تأثیر عملکرد انسان بر رخدادهای طبیعی از دیدگاه قرآن

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی

2 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم ارتباطات

چکیده

دربارۀ تأثیر عملکرد انسان‌ها بر رخ دادن حوادث طبیعی، به طور کلی دو دیدگاه وجود دارد؛ گروهی، حوادث طبیعی را ناشی از عملکرد و گناهان انسان‌ها می‌دانند و گروهی دیگر، آن را لازمۀ طبیعت و تقدیر پیشین الهی. هر دو گروه نیز به آیاتی از قرآن استناد می‌کنند.
این تحقیق که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و روش کتابخانه‌ای سامان یافته است، می‌کوشد با تبیین مجموعۀ آیاتی که می‌تواند مستند این دو دیدگاه باشد، به نقد آرا پرداخته، تحلیل استواری را در این زمینه ارائه دهد.
نتایج تحقیق نشان می‌دهد حوادث طبیعی، جزء شرور اجتناب‌ناپذیر نظام خلقت به شمار می‌رود و نمی‌توان آنها را لزوماً ناشی از کج‌رفتاری و گناهکاری مردم منطقۀ خسارت‌زده دانست، بلکه جنبۀ ابتلا و آزمایش بودنِ آن‌ها همواره غلبه دارد. البته «تأثیر» عملکرد عمومی انسان‌ها به شکل «مقتضی» بر وقوع یا فراوانی برخی حوادث، و امکان پیشگیری از آسیب‌های بلایای طبیعی، اثباتشدنی است؛ ضمن آنکه ممکن است خسارت‌های آن به لحاظ فردی، برای برخی از افراد جنبۀ عقوبت داشته باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Human Acts Effect on Natural Disasters Occurrence from the Quran Point of View

نویسندگان [English]

  • Javad Iravani 1
  • Narges Arefi Maram 2
2 MSc student of Communication Science
چکیده [English]

In general, there are two perspectives on the effect of human acts on the natural disasters occurrence; some people regard natural events as the result of the humans' actions and sins, and others calls for nature and divine destiny. Both groups refer to Qur'an verses. This article using descriptive-analytical and library methodology attempts to analyze these opinions by explaining a set of verses that can be referred in these two perspectives and provides reliable analysis.
The results of the study show natural disasters are an inevitable evil of the creation system and it can not necessarily be attributed to the degradation and sinfulness of the affected people of that region, but the aspect of their affliction and experimentation is always overcome. However, the "impact" of general human performance in "expedient" way is approvable on the occurrence or frequency of certain events, and the possibility of preventing natural disasters. Also, it is possible that these disasters act as punishment for some people.


کلیدواژه‌ها [English]

  • natural disasters
  • sin effects
  • affliction
  • human performance
  • Qur’an verses
  1. قرآن کریم.
  2. نهج البلاغه.
  3. آلوسی، سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، تحقیق علی عطیه، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1415ق.
  4. بحرانی، هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، تهران، مؤسسه البعثه، 1415ق.
  5. برقی، احمد بن محمد بن خالد،  المحاسن، تحقیق سید جلال الدین حسینی، دار الکتب الاسلامیه، بی تا.
  6. حاجی خانی، علی و سعید جلیلیان، «واکاوی عوامل معنوی بارش باران از نگاه قرآن»، پژوهش‌نامه معارف قرآنی، ش 25، تابستان 95، ص33-54.
  7. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدنان داوودی، دمشق، دارالقلم، بیروت، الدارالشامیه، 1416ق.
  8. رشید رضا، محمد، تفسیر القرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار، بیروت، دار المعرفه، 1414ق.
  9. زبیدی، محمد بن محمد، شرح القاموس المسمی تاج العروس من جواهر القاموس، تحقیق مصطفی حجازی، دارالهدایه، 1409ق.
  10. زحیلی، وهبه، تفسیر المنیر، بیروت، دمشق، دارالفکر المعاصر، 1418ق.
  11. زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف، بیروت، دارالکتاب العربی، 1407ق.
  12. صادقی تهرانی، محمد، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، قم، انتشارات فرهنگی اسلامی، چاپ دوم، 1365ش.
  13. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، 1417ق.
  14. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفه، 1406ق.
  15. طوسی، محمد بن حسن، الامالی، قم، دارالثقافه، 1414ق.
  16. ـــــــــــــــــــــــــــــ ، التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق احمد قصیر عامل، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
  17. غفوری آشتیانی، حسن، «نگرش اسلامی و سوانح طبیعی»، بینات، ش 89_ 90، بهار و تابستان 95، ص225-246.
  18. فخر رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب (التفسیر الکبیر)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، 1420ق.
  19. فضل الله، سیدمحمدحسین، من وحی القرآن، بیروت، دار الملاک للطباعه و النشر، 1419ق.
  20. قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن، بیروت، مؤسسة التاریخ العربی، 1405ق.
  21. قطب، سید، فی ظلال القرآن، بیروت، دارالشروق، 1412ق.
  22. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، قم، موسسۀ دارالکتاب، 1404ق.
  23. کریمزاده قراملکی، قربانعلی، «مسئلۀ شر و انتساب آن به خداوند با تکیه بر آیه 79_ 78 نساء»، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات تفسیری، ش 20، زمستان 93، ص87_ 100.
  24. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تصحیح  علی اکبر غفاری، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ سوم، 1367ش.
  25. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، تحقیق محمدباقر بهبودی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403ق.
  26. مراغی، احمد بن مصطفی، تفسیر المراغی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
  27. مطهری، مرتضی، عدل الهی، تهران، صدرا، چاپ هفدهم، 1380ش.
  28. ـــــــــــــــــــــــــــــ ، مجموعه آثار، تهران، قم، صدرا، چاپ یازدهم، 1381ش.
  29. مغنیه، محمدجواد، التفسیر الکاشف، تهران، دار الکتاب الاسلامی، 1424ق.
  30. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ شانزدهم، 1373ش.
  31. نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، تحقیق عباس قوچانی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دوم، 1365ش.
  32. واحدی، علی بن احمد، اسباب نزول القرآن، تحقیق کمال بسیونی زغلول، بیروت،
    دار الکتب العلمیه، بی‌تا.