نقش ترادف کامل در آیات قرآن براساس سیاق (مورد مطالعه: مادّه لغوی ثَ قَ فَ)

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان

2 کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان

چکیده

ترادف پدیده­ای مشترک میان زبان­های مختلف است و زبان‏شناسان دنیا، نظرات گوناگونی درباره آن دارند. زبان‏شناسان متأخر، علت این اختلاف را نبود تعریف دقیق و جامع از این مسئله دانسته­اند و پس از بیان تعریف ترادف، ترادف کامل در حیطه لغت را انکار نموده‏اند؛ این مقاله به اثبات ترادف کامل در حیطه مصداق و براساس سیاق آیات قرآن می­پردازد.
پژوهش حاضر سعی دارد، ضمن واکاوی معنای لغوی برخی از واژه‏ها، بر اساس قرائن درون‏متنی و برون‏متنی آیات (سیاق)، ترادف کامل را در این دسته از واژگان و در حیطه مصداق اثبات کند.
سامانه ترادف رهنمون این معناست که بافت­های مختلف آیات، توسعه ترادف واژه‏ها را به وجود آورده است؛ بنابراین می­توان گفت: قرآن به زبان عربی غنا بخشیده و موجب زایش و توسعه واژه­های مترادف گردیده است. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Complete Synonymy in Qur'an Verses Based on Context Case Study: tha qa fa

نویسندگان [English]

  • Azam Parcham 1
  • Azam Ebrahimi 2
چکیده [English]

Synonymy is a common phenomenon among different languages. Linguists have had various opinions about it. Contemporary linguists have identified the lack of precise and comprehensive definition as the cause of this opinion and after expressing the definition of synonymy; they denied complete synonymy in the words’ domain.
The present article tries to examine the lexical meaning of some words and provide some contextual and context free proofs to verify complete synonymy in some verses.
The synonym system means that the various Qur'anic contexts developed words synonymy; therefore, it can be said that the Qur'an has enriched the Arabic language and coined synonymous words.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qur’an
  • synonymy
  • complete synonymy
  • context
  • root word tha qa fa
قرآن کریم
ابن فارس، حسین، معجم مقاییس اللغه، تحقیق عبدالسلام هارون، مصر، مکتبة الخانجی، 1981م.
ابن منظور، محمدبن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار صاد، چاپ سوم، 1414.
انیس، ابراهیم، معجم الوسیط (عربی به فارسی)، مصر، مطابع دار المعارف، 1392.
المنجد، محمد نورالدین، الترادف فی القرآن الکریم، دمشق، دار الفکر، 1997م.
آلوسى، سیدمحمود، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1415.
بنت الشاطی، عبدالرحمن، اعجاز بیانی قرآن، ترجمۀ حسین صابری، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1376.
بیضاوی، عبدالله بن عمر، انوار التنزیل و اسرار التأویل، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1418.
پالمر، فرانک، نگاهی تازه به معناشناسی، کورش صفوی، تهران، نشر مرکز، 1387.
پرچم، اعظم، نصرالله شاملی، «تداخل معنایی واژگان مترادف در ادبیات جاهلی و واژگان قرآن»، مطالعات اسلامی علوم قرآن و حدیث،3/84، مشهد، دانشگاه فردوسی، 1389.
ــــــــــــــــــــــــــــــ ، «نقش و کارکرد اشتراک معنوی و سیاق در دانش وجوه قرآن و ترجمه‏های فارسی قرآن»، اصفهان، پیام علوی، 1391.
جمعی از نویسندگان، المعجم فی فقه لغه القرآن و سرّ بلاغته، مشهد، بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی، 1388.
رازى، ابوعبدالله محمد بن عمر فخرالدین، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1420.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد، معجم مفردات الفاظ القرآن، بیروت، دار الفکر 1392 ق.
رمضان، عبدالتواب، مباحثی در فقه اللغه و زبان‏شناسی عربی، مشهد، آستان قدس رضوی، 1367.
زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت، دار الکتب العربی، 1366.
سیبویه، عمر بن عثمان، الکتاب، بیروت، نشر ادب الحوزه، 1404ق.
صفوی، کورش، در آمدی بر معناشناسی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی، 1379.
طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمۀ محمدباقر موسوی همدانی، دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، 1374ق
طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تقسیر القرآن، تهران، مکتبة العلمیة الإسلامیة، 1379.
طبرى، ابو جعفر محمد بن جریر، جامع البیان فى تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفة، 1412.
طریحی، فخرالدین­محمد، مجمع البحرین، احمد حسینی اشکوری، تهران، مرتضوی، 1375.
طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار الاحیاء التراث العربی، 1409ق.
عسکری، ابوهلال، فروق فی اللغة، مشهد، آستان قدس رضوی، 1363.
فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، تهران، هجرت، 1409ق.
فولادوند، محمدمهدی، ترجمۀ قرآن، تهران، 1375.
فیروزآبادی، محمدبن یعقوب، قاموس المحیط، قاهره، مصطفی البابی الحلبی، 1952م.
قرشی، علی‏اکبر، قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الإسلامیة، 1412ق.
قرطبى، محمد بن احمد،  الجامع لأحکام القرآن، تهران، انتشارات ناصرخسرو، 1364.
مختار عمر، احمد، معناشناسی، ترجمۀ سیدحسین سیدی، مشهد دانشگاه فردوسی، 1385.
مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1368.
مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتاب الإسلامیة، 1374.
میبدى، رشیدالدین احمد بن ابى‏سعد، کشف الأسرار و عدّة الأبرار، تهران، انتشارات امیر کبیر، 1371.
میرلوحی، سیدعلی، ترادف در  قرآن، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیه قم، 1392.
نکونام،جعفر، «ترادف در قرآن کریم»، مجلۀ پژوهش دینی، اسفند ماه، 1384.