تحلیل عناصر داستانی سرگذشت حضرت نوح از منظر قرآن

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه مذاهب اسلامی

2 کارشناسی ارشد علوم قرآن

چکیده

بررسی و تحلیل کیفیت عناصر داستانی سرگذشت حضرت نوح که در هفت سوره قرآن به تفصیل آمده و یک سوره را به طور کامل به خود اختصاص داده است، میžتواند بخشی از جلوه های اعجاز هنری و بلاغی قرآن را آشکار سازد، لذا این پژوهش با استفاده از روش توصیفی_ تحلیلی به بررسی عناصر داستانی سرگذشت نوح و نشان دادن ساختار زیبای ادبی آن می پردازد. نتایج به دست آمده بیانگر آن است که شالوده داستان از کشمکش ها و گره ها و راه حل های متفاوتی تشکیل شده است به گونه‌ای که هر حادثه زمینه‌ای برای وقوع حوادث دیگر است، از این رو حوادث از روندی منطقی پیروی می‌کنند. شخصیت اصلی، ایستا بوده و شخصیت‌های فرعی غالباً پویا بوده و در حال تغییر و تحول اند. عنصر گفت‌وگو بین شخصیت‌های داستان چنان تنظیم شده است که بیانگر روحیات و خلقیات شخصیت‌های داستان باشد. از آنجا که زاویه دید دانای کل و خالق هستی است داستان از درون مایه های اخلاقی تربیتی پدید آمده است که در خلال حوادث پرفراز و نشیب به خواننده القاء می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of Literary Element of Noah (A.S.) Story from the Qur'an Perspective

نویسندگان [English]

  • Atefeh Zarsazan 1
  • Tahereh Pirani 2
1
2
چکیده [English]

Study and analysis of the of literary element’s quality of Noah
(A.S.) story which is detailed in the seven chapters of Qur'an, and
also a whole chapter is entirely devoted to this subject, could
reveal some parts of artistic and rhetoric miraculous effects of the
Qur’an. Therefore, in this research, descriptive-analytical method
is used to study the literary element of Noah (A.S.) story and
illustrates its elegant literary structure. The results show that the
basis of the story is composed of conflicts and different solutions,
in such a way that each incident is a basis for other incidents,
therefore events follow a logical process. The main character is
static, and sub-characters are often dynamic. The dialogue element
among the characters is set to represent the spirit and manner of
the characters. Because the point of view is the Omniscient and
the Creator of the universe, the story has the moral and
educational themes that were introduced to the reader during the
events.

کلیدواژه‌ها [English]

  • literary element
  • Noah (A.S.)
  • Qur'anic stories

مراجع

  1. قرآن کریم، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران، سروش‌، 1374.
  2. ابن عطیه، عبدالحق، المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز،  بیروت، دار الکتب العلمیة، 1422.
  3. ابن ابی حاتم، عبدالرحمن بن محمد، تفسیر القرآن العظیم ، ریاض، مکتبة نزار، مصطفى الباز، 1419.
  4. ابن جوزی،عبدالرحمن بن علی،  زاد المسیر فی علم التفسیر، بیروت، دار الکتب العلمیة، 1422.
  5. ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر، تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دار الکتب العلمیة، 1419‌.
  6. بستانی، محمود، اسلام و هنر، ترجمه حسین صابری، مشهد، آستان قدس رضوی بنیاد پژوهشهای اسلامی، 1378.
  7. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ، پژوهشی در جلوه‌ها ی هنری داستان‌های قرآن، ترجمه موسی دانش، انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، 1376.
  8. بغوى، حسین بن مسعود، معالم التنزیل‌، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1420‌.
  9. بی‌آزار شیرازى، عبد الکریم‌، باستان شناسى و جغرافیاى تاریخى قصص قرآن‌، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامى‌، 1380.
  10. تسترى، سهل بن عبدالله، تفسیر التسترى، بیروت، دار الکتب العلمیة، 1423.
  11. پارسی نژاد، کامران، ساختار و عناصر داستان، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی حوزه هنری، 1378.
  12. پروینی، خلیل، تحلیل عناصر ادبی و هنری داستان‌های قرآن، تهران، فرهنگ گستر، 1379.
  13. ثعلبى نیشابورى، ابو اسحاق احمد بن ابراهیم‌، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1422.
  14. حسینی، سیّدابوالقاسم، مبانی هنری قصّه‌های قرآن، قم، انتشارات دارالثقلین، 1378.
  15. حویزی، عبدعلى بن جمعه‌، نورالثقلین، قم، اسماعیلیان‌، 1415.
  16. خراسانی، زهرا،  اسرار ملکۀ صلح(شخصیّت در قصّه‌های قرآنی)، قم، فاضل، 1384.
  17. راغب اصفهانی، معجم مفردات الفاظ القرآن، تحقیق ندیم مرعشلی، بی جا، دار الکتب العربی، بی تا.
  18. رازی ، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر ، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1420.
  19. زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل‌، بیروت، دار الکتب العربی، 1407.
  20. سیوطى، عبدالرحمن بن ابى‌بکر، الدر المنثور فى التفسیر بالماثور، قم، کتابخانه آیت الله مرعشى نجفى، 1404.
  21. الصامل، محمد و زملائه، البلاغه و النقد، ریاض، مطبعة وزارۃ المعارف للمملکة العربیة السعودیه، 2001.
  22. طباطبایی، سیدمحمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، 1390.
  23. طبرانى، سلیمان بن احمد،  التفسیر الکبیر: تفسیر القرآن العظیم، اردن، دار الکتاب الثقافی‌، 2008.
  24. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، تهران، ناصر خسرو، 1372.
  25. طبرى، محمد بن جریر، جامع البیان فى تفسیر القرآن، بیروت، دار المعرفة، 1412.
  26. طوسی، ابوجعفر محمد بن الحسن، التبیان فى تفسیر القرآن‌، بیروت، دار احیاء التراث العربى‌، بی تا.
  27. عیاشى، محمد بن مسعود، التفسیر، تهران، مکتبة العلمیة الاسلامیة، 1380.
  28. قرائتی، محسن،  تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگى درس‌هایى از قرآن‌،‌ 1383.
  29. قرطبی، محمد بن احمد،  الجامع لأحکام القرآن، تهران، ناصر خسرو، 1364.
  30. قطب، سید، فى ظلال القرآن‌، قاهره، دارالشروق‌، 1412.
  31. قمی، على بن ابراهیم‌، تفسیر قمی، قم، دار الکتاب‌، 1363.
  32. مجلسی، محمدباقر، حیوة القلوب، قم، انتشارات سرور، 1378.
  33. مدرسی، سیدمحمّد تقی، سوره‌های قرآن درون مایه‌ها ومحورها، ترجمه محمدتقدمی صابری، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، 1386.
  34. مقاتل بن سلیمان، تفسیر مقاتل بن سلیمان، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1423.
  35. مکارم شیرازى، ناصر ، تفسیر نمونه‌، تهران، دار الکتب الإسلامیة، 1371.
  36. میرصادقی، جمال، عناصر داستان، تهران، سخن، 1394.
  37. نجم، محمد یوسف، فن القصه، بیروت، دارالثقافة، 1979.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار