مؤلفه‌های سلامت روابط اجتماعی در قرآن کریم با تأکید بر روابط میان‌فردی

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسنده

دانشگاه ایلام

چکیده

انسان موجودی است که باید اجتماعی زندگی کند. این مسئله را فطرت و خرد همۀ انسان‌ها تأیید می‌کند. ایجاد و تداوم روابط صحیح اجتماعی اهمیت بسزایی در هویت‌یابی افراد، بهبود کیفیت زندگی، شکوفایی نیروها، افزایش بهره‌وری و درنتیجه سلامت اجتماعی دارد. هدف اصلی این پژوهش تبیین مؤلفه‌های سلامت روابط اجتماعی در قرآن کریم و کمک به کاربردی‌سازی آن در جامعه، متناسب با پیشرفت‌های علمیِ گسترده در حوزۀ علوم اجتماعی و روان‌شناسی است. رابطه با دیگران بخش اعظم فعالیت‌های روزانه و معمول افراد را به خود اختصاص می‌دهد و موفقیت در آن تا حدود زیادی پیش‌بینی‌کنندۀ سلامت روان افراد جامعه است؛ ازاین‌رو پژوهش حاضر می‌کوشد با استفاده از روش تحلیل محتوا و با شناسایی مؤلفه‌های روابط اجتماعی مطلوب، دریچه‌ای فراروی خواننده گشوده و از این طریق، قدمی در راه گسترش روابط اجتماعی از بعد کمّی و ارتقای سطح روابط از بعد کیفی بردارد. یافته‌ها در سه بخش روان‌شناختی، هیجانی و اخلاقی به مباحثی مانند خودآگاهی، خودکارآمدی، خودمهارگری، تاب‌آوری، قاعدۀ طلایی پرداخته و نقش آن‌ها در سلامت تعاملات اجتماعی را بررسی ‌می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Health Indicators of Social Interactions in the Holy Qur’an with Emphasis on Interpersonal Relations

نویسنده [English]

  • Fatemeh Seifaliei,
, PhD, Ilam University
چکیده [English]

Man is a creature that must live in society. Nature and wisdom confirm this issue. Establishing and maintaining appropriate social communication has a great effect on people's identification, improving life quality, flourishing employees’ talents, increasing productivity and, as a result, social health. This research’s main goal is to explain the health components of social relations in the Holy Qur’an and to help its application in the society in accordance with the extensive scientific advances in social sciences and psychology. Since the relationship with others occupies most of the activities and the successful relations effect on mental health, this research, using the content analysis method, tried to identify the components of desirable social relationships in the way of expanding social relationships from a quantitative aspect and improve the level of relationships from a qualitative perspective. The findings in psychological, emotional and moral sections deal with topics such as: self-awareness, self-efficacy, self-control, resilience, and the golden rule as well as their role in the health of social interactions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • social health components
  • social relations
  • interpersonal relations
  • self-awareness

