بررسی متعلق «فراغت» و «نصب» در آیه هفت سورۀ شرح

نوع مقاله : علمی _ ترویجی

نویسندگان

1 دانشیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه قم

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد الهیات، دانشگاه علوم و معارف قرآن قم

چکیده

آیۀ هفت سورۀ شرح با اطلاق لفظ وعدم ذکر متعلقش، باعث شده که مفسران مصادیقی برای تعیین متعلق «فراغت» و «نصب» بیاورند. نگارنده ابتدا ترجمه‌های مختلفی را که مترجمان از آیه کرده‌اند ذکر کرده، سپس دیدگاه‌های تفسیری مفسران‌ همراه با نقد آن‌ها یاد شده و در آخر صحیح‌ترین نظر تفسیری و تأویلی بیان‌ شده است. روایاتی که مؤید دیدگاه نصب امیرالمؤمنین(ع) به خلافت و ولایت است، برای متعلق «فانصب» ذکرشده و هماهنگی آن با سیاق، در مقایسه با دیگر تفاسیر مفسران بیان گردیده است. در این نوشتار دو دیدگاه کلی تفسیری و تأویلی ارائه شده و هدف پژوهش علاوه بر تبیین معنای تنزیلی و ظاهری آیه شریفه و پذیرش آن، اثبات نظر تأویلی دربارۀ آیه (فَإِذا فَرَغْتَ فَانْصَبْ) است که همان دیدگاه مبنی بر نصب خلافت می‌باشد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of the Object of Farāghat and Naṣb in Verse seven of Sūrat al-Sharḥ

نویسندگان [English]

  • Sayyid Mahmoud Tayyib Husayni 1
  • Vahid Jamshidi 2
1
2
چکیده [English]

The verse seven of Sūrat al-Sharḥ, with the application of its wording and not mentioning its object, has caused the interpreters to give referents to determine the object of farāghat (being done) and naṣb (appointing). The writer has first presented different translations that are provided for the verse; then he has mentioned the exegetical viewpoints of the interpreters along with their critique; and finally, he has stated the soundest exegetical and interpretive view. The viewpoints that confirm the appointment of Amīr al-Mu’minīn (A.S.) to caliphate and wilāyat (guardianship) are mentioned as the object of fanṣab (appoint) and its conformity to the context in comparison to the other interpretations of the interpreters is clarified. In this writing, two general exegetical and interpretive viewpoints are presented. Besides clarifying the revelatory and apparent meaning of the noble verse and accepting it, the research aims at proving the interpretive view concerning the verse, ﴾So when you are done, appoint﴿, which is the viewpoint based on the appointment of caliphate.

کلیدواژه‌ها [English]

  • verse seven of Sūrat al-Sharḥ
  • the object of farāghat
  • the object of naṣb
  • Sunnīs
  • Shī‘a interpreters
  • naṣb
  • Imam ‘Alī (A.S.)
1. قرآن کریم، ترجمه حسین انصاریان، انتشارات اسوه‏، قم، چاپ اوّل، 1383ش.
2. قرآن کریم، ترجمه مهدی الهى قمشه‏اى، انتشارات فاطمة الزهراء، قم، ‌چاپ دوم، 1380ش.
3. قرآن کریم، ترجمه سید محمد ابراهیم‏ بروجردى، انتشارات صدر، تهران، چاپ ششم، 1366ش.
4. قرآن کریم، ترجمه سید محمد باقر موسوى همدانى، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرّسین  حوزه علمیه قم‏، چاپ پنجم، 1374ش.
5. قرآن کریم، ترجمه على اصغر حلبی، انتشارات اساطیر، تهران، چاپ اوّل، 1380ش.
6. قرآن کریم، ترجمه محمد خواجوى‏، انتشارات مولى‏، تهران، چاپ اوّل، 1410ق.
7. قرآن کریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازى‏، دار القرآن الکریم‏، قم، چاپ دوم، 1373ش.
8. قرآن کریم، ترجمه صفارزاده‏، مؤسسه فرهنگى جهان رایانه کوثر، تهران، ‌‌چاپ دوم، 1380ش.
9. ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، دار الکتب العلمیه، بیروت، ‌چاپ اوّل، 1419ق.
10. ابن حیون، شرح الاخبار، جامعه مدرّسین‏، قم، 1409ق.
11. ابن شهرآشوب، مناقب، نشر علامه‏، ‌قم، 1379ق.
12. استرآبادی، شرف الدین علی حسینی، تأویل الآیات، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرّسین حوزه علمیه قم‏، قم، 1409ق.
13. بابایی، علی اکبر، مکاتب تفسیری، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ‌چاپ اوّل، 1391ش.
14. بحرانی، عبد الله‏، عوالم العلوم و المعارف، مؤسسة الإمام المهدى عجّل الله تعالى فرجه الشریف‏، قم، ‌چاپ دوم، 1382ش.
15. بنت الشاطی، عایشه، ترجمه التفسیر البیانی، انتشارات دانشکده اصول الدین، 1390ش.
16. حسکانی، عبید الله، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى‏، تهران، ‌چاپ اوّل، 1411ق.
17. زمخشری، محمود، کشاف، دار الکتاب العربی، بیروت، ‌چاپ سوم، 1407ق.
18. صادقى تهرانى، محمد، الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن‏. انتشارات فرهنگ اسلامى‏، قم، چاپ دوم، 1365ش.
19- طباطبایى، محمد حسین‏، المیزان فى تفسیر القرآن‏. دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرّسین حوزه علمیه قم‏، قم، ‌چاپ پنجم، 1417ق.
20. طبرسی، فضل بن حسن‏، جوامع الجامع، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، ‌چاپ اوّل، 1377ش.
21. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ‏، مجمع‌البیان، انتشارات فراهانی، تهران، ‌چاپ اوّل، 1360ش.
22. طوسى، محمد بن حسن، ‏التبیان فی تفسیر القرآن، دار احیاء التراث العربى‏، بیروت، بی تا.
    ‏23. طیب حسینی، سید محمود، تفسیر تطبیقی، دایرة المعارف قرآن کریم، بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1382ش.
24. ظهیر الباکستانی، إحسان، الشیعة و القرآن، إدارة ترجمان السنة، لاهور، بی­تا.
25. ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، احسان، الشیعة و التشیع، إدارة ترجمان السنة، لاهور، چاپ دهم، 1415ق،
26. فرامرز قراملکی، احد، روش شناسی مطالعات دینی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، 1380ش.
‏27. فیض کاشانى، ملا محسن‏، الصافی، انتشارات الصدر، تهران، چاپ دوم، 1415ق.
28. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر قمی، دار الکتاب‏، قم‏، چاپ سوم، 1404 ق‏.
29. قمى مشهدى، محمد‏، کنز الدقائق و بحر الغرائب‏، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى‏، تهران، چاپ اوّل، 1368ش.
30. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، دار الکتب الإسلامیه، تهران، چاپ چهارم، 1407 ق‏.
31. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403ق.
32. نجارزادگان، فتح الله، بررسی تطبیقی مبانی تفسیر قرآن در دیدگاه فریقین، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، 1388ش.