مشکوة

ارزیابی مدخل «خانواده» از دایرةالمعارف قرآن لایدن

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشکده الهیات دانشگاه الزهرا

2 دانش‬‌آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه الزهرا

چکیده

مدخل «خانواده» در دایرةالمعارف قرآن لایدن، واژهخانواده در قرآن را بررسی و نگاه قرآن به خانواده و نیز جایگاه مرد، زن و فرزندان در خانواده را بیان می­کند. مؤلف این مقاله، آونر گیلادی، به اجمال و ناقص به موارد یاد شده پرداخته و مفاهیم شبهه‏برانگیزی از جمله برتری مرد بر زن، اختیار مرد در تنبیه بدنی زن، مستقل نبودن زن در امور مالی خود و طلاق را مطرح کرده است. 
در مقاله حاضر، ضمن بیان اشارات ناقص نویسندۀ مدخل، با تحلیل موارد مذکور و مراجعه به تفاسیر، شبهات مطرح شده در این مدخل مورد بررسی قرار گرفت و نگرش صحیح اسلام به این امر نشان داده شد و مشخص شد این مفاهیم به دلیل انتخاب و گزینش بخش‏هایی از قرآن توسط نویسنده، به شکل صحیح و کاملی ارائه نشده است، لذا برداشت درستی از این مدخل به دست نمى‏آید .

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation of the Leiden’s Encyclopedia of the Qur’ān Entry for “Family”

نویسندگان [English]

  • Fathiya Fattahizadeh 1
  • A’zam Sadat Shabani 2

چکیده [English]

“Family” entry in Leiden’s Encyclopedia of the Qur’ān examines the word family in the Qur’ān and explains the Qur’ān’s view on the family and the status of man, woman, and children in family. The author of this entry, Avner Giladi, has briefly and incompletely addressed the above-mentioned issues and brought up some doubtful concepts including men’s having a rank above women, husband’s being allowed to punish his wife physically, a wife’s not being independence in her financial affairs, and divorce.
In the present article, while touching upon the incomplete references made by the author of the entry, the misconceptions brought up in this entry are examined with an analysis of the above instances and reference to the interpretations. Furthermore, the Islam’s true attitude toward these issues is shown and it is clarified that these concepts have not been fully and correctly presented due to the author’s partial selection of the Qur’ān, and therefore a correct impression of this entry is not gained.

کلیدواژه‌ها [English]