مراجع

  1. قرآن کریم، ترجمۀ محمدمهدی فولادوند، دارالقران الکریم، تهران، 1376ش.
  2. نهج البلاغه، ضبط نصه و ابتکر فهارسه العلمیة صبحی الصالح، دار الهجرة، قم، 1414ق.
  3. ابن بابویه، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا، تصحیحه السید محمد مهدی اللاجوردی، جهان، تهران، 1378ق.
  4. ابن شعبة حرانی، حسن بن علی، تحف العقول، جامعه مدرسین، قم، 1404ق.
  5. ابن فارس، احمد، معجم مقاییس اللغة، مکتب الاعلام الاسلامی، قم، 1404ق.
  6. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب. دار صادر، بیروت، 1414ق.
  7. ابوالقاسمی، عباس، «ارتباط تاب‌آوری، استرس و خودکارآمدی با رضایت از زندگی در دانش آموزان دارای پیشرفت تحصیلی بالا و پائین»، مطالعات روانشناختی، شماره 3، 1390ش.
  8. باردن، لورانس، تحلیل محتوا، ترجمۀ محمد یمنی و ملیحه آشتیانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، 1374ش.
  9. بحرانی، هاشم بن سلیمان، البرهان فى تفسیر القرآن، بنیاد بعثت، تهران، 1416ق.
  10. بیضاوی، عبدالله بن عمر، أنوار التنزیل و أسرار التأویل، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1418ق.
  11. پسندیده، عباس و دیگران، «پایه نظری و الگوی هیجانات مثبت در اسلام»، مطالعات اسلام و روانشناسی، شماره 9، 1390ش.
  12. تفتازانی، مسعودبن عمر، مختصر المعانی، دارالفکر، قم، 1370ش.
  13. تمیمی‌آمدی، عبد الواحد بن محمد، 1366، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم‏، دفتر تبلیغات، قم، 1366ش.
  14. جوادی آملی، انتظار بشر از دین، محقق محمدرضا مصطفی‌پور، انتشارات اسرا، قم، 1389ش.
  15. حق رنجبر، فرح و دیگران، «تاب آوری و کیفیت زندگی مادران دارای فرزندان کم توان ذهنی»، سلامت و روانشناسی، شماره 1، 1390ش.
  16. حیدری، محمدحسین و دیگران، «نقش خودکارآمدی، خود تنظیمی(راهبردهای شناختی و فرا شناختی) و عزت‏نفس در عملکرد تحصیلی دانش‏آموزان سال سوم رشته علوم تجربی در دبیرستان‏های شهرکرد»، رویکردهای نوین آموزشی، شماره 2، 1393ش.
  17. خانزاده، عباسعلی و دیگران، «تأثیر آموزش مهارت خودآگاهی بر کاهش رفتارهای پرخاشگرانه، اعتیادپذیری و خودکشی دانش‌آموزان دختر دبیرستانی»، اندیشه‌های نوین تربیتی، شمارۀ 1، 1397ش.
  18. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات، دار العلم، بیروت، 1412ق.
  19. رفیعی ‌هنر، حمید و جان‌بزرگی، مسعود ، «رابطۀ جهت‌گیری مذهبی و خودمهارگری» روان‌شناسی و دین، سال سوم، شمارۀ 1، 1389ش.
  20. زحیلى، وهبة بن مصطفى، التفسیر المنیر فى العقیدة و الشریعة و المنهج، دار الفکر المعاصر، بیروت، 1418ق.
  21. زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقایق غوامض التنزیل، دار الکتاب العربی، بیروت، 1407ق.
  22. سید قطب، فی ظلال القرآن، دار الشروق، بیروت، 1412ق.
  23. سیوطی، جلال الدین، الدرالمنثور فی تفسیر المأثور، قم، کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی، 1404ق.
  24. شکوفه‌فرد، شایسته؛ خرمایی، فرهاد، «صبر و بررسی نقش پیش‌بین مؤلفه‌های آن در پرخاشگری دانشجویان»، روانشناسی و دین، شماره 2، 1391ش.
  25. صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1413ق.
  26. صفری، سیدناصر، «مفهوم تقوا و کاربرد آن در قرآن کریم»، پژوهش‌های قرآنی، شماره 4، 1374ش.
  27. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمۀ سیدمحمدباقر موسوی، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1374ش.
  28. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ناصر خسرو، تهران، 1360ش.
  29. طبرسی، فضل بن حسن، التبیان فى تفسیر القرآن. دار احیاء التراث العربی، بیروت، بی‌تا.
  30. طهماسیان، کارینه؛ اناری، آسیه، «رابطه بین ابعاد خودکارآمدی و افسردگی»، روانشناسی کاربردی، شماره 9، 1388ش.
  31. طوسی، محمد بن الحسن، الامالی، دار الثقافة، قم، 1414ق.
