ساختار اعتدال در جامعه دینی با تأکید بر معارف قرآنی

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسنده

استادیار دانشگاه مذاهب اسلامی

چکیده

تأمل در آیات وحی نشان از آن دارد که تأکید قرآن بر جایگاه اعتدال و منطبق بودن حکم آن با فطرت الهی انسان و نظام خلقت در جوامع دینی جایگاه محوری دارد، چرا که خروج از اعتدال با انحراف‌های گوناگون باورهای معرفتی ارتباطی مستقیم دارد و بسترساز آن است. در نوشتار حاضر که به شیوه توصیفی _ تحلیلی است با پیش کشیدن شاخصه‌ها، نمود‌های عینی و تعدیل‌هایی که اسلام به نظام جاهلی وارد کرده و پیامدهای خروج از اعتدال، به جایگاه اعتدال در جامعه دینی پرداخته شده است. هدف این است که این طریق شاخصه‌هایی چون حق‌محوری، عقل‌گرایی و خردورزیو پرهیز از خشونت تبیین شود و مواردی چون ایجاد شر و فساد، اختلاف و تفرقه، تحریف دین، کفر و گمراهی و گرفتاری به عذاب دنیا و آخرت که معلول خروج از اعتدال است را برشمارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Structure of Moderation in Religious Society As Emphasized in Religious Knowledge

نویسنده [English]

  • Atefeh Zarsazan
چکیده [English]

Deliberation on the revealed verses suggests that the status of moderation and the applicability of its ordinance to the human Divine nature and the creation order is pivotal in religious societies, because deviation from moderation is directly related to different deviations in epistemic beliefs and paves the ground for it. Adopting the descriptive-analytical method, the present paper has dealt with the status of moderation in religious society by bringing up the indexes, objective symbols, the modifications that Islam has brought into Paganism, and the outcomes of abandoning moderation. It is aimed at explaining thereby such indexes as right-centeredness, rationalism, and avoidance of violence and enumerating such instances as causing evil and corruption, disagreement and disunity, distortion of religion, disbelief and misguidance, and entanglement in the worldly and other-worldly torments that are caused by abandoning moderation. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • the structure of moderation
  • right- centeredness
  • going to extremes
  • knowledge of the Qur’an
  • moderation indexes
الف_ قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند، دار القرآن الکریم، قم، 1376.
   ب_ نهج البلاغه، ترجمه: محمدجعفر امامی و محمدرضا آشتیانی، مؤسسه مطبوعاتی هدف، قم، 1367.
1_ ابراهیمی دینانی، غلام‌حسین، ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، طرح نو، تهران، 1376.
2_ ابن اثیر، عزالدین ابوالحسن ،الکامل فی التاریخ، دار صادر، بیروت، 1385.
3_ ابی السعود، محمد بن محمد، ارشاد العقل السلیم الی مزایا القرآن الکریم، احیاء التراث العربی، بیروت، 1983.
4_ ابن فارس،احمد، معجم مقاییس اللغه، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، قم، 1404.
5_ ابن کثیر، اسماعیل بن عمرو، تفسیر القرآن العظیم، دار الکتب العلمیة، بیروت‏، 1419.
6_ ابن منظور، لسان العرب، دار صادر، بیروت، 1410.
7_ اصفهانی، ابوالفرج، الاغانی، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1956.
8_ تمیمی الآمدی، عبد الواحد، غرر الحکم و درر الکلم، مؤسسة أعلمی للمطبوعات، بیروت، 1407.
9_ ثعلبى نیشابورى، ابو اسحاق احمد بن ابراهیم‏، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، دار إحیاء التراث العربی‏، بیروت، 1422.
10_ جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح تاج اللغه و صحاح العربیه، دارالعلم للملایین، بیروت، 1987.
11_ حرانی، حسن بن علی بن شعبه، تحف العقول عن آل الرسول، جامعه مدرسین، قم، 1404.
12_ حوفی،احمد محمد، المرأة فی الشعر الجاهلی، قاهره، 1954.
13_ رازی، فخرالدین محمد بن عمر الخطیب، تفسیر کبیر، دار الإحیاء التراث العربی، بیروت، 1420.
14_ رازی، ابوالفتوح حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، آستان قدس رضوی بنیاد پژوهشهای اسلامی، مشهد، 1408.
15_ راغب اصفهانی، معجم مفردات الفاظ القرآن، تحقیق ندیم مرعشی، دار الکتب العربی، بی‌جا، بی‌تا.
16_ رشیدرضا، محمد ، المنار، دارالفکر، بی‌تا.
17_ زبیدی، محمدمرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، دار مکتبة الحیاة، بیروت، بی‌تا.
18_ زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقایق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل، دارالکتب العربی، بیروت، 1407.
19_ سامرایی، عبدالله سلوم، الغلو و الفرق الغالیة فی الحضارة الاسلامیه، دار الحریة للطباعة، بغداد، 1392.
20_ سبحانی، جعفر، تفسیر صحیح آیات مشکله، مؤسسه امام صادق، قم، 1371.
21_ شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، تصحیح و تحقیق سیدمحمدرضا جلالی نائینی، انتشارات اقبال، 1361.
22_ طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، دفتر انتشارات اسلامى جامعۀ مدرسین حوزه علمیه قم‏، قم، 1417.
23_ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، انتشارات ناصر خسرو، تهران، 1372.
24_ طبری، ابی‌‌جعفر محمد بن جریر، جامع البیان عن تأویل الآیات القرآن، دارالفکر، بیروت، 1415.
25_ طبری، ابی‌‌جعفر محمد بن جریر، تاریخ الأُمم و الملوک،قاهره، 1358.
26_ طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، مؤسسه بعثت، قم، 1414.
27_ طوسی، ابوجعفر محمد بن الحسن بن علی،  التبیان فى تفسیر القرآن‏، دار احیاء التراث العربى‏، بیروت‏، بی تا.
28_ فلاح، محمدجواد، «جایگاه اعتدال در سبک زندگی از دیدگاه اهل بیت؟عهم؟»، مجله سیاست متعالیه، شماره6، 1393.
29_ قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن، انتشارات ناصر خسرو، تهران، 1364.
30_ قرشی، سیدعلی‌اکبر، قاموس قرآن، دارالکتب الإسلامیه، تهران، بی‌تا.
31_ کلینی، ابی‌جعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، تصحیح علی‌اکبر غفاری، دارالکتب الإسلامیه، تهران، 1367.
32_ مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار، مؤسسة الوفاء، بیروت، 1403.
33_ مغنیه، محمدجواد، الکاشف، دارالکتب الإسلامی، قم، 1424.
34_ مکارم شیرازى، ناصر ، تفسیر نمونه‏، دار الکتب الإسلامیه، تهران، 1374.
35_ نوبختی، ابومحمد حسن بن موسی، فرق الشیعه، تعلیق سیدمحمدصادق بحرالعلوم، مکتبة الحیدریه، نجف، 1388.
36_ نوری، یحیی، اسلام و عقاید و آراء بشری، مجمع مطالعات و تحقیقات اسلامی، 1353.