  • family in the Qur’ān
  • women in the Qur’ān
  • Leiden’s Encyclopedia
  • Avner Giladi
  • man’s guardianship
  • punishment of women
  1. القرآن الکریم، ترجمه محمدمهدى فولادوند، دارالقرآن الکریم، تهران، 1415 ق.
  2. ابن­درید، محمدبن­حسن، جمهرة ­اللغه، دارالعلم للملایین، بیروت، 1988م.
  3. ابن­سعد، محمد،  الطبقات الکبری، دار بیروت، بیروت، 1405 ق/ 1985م.
  4. ابن­شعبه، تحف­العقول، مؤسسة الاعلمی، بیروت، چاپ پنجم، 1394ق./ 1974م.
  5. ابن­حنبل، احمد، مسند احمد، المکتب الاسلامی، بیروت، 1389ق./ 1969م.
  6. ابن­ماجه، سنن ابن­ماجه، دارإحیاءالتراث العربی، بیروت،‌1395ق./ 1975م.
  7. اسکندرلو، محمدجواد، «معرفی و نقد دایرة­المعارف قرآن لیدن»، نشریه قبسات، ش29، پاییز 1382ش.
  8. ابوزهره، الإمام ­محمد، تنظیم الإسلام للمجتمع، دارالفکرالعربی، بیجا، 1975م.
  9. اقبال، مظفر،«خاورشناسی و دائرة المعارف قرآن»، مجلۀ قرآنپژوهی خاورشناسان، سال 4، ش6، 1388ش.
  10. امین، سیدمحسن، سیرۀ معصومان، زندگی پیامبراسلام خاتم­الانبیاء، انتشارات سروش، تهران، ‌1374ش.
  11. بستانی، فؤادافرام، فرهنگ ابجدی، اسلامی، ‌تهران، 1375ش.
  12. جلالی کندری، سهیلا، زن مسلمان: پردهنشینی یا حضور اجتماعی، دانشگاه الزهراء3، تهران، 1383ش.
  13. جعفری، محمدتقی، ترجمه و تفسیر نهج البلاغه، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ‌تهران،  1361ش.
  14. جوادی آملی، عبدالله، زن در آیینه جلال و جمال، مرکز نشراسراء، قم، 1390ش.
  15. جوهری، اسماعیل بن حماد،  الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیه، تصحیح احمدعبدالغفور عطار، دارالعلم للملایین،‌ بیروت، 1376ش.
  16. دورانت، ویلیام جیمز،  لذات فلسفه، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، 1376ش.
  17. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ،  زن از نگاه ادیان، ترجمه علی فتحی لقمان، انتشارات آوند اندیشه، ‌شیراز، 1383ش.
  18. راغب­ اصفهانی، ابوالقاسم حسین­بن­محمد، المفردات­فی­غریب­القرآن، تحقیق محمدسید کیلانی، دارالمعرفه، بیروت، بیتا.
  19. رشیدرضا، محمد. تفسیر المنار، دارالمعرفه، بیروت، بیتا.
  20. رضایی اصفهانی، محمدعلی، «بررسی دائرة­المعارف قرآن لایدن»، مجله قرآن و مستشرقان، ش 1، 1385ش.
  21. زبیدی، محمدمرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، دارمکتبة الحیاة،‌ بیروت، 1306ق.
  22. زمخشری، محمد،  الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، دارالکتاب العربی، بیروت، 1407ق.
  23. ­حرعاملی، محمدبن­حسن، وسائل الشیعه، مؤسسة آل­البیت:،‌ قم، 1409ق.
  24. طباطبایی، سیدمحمدحسین،  اسلام و انسان معاصر، دفتر انتشارات اسلامی ، وابسته به جامعه مدرّسین حوزه علمیه قم، ‌1382ش.
  25. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ،  تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمد باقر موسوی همدانی، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرّسین حوزه علمیه قم، 1374ش.
  26. طبرسی، ابوعلی­فضل­بن­الحسن، مجمع البیان فی علوم القرآن، المکتبة العلمیة الاسلامیه، ‌تهران، بیتا.
  27. طوسی، محمدبن­الحسین،  المبسوط، در:  الینابیع الفقهیّه، گردآوری علی­اصغر مروارید،‌ موسسه فقه الشیعه، بیروت، 1413ق./ 1993م.
  28. عجاج خطیب، محمد،  اصول الحدیث، دارالفکر، بیروت، ‌1412ق./ 1992م
  29. فضل­الله، سیدمحمدحسین،  تفسیر من وحی القرآن، دارالملاک للطباعة و النشر، بیروت، 1419ق.
  30. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ،  دنیا المرأه، دارالملاک،‌بیروت، چاپ چهارم، 1418ق./ 1998م.
  31. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ،  قراءة جدیدة لفقه المرأة الحقوقی، دارالثقلین، بیروت، 1415ق./ 1995م.
  32. قرائتی، محسن، تفسیر نور، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، تهران، 1388ش.
  33. قرطبی، ابوعبدالله محمدبن احمد،  الجامع لأحکام القرآن، داراحیاءالتراث العربی، بیروت، 1405ق./ 1985م.
  34. قرشی، علی­اکبر،  قاموس قرآن، دارالکتب­الاسلامیه، تهران، 1371ش.
  35. قطب، سیدبن ابراهیم بن شاذلی، فی ظلال القرآن، دارالشروق، ‌بیروت _ قاهره، 1412ق.
  36. مدرّسی، سیدمحمدتقی، من هدی القرآن، دارالهدی، بیجا، 1406ق.
  37. مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار، مؤسسه بلاغ، بیروت، 1412ق. / 1992م.
  38. مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن دراسلام،چاپ ونشرعلامه طباطبایی، انتشارات صدرا، تهران، 1367ش.
  39. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ،  مسئله حجاب، انتشارات صدرا،‌ تهران، 1379ش.
  40. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیرنمونه، دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1374ش.
  41. مؤدب، سیدرضا _‌  سیدمحمد موسوی مقدم، «نقد دائرة­المعارف قرآن لیدن براساس آراء و مبانی شیعه»، مجله شیعه شناسی، سال ششم، ش 23، 1387ش.
  42. مهریزی، مهدی، زن، نشر خرّم، قم، 1377ش.
  43. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ،  «تحلیل تفسیری و فقهی آیه"و لهن مثل الذی علیهن بالمعروف وللرجال علیهن درجه"»، نشریهحقوق-آموزه های فقهی، ش  34.
  44. نوری همدانی، حسین، جایگاه بانوان در اسلام، انتشارات پارسایان،‌قم، 1389ش.
  45. وافی، علی عبدالواحد، المرأة فی الاسلام، دارالنهضه، قاهره، بیتا.
  46. هندی، علاءالدین،  کنزالعمال، مؤسسة الرساله، بیروت، 1409ق./ 1989م.
47. Mc Auliffe, Jane Dammen (2002) The Encyclopedia of the Quran, Boston, Leiden: Brill Academic publishers.   
مشکوة

دوره 35، شماره 3 - شماره پیاپی 132
پاییز 1395
صفحه 99-121