  32. طیب، سیدعبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، انتشارات اسلام، تهران، 1378ش.
  33. فتحعلی‌خانی، محمد و دیگران، آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن، سمت، تهران، 1377ش.
  34. فخر رازی، محمدبن عمر، مفاتیح الغیب، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1420ق.
  35. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، هجرت، قم، 1409ق.
  36. فیض کاشانی، ملا محسن، تفسیر الصافی، مکتبة الصدر، تهران، 1415ق.
  37. قدم‌پور، عبدالله و دیگران، «اثربخشی آموزش ذهن آگاهی بر افزایش شادکامی و بهبود کیفیت زندگی سالمندان»، فصلنامه روانشناسی پیری، شماره 4، 1397ش.
  38. قرائتی، محسن، تفسیر نور، مؤسسۀ فرهنگی درس‌هایی از قرآن، تهران، 1383ش.
  39. قربانی، لیلا و اسلامی، صدیقه، «رابطه بین هوش هیجانی و خودکارآمدی معلمان تربیت بدنی شهر بندرعباس»، رویش روان‌‌شناسی، سال هشتم، شمارۀ 1، 1398ش.
  40. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، دار الکتب الاسلامیة، تهران، 1407ق.
  41. لطیفیان، مرتضی و سیف، دیبا ، «بررسی تأثیر خودآگاهی بر اختلالات روابط بین‌فردی دانشجویان»، مجلۀ علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، شمارۀ 3، 1386ش.
  42. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1403ق.
  43. محمدی، ابوالفضل و دیگران، «ارتباط اعتیاد، تاب‌آوری و مولفه‌های هیجانی»، روانپزشکی و روانشناسی بالینی، شماره 2، 1390ش.
  44. محمدی اشتهاردی، محمد، «صبر و مقاومت در شیره پیشوایان»، پاسدار اسلام، شماره 274، 1383ش.
  45. محمدی ‌مصیری، فرهاد و دیگران، «دین‌داری و کیفیت رابطه با والدین با هویت اخلاقی نقش تعدیل‌کنندۀ خودتنظیمی» روان‌شناسی و دین، شمارۀ 4، 1392ش.
  46. مراغی، احمد بن مصطفی، تفسیر المراغی، دار احیاء التراث العربی، بیروت، بی‌تا.
  47. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، دار الکتب العلمیه، بیروت، 1430ق.
  48. مطهری، مرتضی، آشنایی با قرآن، تهران، صدرا، 1368ش.
  49. مغنیه، محمد جواد، تفسیر الکاشف، دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1424ق.
  50. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1374ش.
  51. نراقی، احمدبن محمدمهدی، معراج السعاده، هجرت، قم، 1387ش.
  52. نوری، حسین، مستدرک الوسایل و مستنبط المسائل، آل البیت، قم، 1408ق.
  1. Kross, E, & Mischel, W, “From Stimulus Control to Selfcontrol:Towards an Integrative Understanding of The Processes Underlying Willpower, 2010.
  2. Kruglanski, A. W; Kopetz, C, “Modes of Unpacking the Self-Control Dilemma and Its Resolution . In R, 2016.
  3. Hassin, K. Ochsner , & Y. Trope (Eds.), Self Control in Society”, Mind, and Brain, New York, 2010.
  4. Mayer, R. C., Davis, J. H. & Schoorman, F. D. An integrative model of organizational, 1995.
  5. Mead, N, L & et al, “Ego Depletion and The Limited Resource Model of Self, Control, (Eds), Self Control in Society, Mind, and Brain, 2010.
  6. oxford advanced Learners Dictionary, oxford, 1992.
  7. Pinquart, M, “Moderating Effects of Dispositional Resilience on Associations between Hassles and Psychological Distress”, Journal of Applied Developmental Psychology, 2009.
  8. Roberts, B. W., Kuncel, N., Shiner, R. N., Caspi, A., & Goldberg, L. R. 2009.
  9. Sanchez, Z, V, & Nappo, S, A, “Religious Treatments for Drug Addiction: An Exploratory Study in Brazil”, The Journal of Social Science & Medicine, 2008.
  10. Siebert, A, “How to Develop Resiliency Stregths”, Available: resiliency center.com, 2007.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار