415ق.
  43. طبرسى، حسن ‌بن ‌فضل، مکارم الأخلاق، شریف رضی، قم، چاپ چهارم، ‏1370ش.
  44. طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین‏، تحقیق: احمد حسینى اشکورى، مرتضوی، تهران، چاپ سوم، 1375ش.
  45. طناحی، محمود محمد، دانشنامۀ جهان اسلام (بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی)، مدخل الی تاریخ نشر التراث العربی مع محاضرة عن التصحیف و التحریف، مکتبة الخانجی، قاهرة، 1405ق.
  46. عقیل، محسن، طب الإمام الصادق؟ع؟، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، بیروت، چاپ اول، 1418ق‏.
  47. فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، نشر هجرت، قم، چاپ دوم، 1409ق.
  48. قاضی عیاض، عیاض بن موسی، الإلماع إلی معرفة أُصول الروایة و تقیید السماع، تحقیق احمد صقر، دار التراث، قاهرة، چاپ دوم، 1379ش.
  49. قربان‌زاده، محمد و دیگران، «تسامح در سند روایات طبی»، نشریۀ علوم قرآن و حدیث، شمارۀ 89، 1391ش.
  50. قرشی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، دار الکتب الاسلامیه، تهران، چاپ ششم، 1371ش.
  51. قوصونى، مدین بن عبد الرحمن، ‏قاموس الأطباء و ناموس الألباء، مجمع ‌اللغة ‌العربیة، دمشق، چاپ اول، 1421ق.
  52. کرمانی، مهدی، «اصلاح الگوی مصرف چربی‌ها از منظر طب سنتی _ اسلامی و علوم جدید»، اولین کنفرانس علمی _ پژوهشی علوم و صنایع غذایی ایران، 1394ش.
  53. کلینی، محمد بن‌ یعقوب، الکافی(ط- الإسلامیة)، تصحیح: علی اکبر غفاری، دار الکتب الإسلامیه، تهران، چاپ اول، 1407ق.
  54. کنی، علی، توضیح المقال فی علم الرجال، تحقیق محمدحسین مولوی، دار الحدیث، قم، چاپ اول، 1421ق.
  55. مامقانی، عبدالله، مقباس الهدایه، تلخیص علی‌اکبر غفاری، دانشگاه امام صادق؟ع؟، تهران، چاپ اول، 1369ش.
  56. مجلسی، محمدتقی، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة؟عهم؟، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403ق.
  57. محمدى رى‌شهرى، محمد، دانشنامه احادیث پزشکى، مؤسسۀ علمى _ فرهنگى دارالحدیث، قم، چاپ ششم، 1385ش.
  58. محمود مهدی، محمود؛ «طب نبوی: وحی أو إجتهاد؟» ترجمۀ سیدهادی رضاییان، مجلة الوعی الإسلامی، کویت، چاپ اول، شماره 561، 1433ق.
  59. محمودی، عباس، «بررسی تحلیلی اعتبار و جایگاه کتاب "طب النبی؟ص؟"»، نشریۀ حدیث حوزه، شمارۀ 7، 1392ش.
  60. مستغفرى، جعفر بن محمد، طب النبی؟ص؟، مکتبة الحیدریة، نجف اشرف‏، چاپ اول، 1385ق. ‏
  61. مسعودی، عبدالهادی، «روایات طبی؛ تبار و اعتبار»، نشریۀ علوم حدیث، شمارۀ 87، 1397ش.
  62. موسوی، میرحسن ، «بررسی خواص تغذیه‌ای و درمانی زیتون در قرآن، احادیث، طب سنتی و مدرن»، مجلۀ‌ پژوهش در دین و سلامت، شمارۀ 3، 1396ش.
  63. موسوی، میرحسن و دیگران ، «اثرات درمانی کدو از منظر متون اسلامی، طب سنتی ایرانی و طب رایج»، مجلۀ تاریخ پزشکی، شمارۀ 33، 1396ش.
  64. موسوی، میرحسن، «بررسی خصوصیات درمانی شیر از دیدگاه طب نوین»، مجلۀ آموزشی _ پژوهشی تعالی بالینی، شمارۀ 2، 1396ش.
  65. موسى، حسین یوسف، الإفصاح فى فقه اللغة، مکتب الأعلام الإسلامی، قم‏، چاپ چهارم، ‏1410ق. ‏
  66. مهریزی، مهدی و محمدعارف حیدر قزلباش، «مبانی اعتبار روایات پزشکی»، نشریۀ پژوهش‌نامۀ علوم حدیث تطبیقی، شمارۀ 2، 1394ش.
  67. مهریزی، مهدی، «درآمدی بر جایگاه و روایات پزشکی»، نشریۀ علوم حدیث، شمارۀ 41، 1385ش.
  68. مهنا، عبدالله على، ‏لسان اللسان: تهذیب لسان العرب، دار الکتب العلمیة، بیروت،‏ چاپ اول، 1413ق.
  69. میرحسینی، یحیی (به‌اهتمام)، جستارهایی در اعتبارسنجی و فهم روایات طبی، (جستار مروری تاریخی بر مفهوم و جایگاه طب النبی و طب الائمه)، طب سنتی ایران، تهران، چاپ اول، 1396ش.
  70. میرحسینی، یحیی، جستارهایی در اعتبارسنجی و فهم روایات طبی، طب سنتی ایران، (هویت و اصالت روایات طبی با رویکرد نقد بیرونی)، تهران، چاپ اول، 1396ش.
  71. میرحیدر، حسین،‏ ‏معارف گیاهى، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، تهران، چاپ هفتم، 1385ش.
  72. میرداماد، محمدباقر بن محمد، الرواشح السماویة فی شرح الأحادیث الإمامیه، دارالخلافه، قم، چاپ اول، 1311ق.
  73. نصیری، علی، «تبارشناسی روایات طبی»، نشریۀ پژوهش‌نامۀ قرآن و حدیث، شمارۀ 4، 1387ش.
  74. نورى، حسین بن محمدتقى، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل‏، تصحیح: مؤسسة آل‌البیت؟ع؟، مؤسسة آل البیت؟ع؟، قم‏، چاپ اول، 1408ق.
  75. هروى، محمد بن یوسف، بحر الجواهر (معجم الطب الطبیعی)، جلال‌الدین، قم، چاپ اول، 1387ش.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار