بررسی احکام اخلاقی فرمان پدر و مادر از نگاه کتاب و سنت

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه شیراز

2 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

با بررسی آموزههای قرآنی و روایی با رویکرد اخلاقی و به شیوه توصیفی و تحلیلی روشن میشود که دراین عرصه، دلیلی متقن و فراگیر بر بایستگی اطاعت از فرمان پدر و مادر در همه حال و در همۀ امور یافت نمیشود، و آنچه که ممکن است دلایل این مدعا محسوب شود، مواجه با اشکال است. چیزی که در این زمینه مسلّم است و میتوان دلایل کافی و متقن بر آن ارائه نمود، نبایستگی عقوق آنان است، به این معنا که نباید با فرمان پدر و مادر ودر مواجهه با  آنان، به گونهای رفتار شود که موجبات اذیت و آزار و رنجش آنان فراهم گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study of the Ethical Rulings of the Parents’ Command from the Viewpoint of the Qur’an and Sunna

نویسندگان [English]

  • Ali Akbar Kalantari 1
  • Muhammad Mahdi Esmaeilpour 2
1
2
چکیده [English]

Studying the teachings of the Qur’an and traditions with an ethical approach and in a descriptive-analytic method will clarify that in this field no approved and comprehensive reason would be found for the necessity of obeying the parents in all states and affairs; and all that may be counted as the reasons for this claim would run into problem. What is indisputable in this field and one can present sufficient and substantial evidence for it is the improperness of being ingratitude to them, meaning that one should not treat one’s parents in such a way that it would disturb and hurt them.

کلیدواژه‌ها [English]

  • benevolence to the parents
  • parents’ command
  • necessity of obedience
  • improperness of ingratitude
  • the Qur’an
قرآن کریم
1_ ابن جوزی، عبدالرحمن،  زاد المسیر فی علم التفسیر، بیروت، دارالفکر، 1407ق.
2_ ا بن حمزۀ طوسی،  الوسیلة الی نیل الفضیله، قم، انتشارات کتابخانۀ آیت الله نجفی مرعشی، چ1، 1408ق.
3_ ابن کثیر، اسماعیل، تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دارالمعرفه، 1412ق.
4_ ابن منظور، لسان العرب، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1416ق.
5_ انصاری، مرتضی، المکاسب، تبریز، چاپخانه اطلاعات، 1375.
6_ برقی، احمدبن محمد، المحاسن، قم، دارالکتب الاسلامیه، 1371.
7_ ثعالبی، عبدالرحمن بن محمد، الجواهر الحسان فی تفسیر القرآن، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1418ق.
8_ جصّاص، احمدبن علی، احکام القرآن، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1415ق.
9_ حرّانی، ابن شعبه، تحف العقول، قم، انتشارات جامعۀ مدرسین حوزه علمیه، 1404ق.
10_ حرّ عاملی، محمدبن حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسة آل البیت:، 1409ق.
11_ خوئی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، بیجا، بیتا، 1413ق.
12_ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، مستند العروه، قم، المطبعة العلمیه، چ2، 1366.
13_ راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، بیروت، الدار السامیه، 1412ق.
14_ سبحانی، جعفر، الموجز فی اصول الفقه، قم، مؤسسة الامام الصادق7، 1412ق.
15_ سید رضی، نهج البلاغه، قم، انتشارات دارالهجره، بی تا.
16_ سیوطی، جلال الدین، الدرّالمنثور، بیروت، دارالمعرفه،چ1، 1365.
17_ شوکانی، محمدبن علی، فتح القدیر،عالم الکتب، بی تا.       
18_ طباطبایی، سیدمحمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، انتشارات جامعۀ مدرسین حوزه علمیه، 1402ق.
19_ طبری، ابن جریر، جامع البیان عن تأویل آی القرآن، بیروت، دارالفکر، 1415ق.
20_ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، چ1، 1415ق.
21_ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، جوامع الجامع، قم، انتشارات جامعۀ مدرسین حوزه علمیه، 1418ق.
22_ طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تهران، المکتبة المرتضویه، 1386.
23_ طوسی، محمدبن حسن، المبسوط فی فقه الامامیه، تحقیق محمدتقی کشفی، بی جا، 1387.
24_ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، البیان فی تفسیر القرآن، مطبعة مکتب الاعلام الاسلامی،چ1، 1409ق.
25_ عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه، نور الثقلین، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چ4، 1412ق.
26_ علامه حلّی، یوسف بن مطهر، قواعد الاحکام، قم، انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه، 1413ق.
27_ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ،  تحریر الاحکام، قم، مؤسسه امام صادق7، چ1، 1420ق.
28_ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، مختلف الشیعه، قم، انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه، 1413ق.
29_ فیروز آبادی، مجدالدین، القاموس المحیط، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1412ق.
30_ فیض کاشانی، ملّامحسن، تفسیرصافی، قم، مؤسسه الهادی،چ2، 1416ق.
31_ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، تفسیر اصفی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1420ق.
32_ قاضی ابن برّاج،  المهذب، قم، انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه، 1406ق.
33_ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، جواهر الفقه، قم، انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه، 1411ق.
34_ قرطبی، محمدبن احمد، الجامع لاحکام القرآن، بیروت، داراحیاء التراث العربی، 1405ق.
35_ قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر قمی، قم، مؤسسه دارالکتاب، 1404ق.
36_ کلانتری، علی اکبر، حکم ثانوی در تشریع اسلامی، قم، بوستان کتاب، چ2، 1388.
37_ کلینی، محمدبن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1365.
38_ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، دارالوفاء، 1404ق.
39_ محقق حلّی،  شرایع الاسلام، تهران، انتشارات استقلال، چ2، 1409ق.
40_ مصباح یزدی، محمد تقی، نقد وبررسی مکاتب اخلاقی، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی وپژوهشی امام خمینی (ره)، چ2، 1387.
41_ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، فلسفهً اخلاق، شرکت چاپ و نشر بین الملل، چ1، 1381.
42_ نجاشی، احمدبن علی، رجال نجاشی، قم، انتشارات جامعۀ مدرسین حوزه علمیه، 1407ق.
43_ نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چ3، 1362.
44_ نحاس، ابو جعفر، معانی القرآن، عربستان، جامعة ام القری، 1409ق.