نقش اخلاق در تبیین و اجرای قواعد حقوق بشردوستانه با تأکید بر آموزه های اسلامی

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

2 دانش ‏پژوه سطح 4، مؤسسۀ بین‏ المللی مطالعات اسلامی

چکیده

بررسی آموزه­های اسلامی نشانگر نقش اثرگذار اخلاق در پایه­گذاری قواعد حقوقی در گام نخست و اجرای آن‏ها در گام بعدی است. این نقش، به­ویژه در مورد بسیاری از قواعد حقوقی­ای که برای طرفین درگیری در جریان منازعات مسلحانه تدوین گردیده، برجسته است. بی­تردید در حقوق بشردوستانه قواعدی وجود دارد که جز به وسیله اصول اخلاقی‏ای که مبنای آن‏ها قرار گرفته، توجیه­پذیر نخواهد بود، از این رو بررسی نقش این اصول اخلاقی در تبیین و اجرای قواعد حقوق بشردوستانه ضروری می‏نماید. این نوشتار در پی آن است که پس از بررسی رابطه اخلاق و حقوق_ به صورت کلی_، به بررسی ارتباط پاره­ای از آموزه­های اخلاقی اسلام با قواعد حقوق بشردوستانه و نقش آن‏ها در اجرای قواعد یادشده بپردازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Ethics in Explanation and Implementation of the Rules of Humanitarian Law with Emphasis on Islamic Doctrines

نویسندگان [English]

  • Hosein Diba 1
  • Alireza Maktabdar 2
چکیده [English]

Study of Islamic doctrines depicts the effective role of ethics in foundation of legal rules in the first step and their implementation in the second. This role is especially outstanding about the legal rules that have been devised for the two parties involved in armed conflicts. Undoubtedly, there are certain rules in humanitarian law that are not justifiable except through ethical principles underlying them. Thus, studying the role of these ethical principles seems essential in explanation and implementation of the rules of humanitarian law. Upon examining the relation between ethics and law in general, this paper is intended to study the relation of some of the ethical doctrines of Islam to the rules of humanitarian law and their role in implementation of the above-mentioned rules.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ethics
  • humanitarian law
  • Justice
  • sincere devotion
  • fulfillment of pledge
  • Godwariness
قرآن کریم
ابن طاووس، سید رضی الدین علی بن موسی، الطرائف فی معرفة مذاهب الطوائف، خیام، قم، چاپ اول، 1400ق.
تمیمی آمدی، عبدالواحد، تصنیف غرر الحکم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، قم، چاپ اول، 1366.
حرّ عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة الی مسائل الشریعه،‌ مؤسسه آل‏البیت:، قم، الطبعة الأولی، 1409ق.
حرانی حلبی، ابومحمد حسن بن علی بن شعبه، تحف العقول عن آل الرسول9، مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین، قم، چاپ دوم، 1404ق.
حکیمی، محمد و محمود و احمد، الحیاة، ترجمۀ  احمد آرام، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، چاپ مکرر، 1380.
ذهبی، شمس الدین محمد بن احمد، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، تحقیقِ عمر عبد السلام تدمرى، دار الکتاب العربى، بیروت، الطبعة الثانیه، 1413ق.
راوندی، قطب الدین، الخرائج و الجرائح، مدرسه امام مهدی7، قم، چاپ اول، 1409ق.
رضائیان، مهرداد، حقوق بین‌الملل ناظر بر نحوه هدایت مخاصمات مسلحانه، نشر سرسم، تهران، چاپ اول، 1383.
رضی موسوی، سید ابوالحسن محمد بن حسین، نهج البلاغه، هجرت، قم، چاپ اول، 1414ق.
زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، دار الکتب العربی، بیروت، الطبعه الثالثه، 1407ق.
سید بن قطب، ابن ابراهیم الشاذلی، فی ظلال القرآن، دار الشروق، بیروت_ قاهره، الطبعه الخامسه و الثلاثون، 1425ق.
شهیدی، سید جعفر، ترجمه نهج البلاغه، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، چاپ چهاردهم، 1378.
صدوق، محمد بن على، الامالی، انتشارات اعلمی، بیروت، الطبعه الخامسه، 1400ق.
صرامی، سیف الله، اسلام و حقوق بشردوستانه بین المللی، مقاله: «ضمانت اجرای حقوق بشردوستانه در اسلام و حقوق بین الملل معاصر»، نشر میزان، تهران، چاپ اول، 1392.
طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات،  بیروت، الطبعه الثانیه، 1390ق.
طباطبایی، سید محمد حسین، سنن النبی9، کتاب‏فروشی اسلامیه، تهران، چاپ هفتم، 1378.
طبرسی، فضل بن حسن، إعلام الوری بأعلام الهدی، اسلامیه، تهران، چاپ سوم، 1390ق.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ناصر خسرو، تهران، چاپ سوم، 1372.
فضل الله، سید محمدحسین، تفسیر من وحی القرآن،‌ دارالملاک للطباعة و النشر، بیروت، الطبعه الأولی، 1419ق.
کلینی رازی، محمد بن یعقوب، الکافی، انتشارات اسلامیه، تهران، چاپ دوم، 1362.
مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، اسلامیه، تهران، چاپ مکرر (بی­تا).
مراغی، احمد مصطفی، تفسیر المراغی، دار الفکر، بیروت، الطبعه الأولی، (بی­تا)
مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، صدرا، تهران، چاپ پنجم، 1388.
نراقی، احمد، معراج السعاده، مؤسسه انتشارات هجرت، قم، چاپ ششم، 1378.